بازار سهام با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال کماکان با رکودی عمیق و فراگیر دست و پنجه نرم می‌کند.
شاخص کل در مرز ۶۴ هزار واحدی تقریبا متوقف شده و حجم و ارزش معاملات نیز با حذف اثر معاملات بلوکی، در محدوده ۸۰ میلیارد تومان باقی مانده که فاصله بسیار زیادی با روزهای خوب بورس تهران دارد. به لحاظ نسبت ارزش‌گذاری هم متوسط نسبت قیمت بر درآمد سهام به زیر ۵ واحد نفوذ کرده که در آستانه فصل مجامع و تقسیم سود شرکت‌ها یکی از نازل‌ترین سطوح ارزش‌گذاری در تاریخ فعالیت بازار سرمایه به شمار می‌رود. در این میان، انتظار طولانی برای دریافت اخبار مثبت سیاسی (در زمینه مذاکرات هسته‌ای) یا اقتصادی (در زمینه کاهش نرخ سود بانکی) تبدیل به یک عامل فرساینده برای فعالان بازار سهام شده که با به تعویق انداختن انگیزه تقاضا از یکسو و سر ریز شدن کاسه صبر فروشندگان از سوی دیگر، به موج رخوت و کاهش فرسایشی قیمت‌ها دامن زده است. با جمع‌بندی این موارد به نظر می‌رسد هفته پایانی سال دشوار ۹۳ برای سهامداران نیز به منوال ۵۱ هفته قبلی سپری شود تا تعیین تکلیف مذاکرات و مشخص چشم‌انداز اقتصادی کشور، زمینه ساز پایان رکود ۱۵ ماهه بورس تهران در فصل بهار شود.
انتظار پالایشگاهی به سر می‌رسد
پس از حدود ۹ ماه دوری از رینگ داد‌و‌ستدها، سومین صنعت بزرگ بورس به لحاظ ارزش بازار در هفته آینده شاهد بازگشایی نمادهای معاملاتی خواهد بود. این صنعت که به لحاظ تمرکز سرمایه افراد حقیقی و حقوقی، بخش مهمی را در پرتفولیوی سرمایه‌گذاران به خود اختصاص داده عملا در ۹ ماه گذشته به دلیل ابهامات مربوط به قیمت خوراک و فرآورده و نیز اجرای کیفی‌سازی (نرخ‌بندی محصولات بر‌اساس کیفیت) متوقف مانده بود. کیفی‌سازی که اثر کاهنده مستقیمی بر سودآوری پالایشگاه‌ها (به ویژه قدیمی‌تر‌ها) داشت با مساعدت دولت در قالب یک برنامه ۵ ساله و تدریجی اجرایی می‌شود که آثار کاهنده محدودی بر سودآوری سالانه پالایشگاه‌ها دارد. درخصوص نرخ خوراک و فرآورده‌ها هم اختلافات عمده‌ای بین وزارت نفت و مدیریت شرکت‌ها وجود داشت که پس از چانه‌زنی‌های طولانی این مسائل رفع شده و نماد پالایشگاه‌ها آماده انجام معامله شده‌اند.
با توجه به افت ۵۰ درصدی قیمت‌های جهانی نفت (از زمان توقف نمادها تا‌کنون) انتظار می‌رود بودجه این شرکت‌ها به ویژه برای سال آینده با عنایت به منقبض شدن کیک درآمدی با تعدیلات منفی مواجه باشد. قرار است حداکثر تا اوایل هفته آینده، اطلاعات مالی جدید شرکت‌ها به‌صورت عمومی منتشر شود. به رغم امکان افت قیمت‌های سهام، بازگشایی این نمادها به لحاظ آزاد کردن بخش مهمی از دارایی‌های سهامداران اثر روانی مثبتی بر نقدشوندگی بازار خواهد داشت و بورس تهران را برای یک آغاز بهتر در سال ۹۴ آماده می‌کند.
