کارشناس مسائل اقتصادی: اقتصاد در رکود نیست

چهار وزیر کابینه دولت یازدهم نسبت به رکود در اقتصاد ایران هشدار داده‌اند، مدت‌هاست خبرهای خوبی از بازار سرمایه و مسکن به گوش نرسیده است و بسیاری عاملش را رکود می‌دانند. اما با تمام اینها مهدی تقوی، کارشناس مسائل اقتصادی که نزدیک به ۴۵ سال سابقه تدریس اقتصاد را در کارنامه‌اش دارد، تاکید دارد که «اقتصاد در رکود نیست.»
او رشد مثبت اقتصادی و کاهش و کنترل تورم را از نشانه‌های خروج اقتصاد از رکود می‌داند و می‌گوید: «ممکن است یک شوک موقتی به اقتصاد وارد شود و رشد اقتصادی کاهش یابد، اما دوباره رو به بالا حرکت خواهد کرد.»
برخی منتقدان دولت، تاکید دارند که دولت سیاست انقباضی در پیش گرفته تا تورم را کنترل کند در حالی رکود واحدهای تولیدی و به تبع آن کاهش قدرت خرید مردم نتیجه این سیاست است. به عقیده شما این انتقاد تا چه اندازه جنبه عینی دارد؟
به هیچ عنوان این گفته درست نیست. درحال حاضر اقتصاد در یک وضعیت برزخ است و از اقدام‌های نادرست اقتصادی دولت‌های نهم و دهم بیرون آمده و نرخ رشد اقتصادی مثبت شده است. در چهار سال دوم دولت آقای احمدی‌نژاد نرخ رشد اقتصادی هر چهار سال منفی بود و تورم هم ۴۰ درصد بود. اما آقای روحانی نرخ تورم را به ۱۵ درصد رسانده و قرار است در سال آینده به ۱۰ درصد برسد. اگر نرخ تورم از دل این مخارج بیرون آورده شود، می‌بینیم که این مخارج آنقدرها هم زیاد نیست. اما تنها بدشانسی دولت کاهش قیمت نفت از ۱۰۰ دلار به محدوده ۴۰ دلار است.

بر چه اساسی می‌گویید اقتصاد در وضعیت برزخ است. شواهد این رخداد چیست؟
در دوره آقای احمدی‌نژاد نرخ‌های رشد منفی بوده و تورم هم ۴۰ درصد. آقای روحانی با استفاده از راه‌حل سیاسی که همان مذاکره با غرب در دو سال گذشته بود، توانست نرخ رشد اقتصادی را مثبت کند. بنابراین بخشی از دلیل رشد مثبت، سیاسی است و برخی هم به سیاست‌های اقتصادی دولت بر اساس برنامه‌ریزی باز می‌گردد. متاسفانه آقای احمدی‌نژاد برای اجرای هدفمندی یارانه‌ها قیمت انرژی را گران کرد و در عوض اعلام کرد که به هر نفر ۴۵ هزار تومان پرداخت شود. گران کردن انرژی دو اشکال اساسی داشت؛ نخست آنکه رکود تورمی ایجاد کرد و دوم تعداد زیادی از واحدهای تولیدی تعطیل شدند. همین امر منتج به نرخ رشد منفی برای اقتصاد ایران شد. از طرف دیگر تورم ۴۰ درصدی داشتیم. در حال حاضر بودجه‌ای که برای یارانه نقدی پرداخت می‌شود اگر صرف هزینه‌های سرمایه‌گذاری دولتی شده بود، تحرک اقتصاد بیش از اینها بود. خوشبختانه سیاست‌های غلط اقتصادی از بین رفته است. البته این را هم باید در نظر گرفت که تورم ۱۵ درصد هم بسیار بالاست اما از ۴۰ درصد کمتر است. با این حال در اقتصادهای سالم تورم دو تا سه درصد است.

