روایت‌هایی از سرمایه‌گذاری خارجی در ایران

چشم‌انداز لغو تحریم‌ها در ماه مارس برای بسیاری از سرمایه‌گذاران جذاب است. ایران بازاری با ٨٠‌میلیون مصرف‌کننده است که فرصت فعالیت زیادی را فراهم می‌کند. از سوی دیگر منابع طبیعی ایران نیز قابلیت‌های رشد زیادی دارند. اما این روند چندان هم بی‌خطر نیست. احتمال بازگشت تحریم‌ها، کوچک بودن بخش خصوصی و مشکلات ساختاری و قوانین در سرمایه‌گذاران خارجی تردید ایجاد می‌کند. به هر روی هیچ‌کدام از این موارد برای عده‌ای سد راه به حساب نمی‌آید و از جذابیت اقتصاد ایران نمی‌کاهد. حالا در آستانه لغو تحریم‌ها ایران به دنبال مسیرها و کانال‌های تازه‌ای است تا جذب سرمایه‌گذاری خارجی را تسهیل کند و این سرمایه‌ها را در مسیری هدایت کند که باعث رشد سریع اقتصاد ایران شود. در عمل وقایع تازه و تصمیم‌های دولت یازدهم همچون دوپینگی برای اقتصاد ایران است که زیر پوستی درحال رخ دادن است و نتایجش در دهه‌های آینده روشن خواهد شد. در همین خصوص استفاده از توان ایرانیان خارج کشور و هدایت سرمایه‌ها به سمت تولید‌های فناورانه ٢ نقطه امید تازه است که دنبال می‌شود. یکی از ایرانیان مشهور که در این حوزه می‌تواند به ایران کمک کند، «حمید بیگلری» یک بانکدار ایرانی – آمریکایی ۵٧ساله است که به تازگی مورد توجه رسانه‌های ایرانی و خارجی قرار گرفته است. او با توجه به لغو تحریم‌ها سعی دارد فضا را برای سرمایه‌گذاری در ایران آماده کند. در همین زمینه خبرگزاری بلومبرگ و برخی رسانه‌های غربی گزارش‌هایی در این حوزه ارایه کرده‌اند که در ادامه گزیده این گزارش‌ها را می‌خوانید:

ایران در انتظار موج بعدی جهانی‌سازی
براساس گفته مسئولان، ایران نیازمند ١۵٠‌میلیارد دلار سرمایه‌گذاری است تا بتواند خسارت یک دهه تحریم را جبران کند. این میزان سرمایه برای کشوری که حتی با وجود لغو تحریم‌ها چشم‌انداز سرمایه‌گذاری در آن مبهم و ترسناک است، مبلغ کلانی به شمار می‌رود. باتوجه به این اوضاع و احوال حمید بیگلری یک بانکدار ایرانی- آمریکایی تحصیلکرده دانشگاه کورنل سعی دارد برای ایران سرمایه‌گذار بیابد. او تجارت را از رابرت روبین و سندی ویل (مدیران اسبق بانک سیتی‌گروپ) آموخته است. این مرد شاید مقام رسمی نداشته باشد اما از هر جهت سفیر ایران در حلقه تجاری نیویورک به حساب می‌آید. بیگلری همزمان علاقه به سرزمین مادری‌اش را به همه نشان می‌دهد و از سوی دیگر سرمایه‌گذاران و دلال‌های انرژی ایران را در یک کنفرانس یا جلسه‌ای خاص کنارهم جمع می‌کند. او که چند ‌سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ‌سال ۵٧، ایران را ترک کرده و در این مدت هیچ سفری به ایران نداشته است، پس از انتخاب حسن روحانی به‌عنوان رئیس جمهوری و پس از ٣٧‌سال دوباره به ایران می‌آید. با این وجود نفوذ او در تهران درحال گسترش است و بیگلری دعوتنامه‌های متعددی دریافت می‌کند تا به مشکل بانک مرکزی در ایران بپردازد. او در مصاحبه‌های خود به‌طور واضح نشان می‌دهد از وسعت چالش کنونی اقتصاد ایران آگاه است. بیگلری در یکی از مصاحبه‌هایش می‌گوید: ایران فرصت طلایی عصر جهانی‌سازی از اواخر دهه٩٠ میلادی تا ٢٠٠٨ را از دست داد. در این زمان موجی سبب سودآوری همه شد. بنابراین اکنون نمی‌تواند موج بعدی را از دست بدهد.
ایران کشوری است که در گذشته اقتصادش ایزوله شده بود. بنابراین به گفته بیگلری جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران خواهد داشت. این کشور ٨٠‌میلیون مصرف‌کننده دارد که مدت‌هاست از کالاها و خدمات باکیفیت محروم بوده‌اند.

