بهبود عمق معاملات در بورس تهران

روز گذشته شاخص کل بورس تهران در شرایطی ۶۶۲ واحد افت را تجربه کرد و به مرز ۶۹ هزار واحد نزدیک شد که بررسی کارنامه ۱۱ روزه فعالیت کاری بازار سرمایه نشان می‌دهد متوسط حجم، ارزش و تعداد دفعات معاملات افزایش قابل توجهی نسبت به سال‌های قبل نشان می‌دهد که امیدواری‌ها به تعمیق بازار را بیشتر کرده است. روز گذشته نیز یک میلیارد و ۴۷۷ میلیون سهم به ارزش تقریبا ۲۶۷ میلیارد تومان در۱۳۴ هزار و ۲۵۱ دفعه مورد داد‌و‌ستد قرار گرفت. در این میان تحرک قابل توجه سهامداران حقیقی در بازار در کنار افت ریسک‌های سیاسی و بین‌المللی امیدها به سودآوری سال ۹۴ بازار را تقویت کرده است. بررسی‌های میدانی نیز نشان از افزایش نقدینگی‌های تازه به بازار دارد و کارگزاری‌ها با مشتریان بیشتری روبه‌رو‌ شده‌اند. امید به روزهای بهتر در سال ۹۴ در حالی مطرح می‌شود که برخی کارشناسان تنها رقبای بازار سرمایه را نه ریسک‌های سیستماتیک و بین‌المللی که شرایط نرخ بهره در بازار پول می‌دانند.

