P/E چیست؟

P/E یا نسبت قیمت به سود یکی از ابزارهای قدیمی و عموما پر استفاده به منظور ارزش ‌گذاری سهام است. هر چند محاسبه P/E بسیار ساده است؛ اما تفسیر آن عملا دشوار به نظر می‌رسد.

P/E کوتاه شده نسبت Price ) P یا قیمت سهم ) به Earning per share) یا سود هر سهم ) است. همان گونه که از نام آن پیدا است، برای محاسبه P/E آخرین قیمت روز سهام یک شرکت به سود هر سهم ( EPS ) آن تقسیم می‌شود.
گاهی از EPS برآوردی برای محاسبه P/E استفاده می‌شود، این EPS معمولا معرف سود برآوردی سال آینده است. در این صورت به P/E محاسبه شده P/E برآوردی یا پیشتاز گفته می‌شود.
به لحاظ نظری، P/E یک سهم به ما می‌گوید که سرمایه‌گذاران چند ریال حاضرند به ازای هر ریال سود یک شرکت پرداخت نمایند. به همین جهت به آن ضریب سهام نیز می‌گویند. به عبارت دیگر اگر P/E یک سهم ۲۰ باشد، به این معنی است که سرمایه‌گذاران حاضرند ۲۰ ریال برای هر ریال از سود این سهم (که شرکت تولید می‌کند) بپردازند.
قیمت سهام بازتاب انتظارات سرمایه‌گذاران از ارزش‌ و رشد آینده شرکت است. اگر شرکتی انتظار رشد دارد، بنابراین انتظار داریم که سودش نیز رشد کند. در نتیجه تفسیری بهتر از P/E آن است که خوشبینی بازار از آینده رشد یک شرکت را بازتاب می‌دهد.
اگر P/E شرکتی بالاتر از میانگین بازار یا صنعت باشد بدین معنی است که بازار در ماه‌ها یا سال‌های آینده انتظارات بزرگی از افزایش سودآوری سهم این شرکت دارد. شرکتی با P/E بالا باید سود‌های فزاینده ایجاد کند، در غیر این صورت قیمت سهمش سقوط خواهد کرد تا P/E آن به سمت میانگین بازار میل کند.
مشکل بزرگ محاسبه P/E مربوط به شرکت‌هایی است که سود‌آور نیستند و از این رو EPS منفی دارند. در خصوص چگونگی رفتار با این پدیده دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد. برخی قائل به وجود P/E منفی هستند، گروهی در این حالت P/E را صفر می‌دانند و بسیاری دیگر هم معتقدند که در مورد شرکت‌های زیانده دیگر P/E محلی از اعراب ندارد. در حقیقت باید این نکته را در نظر داشت که اگر زیان دهی شرکت در سالهای آتی نیز ادامه داشته باشد قیمت گذاری بر اساس نسبت قیمت به درآمد در کل درست نخواهد بود اما در صورت رسیدن به سودآوری در سالهای آتی نسبت قیمت به درآمد قابل تجزیه و تحلیل می باشد.
به لحاظ تاریخی در بورس اوراق بهادار تهران عموما میانگین P/E در دامنه ۲‎/۳ تا ۲‎/۱۳ تجربه شده است. در حال حاضر میانگین P/E کل شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران حدود ۷/۶ واحد است و این در شرایطی است که در پایان تیرماه سال گذشته این نسبت ۹/۶ واحد بوده است .
نوسان P/E در این دامنه بستگی به شرایط اقتصادی هر زمان و عوامل دیگری نیز دارد به طور مثال علاوه بر انتظارات بازار از رشد سودآوری شرکتها در آینده میزان نقدینگی فعال در بازار سرمایه هم بر نسبت قیمت به درآمد بازار موثر است.

چرا p/e شرکت های حوزه ICT بالاست؟

شرکت افرانت از جمله شرکتهایی است که در زمینه FCP در بازار سرمایه حضور دارد و با نسبت قیمت به درآمد ۱۷ مرتبه در حال معامله است.
روند درآمد و سودآوری آن در سالهای گذشته مطابق نمودارهای زیر می باشد:
همان طور که از نمودار بالا مشخص است روند رشد درآمد شرکت از سال ۸۸ جالب توجه بوده است به طوری که از ۴۷ میلیارد ریال در سال ۸۸ به ۱۱۵۱ میلیارد ریال در پیش بینی سال ۹۶ رسیده است.
متوسط نرخ رشد درآمد شرکت در سالهای مورد بررسی ۵۱ درصد محقق شده است.
روند سود خالص نیز در نمودار بالا مشخص است به طوری که از ۷.۴۸۲ میلیون ریال در سال ۸۸ به ۸۴.۷۲۰ میلیون ریال در پیش بینی سال ۹۶ رسیده است. متوسط نرخ رشد شرکت در این سالها ۳۹ درصد بوده است.
همانطور که دیده می شود متوسط نرخ رشد درآمد و سودآوری شرکت در سالهای مورد بررسی قابل توجه بوده که بالا بودن نسبت قیمت به درآمد را توجیه می نماید. چرا که انتظار می رود این روند رشد درآمد حداقل در سالهای آینده نیز ادامه داشته باشد و بتواند سود مناسبی را برای شرکت به همراه داشته باشد.
متوسط نسبت قیمت به درآمد شرکتهای حاضر در یارانه و فعالیاتهای وابسته به آن در بازار بورس ۸/۹ واحد است که البته در این حوزه عمدتا شرکتهای PSP حاضر هستند که میانگین نسبت قیمت به درآمد این نوع شرکتها حدودا ۹ مرتبه است. می توان گفت شرکتهایی مانند افرانت و خدمات انفورماتیک این میانگین را بالا برده اند.
آسیاتک از جمله شرکتهایی است که در بازار بورس پذیرش شده و فعالیت آن مشابه شرکت افرانت می باشد که قرار است در آینده ای نزدیک در بازار بورس عرضه شود. با توجه به اینکه این شرکت از بزرگترین شرکت های FCP می باشد ارزش بازار و نسبت قیمت به درآمد ان می تواند معیار مناسبی برای سایر شرکتهای این گروه و بنگاه های مشابه خود قرار گیرد.

