پیش بینی آینده بورس با نگاهی به گذشته

در سالهای گذشته اتفاقات زیادی در بازار سرمایه کشور رخ داده است که بعضا سرمایه گذاران بازار سهام را از ادامه روند صعودی ناامید کرده است به گونه ای که شاید همگان فکر می کرند زمان خروج همیشگی در بازار فرا رسیده است و ممکن بود هیجان کوتاه مدتی تمامی نمادها و گروه های بازار را در بر گیرد. اتفاقات سال ۸۸، هدفمندی یارانه ها در سال ۸۹، تحریم بانک مرکزی و فروش نفت، افزایش نرخ ارز، افزایش تحریمها و تهدیدات داعش و… که در ابتدای ورود این اخبار به بازار شاهد هیجانات زیادی در بازار بودیم اما به تدریج بازار نسبت به برخی موارد بی اعتنا شد، برخی فاکتورها را اصلاح کرد و با تجزیه و تحلیل متوجه شد که برخی اخبار و اتفاقات نه تنها اثر منفی ندارند که تاثیرات مثبتی بر ا خواهند گذاشت.
در بازار فعلی نیز شاهد اخبار و اتفاقات اینچنینی هستیم. کاهش قیمت نفت، وضعیت مذکرات هسته ای و وضعیت بودجه کشور در کنار سیاستهای داخلی مسولان اقتصادی از ابهاماتی است که بازار را فراگرفته است. در این نوشتار سعی داریم تا با مرور آنچه که در گذشته در شرایط مشابه امروز رخ داده است ، تصویری گویا از سرنوشت افراد عجول و کسانی که رفتار هیجانی بروز می دهند را پیش روی مخاطبان قرار دهیم. بهتر است نگاهی به روند حرکتی شاخص کل و اخبار و فاکتورهایی که در برهه های زمانی مختلف شاخص را تهدید می کردند و اتفاقات واقعی که بعد از وقوع آن عوامل در بازار می افتاد نگاهی داشته باشیم تا ببینیم که پیش بینیها چقدر درست از آب در می آمد.
لازم به ذکر است که این تحلیل قصد ندارد تا تاثیر عوامل فعلی را نادیده بگیرد و یا عمل و عکس العملهای طبیعی بازار را انکار کند اما واضح است که عمده گروه های بازار تا این حد نمی تواند عکس العملی طبیعی باشد و بنابراین ما معتقدیم در میان مدت و بلند p/e افت قیمتها در بازار و کاهش نسبت مدت امکان بهبود بازار بسیار بالا خواهد بود. شاهد این مدعا جدای از تحلیل سودآوری شرکتها و چشم انداز روشن سیاسی و سایر عوامل، نگاه تاریخی ما به عملکرد ۵سال گذشته و اتفاقاتی است که در میان مدت و بلند مدت پس از حوادث هیجان برانگیزی است که در بازر سرمایه رخ داده است.

شاخص کل طی ۵ سال گذشته

سال ۸۸
ابتدای سال ۸۸شاخص کل بورس روند صعودی خود را آغاز کرد و از کانال هفت هزار واحد در ابتدای سال به ۱۲هزار و ۵۳۷واحد در پایان سال رسید. در این سال که شاهد برگزاری انتخابات ریاست جمهوری بودیم، دورانی که طی آن حوادثی سیاسی روی داد، شاخص های بازار سرمایه نه تنها با افت مواجه نبود، بلکه رشدی حدود ۷۰درصد را تجربه کرد. ورود ابزارهای جدید مالی، تنوع محصولات بازار، شکل گیری صندوق های سرمایه گذاری مشترک، بازگشت اعتماد به بازار، رکود بازارهای موازی و ورود نقدینگی به بورس در کنار رشد قیمت فلزات اساسی در بازارهای جهانی از مهم ترین عوامل روند صعودی بازار در این سال به شمار می رود. این در حالیست که در هیاهوی سیاسی سال ۸۸بسیاری از سرمایه گذاران با ترس و هیجان مفرط وضعیت آن روزها را پایانی بر روزهای خوش بورس می دانستند و این در حالی است که شاخص از ۱۲هزار واحد در آن سال به ۹۰هزار واحد در ۴سال بعد هم رسید!

سال ۸۹
از ابتدای سال ۸۹با افزایش قیمت های جهانی مواد اولیه و خروج نسبی کشورهای اروپایی و امریکایی از بحران مالی جهانی، شاخص به سرعت صعودی خود افزود و با شتاب بیشتری رکوردهای جدید را ثبت کرد. شاخص کل در سال ۸۹علارغم اجرای فاز اول هدفمند سازی یارانه ها که تمامی سرمایه گذاران از آن می ترسیدند با رشدی خیره کننده از ۱۴هزار واحد به بیش از ۲۵هزار واحد افزایش یافت. بانک مرکزی در این گزارش افزایش سودآوری شرکت های بورسی، اجرای اصل ۴۴قانون اساسی در بورس و بی رونق بودن بازارهای رقیب بورس در اقتصاد کشور را سه دلیل رونق بورس در سال ۱۳۸۹اعلام کرد. این در حالیست که عمده انتظارات پس از اجرای هدفمند سازی یارانه ها کاهش سود آوری شرکتها بود.

