دو نرخی بودن ارز به قدری زیاد و عمیق است که اگر تک‌نرخی شدن آن حتی به صورت دستوری هم باشد، هیچ مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
در حالی‌که پس از توافق هسته‌ای همگان به این انتظار نشسته بودند که نرخ دلار نیز کاهش یابد، اما برخلاف تصورات روند صعودی را در پیش گرفت. باید این واقعیت را بپذیریم که هرچند توافق ژنو، امید را به مناسبات اقتصادی کشورمان بازگرداند اما خود به تنهایی نمی‌تواند همه مشکلات را از جلوی پای اقتصاد بردارد.
اقتصاد ایران تا رسیدن به رونق، روزهای سختی را پیش‌رو دارد. طی روزهای گذشته روند قیمت‌گذاری دلار در محدوده ٣٣۶٠ تومان تا ٣۴۶٠ تومان بوده است. برخی کارشناسان بازار ارز افزایش تقاضا را به‌عنوان اصلی‌ترین دلیل رشد قیمت‌ها عنوان کرده‌اند. براساس شنیده‌ها، فعلا خبری از ورود دلارهای بلوکه‌شده به کشورمان و همچنین نقل و انتقال ارز از طریق بانک‌ها نیست. از سوی دیگر، کاهش قیمت نفت موجب محدودتر شدن درآمدهای ارزی کشور شده و در نتیجه عرضه ارز با کاهش مواجه شده است. در طرف مقابل اما مصرف‌کنندگان ارز همچنان در انتظار لغو تحریم‌ها و بازگشت رونق به اقتصاد ایران هستند. براساس گفته‌های فعالان بازار، در دوران انتقال اقتصاد از تحریم به پساتحریم، کاهش عرضه ارز و افزایش تقاضای آن فاکتوری بسیار موثر بر نوسانات بازار ارز بوده است. حقیقت امر این است که نوسانات قیمت دلار تبدیل به یک سایه بر سر زندگی معیشتی مردم شده است. معیشت اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی مردم همه متاثر از قیمت دلار شده است.دولت یازدهم در ابتدای روی کار آمدنش یکی از برنامه‌هایش را سر و سامان دادن به اوضاع آشفته دلار اعلام کرد. طی چند دهه اخیر دولت‌ها براساس اقتصادی که بر مقوله تک‌محصولی بودن استوار بوده تلاش داشتند نرخ ارز را تک‌نرخی ارایه کنند. از ابتدا اقتصاد ایران بر نفت تکیه داشته و براساس آن دلار نفتی وارد اقتصاد شده است. این امر سبب شده که مسیر اصلی دولت که اتکا بر مالیاتی است که از فعالیت اقتصادی مردم کسب می‌شود به سمت اقتصاد متکی به نفت تغییر مسیر دهد.در این مسیر دولت هم توزیع‌کننده این پول و هم مصرف‌کننده پول حاصل از اقتصاد تک‌محصولی شده است. این سیاست سبب شد تا اقتصاد وابسته به دلارهای نفتی به یک پس‌لرزه کوچک تحریم‌ها نیز بسیار آسیب ببیند. طی چند هفته اخیر مسئولان اقتصادی در مقابل افزایش قیمت دلار این موضع را گرفتند که افزایش قیمت ارز نوسانی است و نیروهای بنیادی حاکم بر بازار سطوح جدید قیمت را پشتیبانی نمی‌کنند. تصور رایج در میان عامه مردم و حتی برخی از کارشناسان یا مسئولان این است که دولت و بانک مرکزی نقش مستقیم در تعیین قیمت ارز دارد و در صورتی که بخواهد، می‌تواند قیمت ارز را تا حد زیادی متفاوت از سطح کنونی تعیین کند. به ویژه باتوجه به اینکه دولت فروشنده ارز حاصل از نفت تلقی می‌شود، هنگام افزایش قیمت دلار ظن غالب براین می‌رود که هدف، مقابله با کسری بودجه است. دولت تدبیر و امید طی دو سال اخیر تلاش کرده که ارز را تک‌نرخی کند. اما مساله مهم در این میان این است که آیا در شرایط فعلی اقتصاد کشور، یکسان‌سازی نرخ ارز صحیح است یا خیر؟ در پاسخ می‌توان گفت که عملکرد بانک مرکزی و سیاست‌های اتخاذی‌اش نقش بسیار پررنگی در این پروژه خواهد داشت. بانک مرکزی زمان تک‌نرخی شدن ارز را پس از لغو تحریم‌ها اعلام کرده است. بدین جهت بایستی ملزومات آن فراهم شود. یکی از مقدمات اجرایی آن، ارجاع کالاهای وارداتی از اتاق مبادله کالا به بازار بیرون است. این عامل زمینه انجام واردات از همان‌جا را فراهم می‌کند. نزدیک‌شدن نرخ ارز رسمی به بازار آزاد زمانی باید اجرایی شود که کمترین شوک را به اقتصاد کشور وارد کند. رانت
دو نرخی بودن ارز به قدری زیاد و عمیق است که اگر تک‌نرخی شدن آن حتی به صورت دستوری هم باشد، هیچ مشکلی ایجاد نخواهد کرد. در حال حاضر واردکننده، ارز را ۵٠٠ تومان گران‌تر خریداری می‌کند و این خود یعنی رانت، با تک نرخی شدن ارز این رانت ایجاد شده را می‌توان از بین برد. سیاست بانک مرکزی در یکسان‌سازی ارز هم در بودجه تاثیر خواهد گذاشت و هم به تدریج به صلاحدید خود می‌تواند نرخ ارز را به سمت آزاد سوق دهد. ارجاع کالاهای وارداتی از اتاق مبادلات، از جمله دیگر ملزوماتی است که در این مسیر باید انجام شود. اگر از ابتدای سال میلادی تحریم‌ها رسما برداشته شود، همان زمان بهترین موقع برای یکسان‌سازی نرخ ارز است. زمانی‌که بالاخره ارز تک‌نرخی اعلام شود، هم ورودی ارز روشن خواهد شد و هم وضعیت سرمایه‌گذاران خارجی برای فعالیت اقتصادی در ایران تعیین تکلیف شده و آنها با شفافیت بیشتری می‌توانند جذب اقتصاد کشورمان شوند. از طرفی تقاضای ارز هم کمتر خواهد شد و دیگر کالاها با گران‌نمایی عرضه نخواهند شد. برخی تحلیلگران معتقدند طی روزهای آینده باز هم احتمال رشد بیشتر قیمت دلار وجود دارد.برخی دیگر از فعالان بازار هم می‌گفتند دلیل اصلی افزایش بهای دلار طی روزهای گذشته، تقاضا برای سفرهای پایانی فصل تابستان بوده است. ظواهر امر گویای این است که دولت مانع افزایش سریع قیمت دلار شده است کاری که دولتمردان مدعی هستند در حوزه تورم نیز آن را انجام داده‌اند. شاید در نگاه شهروندان، عملکرد دولت چندان راضی‌کننده نباشد اما باید این واقعیت را بپذیریم که در شرایط موجود، عملکرد دولتمردان چندان هم بد نبوده است.
منبع: شهروند
  |
 |
 |
 |
 |
 |