چه حوزه هایی از بیزینس های موجود در بورس دارای p/e پایین هستند و دلایل آن چیست. مزایا و معایب p/e بالا و پایین تشریح شود.

P/E بین شرکت‌ها و صنایع می‌تواند کاملا متفاوت باشد. به طوری که در پایان تیرماه سال ۹۶ بالاترین نسبت قیمت به درآمد در بازار مربوط به منسوجات با نسبت ۷۱ بوده که البته دو شرکت در این دسته حاضر است و پایین ترین آن نیز مربوط به وسائل پزشکی با یک شرکت بوده که نسبت قیمت به درآمد آن ۸/ ۱ مرتبه می باشد.
به طور مسلم این نسبت ها نمی تواند دلایل اقتصادی و بنیادی با خود به همراه داشته باشد و نباید در تجزیه و تحلیل این شرکتها ما را گمراه کند.
تعیین بالا یا پایین بودن P/E بدون توجه به دو عامل اصلی بسیار دشوار است:
۱. نرخ رشد سود شرکت: همان طور که گفته شد نرخ رشد سود شرکت در سالهای آتی در برآورد P/E
بسیار مهم است و باید رشد سودآوری را در سالهای آتی به روشهای مختلفی بدست آورد که یکی از این روشها نرخ رشد سود شرکت در سالهای گذشته است.
حال باید پرسید آیا اندازه رشد گذشته شرکت‌ها می‌تواند معرف نرخ‌های انتظاری از رشد آینده باشد؟ هر چند پاسخ این پرسش نمی‌تواند صریح باشد اما در عمل سرمایه‌گذاران برای پیش‌بینی سود (EPS) و محاسبه P/E از نرخ‌های رشد گذشته هم استفاده می‌کنند.
۲ . صنعت: مقایسه شرکت‌ها تنها در صورتی سودمند است که به یک صنعت تعلق داشته باشند، مثلا شرکت‌های صنعتی که عمدتا دارای ضرایب P/E پایین هستند به دلیل ثبات صنعت رشد پایینی دارند. از طرف دیگر شرکت‌های تکنولوژی به دلیل انتظار رشد از P/Eهای بالایی برخوردارند.
وقتی ما شرکتی را در یک صنعت انتخاب می کنیم که آن صنعت در مجموع P/E بالایی را نیز نسبت به میانگین بازار دارد، نشان می دهد انتظارات بازار از آن صنعت رشدی می باشد یعتی در سالهای اتی انتظار رشد سودآوری از آن صنعت بالاست اما به طور مسلم تعداد واحدهای P/E آن صنعت نباید انحراف آنچنانی نسبت به میانگین بازار داشته باشد چرا که ممکن است شرایط اقتصادی و بنیادی در سالهای آتی به گونه ایی رقم بخورد که سودآوری های انتظاری آن شرکت را محقق نکند.
عواملی مختلفی را می توان بر نوسان قیمت یک سهم و در نتیجه تغییرات نسبت قیمت به درآمد آن برشمرد به طوری که در دوره های اخیر تقاضاهای سفته بازانه بیش از سایر عوامل بر رفتار قیمتی سهام شرکتها خصوصا شرکتهای کوچک تاثیر گذاشته است اما امری که مسلم است میل کردن ارزش شرکتها به سمت ارزش واقعی آنها در بلند مدت است چرا که تقاضای اینگونه از سهام شرکتها در بلند مدت وجود نخواهد داشت و هر عاملی که باعث شود قیمت سهم و در نتیجه نسبت قیمت به درآمد یک شرکت را از مقدار واقعی آن انحراف دهد در نهایت عدد تعادلی خود را پیدا خواهد نمود.
از عوامل دیگری که به غیر از فاکتورهای اقتصادی و بنیادی بر قیمت سهام شرکتها و نسبت قیمت به درآمد آنها تاثیرگذار است اندازه شرکتها می باشد به طوری که در شرکتهای کوچک تر با ارزش بازار پایین تر و یا درصد سهام شناور کمتر، شاهد نسبت های قیمت به درآمد بالاتری می توانیم باشیم که در تجزیه و تحلیل خود باید مدنظر قرار دهیم.
در مورد نسبت قیمت به درآمد پایین نیز این مثال صادق است. سرمایه گذاری یک شرکت از یک صنعت با P/E پایین را انتخاب می کند که نشان می دهد بازار انتظار آنچنانی از رشد شرکتهای این گروه ندارد اما قوانین دولتی ، بازارهای جهانی و نوسانات قیمت نرخ بهره و… به گونه ای رقم می خورد که می تواند سود شرکت را در سالهای آتی رشدی نماید و نسبت قیمت به درآمد آن را بالا ببرد. نسبت قیمت به درآمد پایین می تواند نشان از ریسک کم شرکت نیز باشد خصوصا در صنایعی که سودهای تقسیمی در آن بالا است اما شاید چند واحد پایین تر بودن نسبت P/E یک شرکت و یا یک صنعت نسبت به میانگین بازار نشان از وضعیت نامساعد آن شرکت و یا صنعت داشته باشد.

واحد مدیریت برند آسیاتک