موانع سرمایه‌گذاری
با این وجود پس از آن‌که تحریم‌ها در ماه مارس برداشته شود، موانع زیادی وجود دارد که سرمایه‌گذاران را از این بازار احتمالی جذاب دور می‌کند. براساس گزارش بانک جهانی از لحاظ سهولت انجام فعالیت‌های اقتصادی میان ١٨٩ کشور جهان، ایران رتبه ١١٩ را دارد که بسیار پایین‌تر از همسایگانی مانند عربستان سعودی(رتبه ۴٩) و امارات متحده عربی (رتبه ٢٢) است. هنگامی که توافقنامه هسته‌ای ایران در کنگره میان جناح‌های محافظه‌کار و دموکرات آمریکا تحت بررسی بود، بیگلری سعی کرد با لابی‌گری به نفع ایران فعالیت‌هایی انجام دهد. او نامه‌ای با امضای ایرانی- آمریکایی‌های برجسته مانند مدیران سابق توییتر، گوگل و دراپ باکس در حمایت از توافق تهیه کرد.

سیاستمداران با تجار کنار بیایند
صنعت فناوری و جمعیت ایرانیان ساکن خارج کشور از اهداف بیگلری بوده‌اند. در ماه ژوئن او به تشکیل کنفرانس iBridges در برلین کمک کرد. بیگلری در این کنفرانس فناوران ایرانی را با همتایان و سرمایه‌گذاران احتمالی در خارج از ایران کنارهم جمع کرد. از سوی دیگر به سرمایه‌های ایرانیان خارج کشور هم توجه دارد. آنها منبع سرمایه جالب توجهی هستند. دولت تخمین می‌زند ٧‌میلیون ایرانی ساکن خارج دارایی معادل ٢‌هزار‌ میلیارد دلار داشته باشند. این درحالی است که روحانی در سخنرانی خود در سازمان ملل به‌طور واضح مشخص کرد از ایرانیان ساکن نیویورک درخواست کمک دارد. «وحید علاقبند» یکی از تجار ایرانی ساکن لندن می‌گوید: سیاستمداران ایران باید بیاموزند که با جمعیت ساکن خارج کنار بیایند. او همچنان به وطن خود علاقه نشان می‌دهد، اما به دلیل تحریم‌ها مجبور شده کسب و کار تجارت فولاد خود را تعطیل کند.

فیزیک سرمایه‌گذاری در ایران
بیگلری خود یکی از ایرانیان موفق خارج از کشور است. او در تهران متولد شده و در‌ سال ١٩٧٧ برای تحصیل در رشته ریاضیات و فیزیک به دانشگاه کورنل رفته است. سپس تصمیم گرفت در مقطع دکترای رشته فیزیک فضایی دانشگاه پرینستون تحصیل و در آزمایشگاه پلاسمای فیزیک این دانشگاه کار کند. او دردهه ١٩٩٠ میلادی شغل خود را تغییر داده و به شرکت McKinsey & Co رفته و در‌ سال ٢٠٠٠ با «ویل» مدیر ارشد وقت گروه مالی سیتی گروپ آشنا شد و به این بانک بزرگ پیوست. او در تهیه استراتژی پس از بحران مالی ٢٠٠٨ آمریکا نقش مهمی داشت و به‌عنوان مدیر بخش استراتژی به این بانک کمک کرد تا پس از دریافت کمک از دولت خود را در دو بخش بازسازی کند. روبین که زمان فعالیت بیگلری در بانک سیتی گروپ مدیر آن‌جا بود، می‌گوید: او به شما چیزی را که درست است می‌گوید نه آنچه که می‌خواهید بشنوید. همه افراد این قابلیت را ندارند. از ٢٠١٣ میلادی تاکنون بیگلری با یکی دیگر از روسای سابق سیتی گروپ به نام ویکرام پاندیت در TGG Group همکاری می‌کند. این موسسه یک شرکت ارایه مشاوره در نیویورک است که از تحلیل‌های رفتاری برای مشاوره به مشتریان استفاده می‌کند. شرکای دیگر آن عبارتند از: دانیل کانمن (برنده جایزه نوبل) و استیون لویت (یکی از مولفان مجموعه Freakonomics). آخرین شغل بیگلری در
سیتی گروپ مدیر بخش بازارهای نوظهور بود که تقریبا نیمی از درآمد بانک را تامین می‌کرد. به گفته «افشین مولوی» یکی از تحلیلگران بازار ایران و مشاور ارشد موسسه Oxford Analytica، این تجربه به‌خصوص برای ایران ارزشمند است. او می‌گوید: این مرد مشاوره‌های قانع‌کننده و ثمربخش به رهبران ترکیه، نیجریه و هند در سطوح بالا ارایه کرده است. او هنگام فعالیت در
سیتی گروپ معمولا میزان سرمایه‌گذاری شهروندانی را کنترل می‌کرد که در خارج کشور ساکن بودند، اما در کشور خود سرمایه‌گذاری می‌کردند. حالا او تصمیم گرفته به جمعیت ایرانی- آمریکایی‌ها نیز رسوخ کند. بیگلری، روحانی را برای نخستین‌بار در ‌سال ٢٠١٣ و در زمانی ملاقات کرد که او تازه به‌عنوان رئیس‌جمهوری منتخب وارد نیویورک شده بود. بنابراین در سال ٢٠١۴ میلادی و پس از ٣٧‌سال دوباره به ایران سفر کرد. او گفت به اندازه کافی شواهد در اختیار داشته که نشان دهد روحانی رئیس‌جمهوری‌ای است که می‌تواند پتانسیل اقتصاد ایران را به واقعیت تبدیل کند.