شما به بحث تورم اشاره کردید. مسئولان می‌گویند تورم به هسته سخت خود رسیده است‌؛ با توجه شرایط کنونی اقتصاد رسیدن تورم به زیر ۱۰ درصد برای سال آینده امکان‌پذیر است؟
اگر دولت دلارهای بلوکه‌شده را صرف تعویض ماشین‌آلات مستهلک کارخانه‌ها و نوسازی هواپیماهای از رده خارج کند این مهم، عملیاتی خواهد شد، چرا که در حال حاضر کالاهای سرمایه‌ای صنعت از رده خارج هستند به دلیل آنکه سال‌ها تحریم بودیم. اگر تولید ملی اقتصاد شروع به بالا رفتن کند، هم نرخ رشد اقتصادی بالا می‌رود و هم تورم کاهش پیدا می‌کند.

یکی از راهکارهایی که برای خروج از بحران رکود تورمی عنوان شده است، جلوگیری از کسری بودجه دولت است. تیم اقتصادی دولت تا چه اندازه می‌تواند از کسری بودجه جلوگیری یا آن را جبران کند؟
رکود تورمی از اساس اشتباه است. در حال حاضر چنین چیزی در اقتصاد ایران وجود ندارد؛ چرا که اقتصاد از رکود خارج شده است. نامه چهار وزیر هم درست نبود چون رکود زمانی است که نرخ‌های رشد مثبت، به سمت منفی حرکت می‌کند مانند دوره آقای احمدی‌نژاد. در حالی که الان اقتصاد رو به رشد است.
اما هم صندوق بین‌المللی پول و هم بانک مرکزی پیش‌بینی‌شان از رشد اقتصاد ایران برای امسال کمتر از سال ۹۳ و حتی نزدیک به منفی بوده است.
به عقیده من رشد اقتصادی منفی نخواهد شد، به این دلیل که اقتصاد الان حرکت کرده است. اطلاعات صندوق بین‌المللی پول از آمارهای اقتصادی است که یک اقتصاددان با توجه به این آمارها شرایط را برای کشورها پیش‌بینی می‌کند. از طرف دیگر ممکن است یک شوک موقتی به اقتصاد وارد شود و رشد اقتصادی کاهش یابد؛ اما دوباره رو به بالا حرکت خواهد کرد. نام شرایط کنونی رکود نیست بلکه یک شوک است. در واقع ادوار تجاری یک دوره ۱۵ ساله است. به این ترتیب که در دوره‌ای که رونق وجود دارد، رونق به اوج می‌رسد اما در دوره دیگر اقتصاد به رکود می‌رسد. این سیکل حدود ۱۰ سال طول می‌کشد. حالا اگر در این فاصله که اقتصاد رو به رونق است نرخ رشد یک درصد پایین آمد، به این نمی‌گویند رکود.

شما می‌گویید شوک موقتی است اما بازار مسکن نزدیک به چهار سال است در رکود است. تکلیف بازار سرمایه هم که مشخص است.
بورس شروع به بالا رفتن می‌کند. فقط نیاز به فرصت دارد و البته صبر سهامداران.

پس درواقع شما هم این نظریه را که در حال حاضر اقتصاد در حالت صبر و انتظار ناشی از توافق هسته‌ای است، قبول دارید؟
همه این را می‌دانند که برجام تا چهار ماه دیگر اجرا خواهد شد، بنابراین صبر و انتظاری هم وجود ندارد. اقتصاد تازه حرکت کرده است.

نشانه‌های این حرکت چیست؟
رشد مثبت اقتصادی. چهار سال به طور مداوم نرخ رشد منفی داشتیم با تورم ۴۰ درصد. اما رخدادهای بد اقتصادی که در چهار سال گذشته شاهد بودیم به این زودی حل‌شدنی نیست. از طرف دیگر قیمت نفت کاهش پیدا کرده است. حالا اگر قیمت نفت بالا برود و از طرف دیگر تصمیم اشتباهی گرفته نشود و پول‌های آزاد شده در بخش سرمایه و صنعت هزینه شود به طور قطع سرعت حرکت اقتصاد افزایش پیدا می‌کند. از اوایل سال ۹۵ به اوج رونق خواهیم رسید چرا که اقتصاد رو به سربالایی است.
منبع: فرهیختگان