بررسی ارقام بازار از نظر حجم معاملات، ارزش و تعداد دفعات داد‌و‌ستد‌ها از سال ۹۰ تا پایان سال ۹۳ و متوسط ۱۱ روز فعالیت کاری بازار از ابتدای امسال نشان می‌دهد ارقام به دست آمده در روزهای اخیر اتفاقات مهمی را رقم زده است. در نمودار‌های ارائه شده در این زمینه، ستون مربوط به سال ۹۴، متوسط ارقام روزهای فروردین است که اگرچه هنوز نمایانگر داده‌های کل سال ۹۴ نیست اما تا اینجا امیدهای تازه‌ای از بزرگ شدن بازار و توجه به واقعیت‌های معاملات را پر‌رنگ‌تر می‌کند. بر اساس نمودارهای موجود متوسط حجم معاملات روزانه در ۴ سال اخیر در سال ۹۲ با عدد ۷۸۱ میلیون سهم رکورد زده، با این وجود نتیجه آمارگیری از ۱۱ روز کاری ماه جاری تا به حال رکورد یک میلیارد و ۲۷۰ میلیون سهم فعلا شکسته شده است. درباره ارزش معاملات روزانه اما در سال ۹۲ به دلیل افزایش نرخ دلار همزمان با افزایش هیجانی شاخص و گران شدن سهام ناشی از تجدید ارزیابی دارایی‌های شرکت‌ها رکورد ۳۹۷ میلیارد تومان به‌صورت میانگین به دست آمده است. این در حالی است که متوسط ارزش معاملات روزانه در ۱۱ روز ابتدای امسال به مراتب رقم مناسبی در حدود ۲۵۲ میلیارد تومان ثبت شده است. در این میان اما در ۴ سال گذشته بالاترین آمار متوسط تعداد دفعات معاملات روزانه در روزهای اخیر تا ۹۱ هزار و ۴۸۰ دفعه ثبت شده که حتی از میانگین سال ۹۲ نیز بیشتر است.
دیروز شاخص کل بازار در حالی با ۹۴/ ۰ درصد افت به ۷۰ هزار و ۲۲ واحد رسید و ۶۶۱ واحد ریزش داشت که شاخص قیمت وزنی و ارزشی نیز با همین میزان درصد کاهش به ۳۰ هزار و ۲۰۸ واحد رسیده است. شاخص کل هم‌وزن و شاخص قیمت هم‌وزن هم هر‌یک با ۷۸/ ۰ درصد کاهش به ترتیب ۸۱ واحد و ۷۴ واحد افت ثبت کرده‌اند. فضای عمومی بازار روز گذشته با وجود قرمز بودن ارقام دارای عمق قابل‌توجهی از معاملات بود. در بازار دیروز نمادهای تاپیکو با تقریبا ۹۰ واحد در رأس بیشترین تاثیر منفی بر بازار ظاهر شد. نمادهای «پارسان»، «رمپنا»، «فولاد»، «همراه» و «وغدیر» نیز در رتبه‌های بعدی تاثیرات منفی خود را بر شاخص کل نشان دادند. در این بین نماد «شبندر» با ۸۰ واحد تاثیر بیشترین اثر مثبت را ثبت کرد. صنایع بانکی، خودرویی، فرآورده‌های نفتی، انبوه‌سازی و حمل و نقل صنایع برتر بازار دیروز بودند، ضمن اینکه بیشترین حجم و ارزش معاملات دیروز از آن بانک‌های صادرات، تجارت و ملت بود که رتبه‌های بعدی را خودرو‌یی‌ها و صنایع وابسته به خود اختصاص دادند.
در این بین علی اسلامی بیدگلی، کارشناس بازار سرمایه گفت: تصورغلط وعامیانه موجود بین معامله‌گران آن است که غالب اوقات به منظور بررسی تحولات بازار سرمایه تنها به شاخص کل بازار اتکا می‌شود؛ درحالی‌که سرعت گردش سهام، حجم و ارزش معاملات روزانه، اندازه و بزرگی بازار، تنوع شرکت‌ها و صنایع پذیرفته شده در بورس از مهم‌ترین‌ ملاک‌ها برای ارزیابی رونق بازار هستند.
به گفته وی این تصور غلط همیشه موجب می‌شد که هر زمان بازار با هیجان و افزایش حبابی شاخص روبه‌رو‌ بوده، از آن به عنوان رونق بورس یاد ‌شده و هر زمان که شاخص در مسیر نزولی حرکت کرده در ادبیات عامیانه از آن به عنوان دوره رکود بازار سرمایه یاد شده است. این در حالی است که این روزها به‌جز برخی روزهای معدود، بازار شاهد افزایش تعداد دفعات، سهم و تعداد معاملات و تعداد گردش اشخاص حقیقی در معاملات بوده است. به گفته وی به نظر می‌رسد که بر اساس این روند شاهد سیر مثبت بازار هستیم. ریسک‌های سیستماتیک روند نزولی یافته و رونق بهتری در بازار حاکم است، حتی در این روزها قدرت نقد‌شوندگی سهام نیز افزایش یافته است.
اسلامی بیدگلی در توضیح شرایط این روزهای بازار تاکید کرد که تعداد نمادهای متوقف نیز به مراتب کمتر از گذشته شده که روزهای امیدوارکننده‌ای برای بورس به‌حساب می‌آید. به هر حال ریسک‌های مذکور کاهش یافته و اثر آنها بر بازار افت کرده و حجم تازه‌ای از نقدینگی‌ها به بازار هدایت شده است. علاوه بر این اگر یک مطالعه میدانی صورت بگیرد مشخص می‌شود که در این روزها کارگزاری‌ها با تعداد بیشتری از سرمایه‌گذاران و افراد جدید که تا‌کنون رغبتی به بازار سهام نداشته‌اند، روبه‌رو‌ هستند. به گفته وی عمق بازار همچنان در حال افزایش است که طبیعتا اگر طول مدت این روند بیشتر شده و آمارها و داده‌های بیشتری را بتوان فراهم کرد، درجه اعتماد به تعمیق بازار را می‌توان بهتر دریافت.
علی اسلامی‌بیدگلی در این میان به تنها مخاطره بازار اشاره کرد و توضیح داد: برخلاف برخی که ریسک‌های سیاسی و بین‌المللی را مانع بزرگ رونق بازار سرمایه می‌دانند، از نظر من همچنان نرخ بهره بانکی که در مقایسه با تورم از تناسب کمتری برخوردار است، مانع بزرگی برای رونق بازار است. به گفته وی P/ E بازار سرمایه در مقابل P/ E بازار پول بالاتر است و متورم شدن تقاضا در بازار پول می‌تواند با نرخ جذاب خود، برای عده‌ای از مشتریان بالقوه بازار سرمایه مخاطره جدیدی باشد. نرخ سود سپرده در بازار پول اگر تناسب بهتری پیدا کند، می‌تواند شرایطی را فراهم کند که سال ۹۴ برای بازار سرمایه، سال به مراتب بهتری باشد.
در این میان شاهین شایان‌آرانی شرایط موجود در بازار از نظر افزایش حجم و ارزش بازار را برای عمیق‌تر شدن بازار هنوز زود می‌داند و معتقد است که این روند باید حداقل ۳ تا ۴ سال ادامه یابد تا بتوان از آن به عنوان تعمیق ساختاری بازار یاد کرد. به گفته وی شرایط بازار یک شرایط متلاطم است که سفته‌بازی و تبعیت از فضای روانی بازار را نباید به تعمیق بازار معنی کرد و هنوز برای این اتفاق زود است. حتی ادامه یافتن این شرایط تا ۶ ماه نیز کافی نیست. وی معتقد است در حالی بازار متاثر از توافق اخیر شاهد افزایش حجم و ارزش معاملات است که هنوز شرکت‌ها و بانک‌ها به سوددهی مناسبی دست نیافته و هنوز اتفاق خاصی رخ نداده است.

منبع: دنیای اقتصاد