رسانه‌های مخالف
تحلیل بلومبرگ درباره اقتصاد ایران معتقد است که برخی از منتقدان داخلی هنوز هم با روحانی سرجنگ دارند و آنها متوجه فعالیت‌های بیگلری نیز شده‌اند؛ چراکه بیگلری هم مانند حلقه نزدیکان روحانی که در خارج تحصیل کرده، است.علاوه بر نفت و گاز به عقیده بیگلری صنایع پتروشیمی، توریسم و کالاهای مصرفی برای سرمایه‌گذاری آماده هستند. به گفته او در بلندمدت ایران باید دارایی‌های دولتی خود را بفروشد و بانک مرکزی را مجبور کند مستقل کند و قوانین سرمایه‌گذاری خارجی را دوباره بازبینی کند. هیچ‌یک از این وظایف آسان نیست. اما نیمه پر لیوان آن است که هرکاری در ایران انجام شود سودآوری سرشاری خواهد داشت.

ایران در پی ١۵٠‌میلیارد دلار سرمایه‌گذاری
ایران و ۶ قدرت برتر دنیا در ١۴ جولای در وین به یک توافقنامه تاریخی دست یافتند تا در قبال لغو تحریم‌های بین‌المللی، برنامه‌های هسته‌ای ایران کنترل شود. این توافق پس از بررسی ۶٠ روزه کنگره آمریکا و سپس در مجلس ایران تصویب شد. این روند برای اقتصاد بحران‌زده ایران درهای فرصت بی‌شماری را باز می‌کند. در همین زمینه حسن روحانی در سخنرانی برای ایرانیان ساکن آمریکا در نیویورک اعلام کرد: ایران به ١۵٠‌میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد تا بتواند به رشد سالانه ٨‌درصد برسد و نرخ بیکاری جوانان را بکاهد. این درحالی است که‌ سال گذشته این کشور ٧٠٠‌هزار شغل جدید خلق کرد. البته این تعداد کمتر از ٨٠٠‌هزار شغل مورد نیاز برای تازه واردان به بازار کار بود. درحال حاضر اقتصاد ایران درحال بهبود از تحریم‌های سخت اقتصادی است که توسط آمریکا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل به دلیل نگرانی درباره فعالیت‌های هسته‌ای، به این کشور تحمیل شده بود. اقتصاد این کشور در ‌سال ٢٠١۴ پس از ٢‌سال رکود بالاخره ٣‌درصد رشد کرد و از سوی دیگر ارزش ارز آن نیز تثبیت شد و تورم از ۴٠‌درصد به ١۵‌درصد رسید. با این وجود نرخ بیکاری جوانان هنوز هم حدود ٢۴‌درصد است و براساس اعلام بانک جهانی ایران باید ٨,۵‌میلیون شغل تازه در ٢‌سال آتی خلق کند تا این شکاف را بپوشاند. مسئولان ایرانی پیش‌بینی می‌کنند ٢٩‌میلیارد دلار از سرمایه‌های بلوکه شده ایران آزاد شود و تا ژانویه ٢٠١۶ به کشور بازگردد. همچنین روحانی در بخش دیگری از سخنان خود به ثبات منطقه‌ای در خاورمیانه اشاره کرد. او در سخنانش گفت: در گذشته ما نفت صادر می‌کردیم، اما اکنون امنیت صادر می‌کنیم. بسیاری از کشورهای منطقه برای شکست دادن تروریست‌ها چشم امید به کمک‌های ایران دارند.

منبع: شهروند