پشت پرده جابه‌جا‌یی‌های بلوکی
با نزدیک شدن به آخر سال، فهرست بلندی از برنامه عرضه‌های بلوکی سهام توسط نهادهای حقوقی به بازار اعلام شده است. با دقیق‌تر شدن در این معاملات، مشخص می‌شود که ماهیت این عرضه‌ها عمدتا به جابه‌جا‌یی بلوک‌های سهام یا تهاتر بدهی بین نهادهای حقوقی باز‌می‌گردد و به ندرت، معامله‌ای در ازای وجه نقد صورت می‌پذیرد. علت رشد فزاینده این معاملات در روزهای اخیر به ویژه توسط بانک‌ها به دشواری پوشش سود سالانه از محل عملیات عادی باز‌می‌گردد که در سال سخت بانکداری، مانع از تحقق پیش‌بینی‌های سود قبلی شده است. به این ترتیب، با روی آوردن به جابه‌جا‌یی سرمایه‌گذاری‌ها و شناسایی سود حاصل از فروش سهام در ازای تملک سهام از نهاد حقوقی دیگر، برخی شرکت‌ها ترجیح داده‌اند تا هر طور شده از گزند تعدیلات منفی پیش‌بینی سود در امان بمانند، هر چند کیفیت ناپایدار سود‌سازی به این روش از چشم تحلیلگران تیزبین پنهان نیست؛ ضمن آنکه به دلیل ماهیت تهاتری بخش عمده‌ای از این معاملات، سودهای این‌چنینی عملا تنها به‌صورت حسابداری شناسایی می‌شوند و از این رو، ماهیت غیر‌نقدی بازدهی‌های مزبور باید در تصمیمات مربوط به تقسیم سود شرکت‌ها به منظور حفظ تعادل نقدینگی مدنظر قرار گیرد.
پیش‌لرزه‌های فدرال رزرو در بازارها
گمانه‌زنی‌ها از احتمال اقدام بانک مرکزی آمریکا در جهت نخستین افزایش نرخ بهره پس از ۹ سال لرزه بر اندام بازارها انداخته است. در حالی که رئیس فدرال رزرو (خانم یلن) بارها سعی کرده تا از ارسال سیگنال مشخصی در این زمینه پرهیز کند و بر وابستگی رفتار بانک مرکزی به آمارهای اقتصادی تاکید کند، اما تعداد روز‌افزونی از همکاران صاحب رای وی در کمیته تصمیم‌گیرنده، دیدگاه متفاوتی را ابراز می‌کنند. بر اساس نظر این گروه، بازار کار آمریکا به ثبات کافی رسیده، خطر بازگشت تورم پس از تثبیت قیمت‌های انرژی زیاد است و در نهایت حباب قیمت دارایی‌ها در صورت عدم عکس‌العمل فدرال رزرو می‌تواند به‌عنوان یک تهدید جدی مطرح باشد.
تقویت این دیدگاه در هفته جاری، احتمال افزایش نرخ بهره پایه در فصل تابستان آتی را افزایش داد و با توجه به رابطه معکوس قیمت‌های سهام با نرخ بهره منجر به بیشترین سقوط سهام آمریکایی در بیش از دو ماه شد.
اقتصاد آمریکا همچنین از قوی‌تر شدن دلار هم در معرض آسیب است، زیرا این ارز بین‌المللی در هفته جاری به بالاترین ارزش خود در مدت حدود ۱۲ سال در برابر سبد سایر ارزهای مهم کشورها رسید. در همین راستا، کاهش شدید ارزش یورو هم قابل اشاره است که پیش‌بینی تحقق برابری ارزش یورو به دلار (نرخ یک به یک) در سال جاری میلادی را تقویت کرده است.
تضعیف ۲۴ درصدی ارزش یورو در برابر دلار در مدت کمتر از یک سال گذشته، همچنین پیامدهای مثبتی را برای شرکت‌های ایرانی در بر دارد، زیرا بسیاری از شرکت‌های بورسی، وام‌های یورویی سنگینی به بانک‌ها و صندوق توسعه ملی دارند و سقوط ارزش یورو (به دلیل ثبات ارزش ریال در برابر دلار) به‌عنوان یک عامل مساعد در جهت کاهش ارزش بدهی در ترازنامه و رشد سودآوری ناشی از تسعیر نرخ ارز در حساب سود و زیان آنها عمل می‌کند؛ هر‌چند که اخیرا زمزمه‌های جدی از درخواست بانک‌های وام‌دهنده مبنی بر تسویه بدهی شرکت‌ها در قالب ارزی (به جای نرخ مبادله‌ای) به گوش می‌رسد که در صورت تحقق، امیدها جهت انتفاع بدهکاران ارزی از محل تضعیف یورو را در عمل، کاهش خواهد داد.
منبع: دنیای اقتصاد
  |
 |
 |
 |
 |
 |