سال ۹۰
سال ۹۰با اتفاقات سیاسی و اقتصادی همچون اختلاس بزرگ، تعیین بهره مالکانه و حق پروانه برای معادن، نوسانات بسیار شدید ارز و طلا، افزایش تورم، طرح سوال از رئیس جمهور، انتخابات مجلس و تشدید تحریم ها از جمله تحریم نفت و بانک مرکزی همراه بود که بر بازار بورس نیز تاثیرگذار بود.
پیشنهاد می کنیم دوباره این خط بالا را با دقت بخوانید. وضعیت عوامل محدود کننده چیزی از وضعیت فعلی بازار کم نداشت! با توجه به ترافیک اخبار بد در سال ۹۰، شاخص در آن سال نتوانست رشد خیزه کننده ای داشته باشد و رشد شاخص بورس تهران در سال ۹۰به ۱۱درصد محدود شد. اما رشد شاخص کل در سالهای ۹۱و ۹۲نشان از بیهوده بودن ترس سرمایه گذاران در سال ۹۰داشته است.

سال ۹۱
شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران، سال ۹۱را از عدد ۲۵هزار و ۹۰۵واحد آغاز کرد و تا روز ۲۶اسفندماه به ۳۷هزار و ۶۶۷واحد رسید. این در حالی است که عمده گروه ها و شرکت هایی که بطور مستقیم با نرخ ارز و دلار رابطه داشتند نظیر پتروشیمی ها، پالایشی ها، فلزی ها و معدنی ها که همگی صادرات محور و از درآمدهای ارزی برخوردار بودند به یکباره از محل نرخ تسعیر ارز، سود زیادی شناسایی کردند و عمده رشد بورس ناشی از رشد این گروه ها بود.

سال ۹۲
شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران نیز در ابتدای سال ۳۸۰۴۰واحد بود که به ۷۸۳۹۸واحد رسید که با رشدی معادل ۱۰۶درصد همراه بوده است.
تحلیل بازار در سال ۹۲نشان می دهد، صنایع بزرگ بازار همچون محصولات شیمیایی (که تقریبا ۳۰درصد اندازه بازار را به خود اختصاص می دهد)، حدود ۱۲۳درصد بازدهی، فرآورده های نفتی (حدود ۱۰درصد اندازه بازار را در اختیار دارند)، حدود ۱۴۰درصد بازدهی داشته اند.
تغییر دولت در سال ۹۲مهم ترین اتفاقات بازار سرمایه را رقم زد و در واقع آثار تغییر دولت در بورس بسیار گسترده بود؛ روی کار آمدن دولت جدید باعث رونق چشمگیر معاملات و درمقابل افزایش انتظارات از بازار سرمایه شد و به دنبال آن تلاطم زیادی هم از جهت صعودی و هم نزولی در بازار شکل رفت.

اما در سال ۹۳
لطفا این بخش را با دقت بخوانید و موارد مطرح شده را تکرار صحبتهای قبلی ندانید و اینطور برداشت نکنید که این روزها همه همین اظهارات را بیان می کنند. مواردی که تا کنون مرور شد عین واقعیت است و بهتر است در تحلیلهای خود شرایط اخیر روحی و شرایط منفی بازار را در نظر نگیرید تا بدون سوگیری بتوانید اتفاقات بازار را تحلیل کنید. به هر حال گذر زمان بار دیگر رفتار هیجانی بازار را تایید خواهد کرد.
در سال ۹۳افت قیمت نفت و برخی محصولات پتروشیمی و تمدید مذاکرات هسته ای بازار را با چالش مواجه کرده است به گونه ای که شاخص مسیر نزولی در پیش گرفته است. این درحالیست که کم کم به زمان ارایه بودجه ۹۴شرکتها و بعد از آن به فصل مجامع نزدیک می شویم. در حال حاضر اتفاقات مثبت دیگری هم در حال رخ دادن است. چشم انداز حل مسئله هسته ای بسیار روشن تر از گذشته شده است، افت قیمت نفت تا اندازه ای متوقف شده است و ثبات نسبی حاصل شده است، قیمت ارز نسبت به بودجه ۹۳شرکتها ( که سال گذشته ارایه شده بود) حدود ۲۰ % افزایش یافته است. بنابراین مجموع عوامل بازار آنقدر ها هم نا امید کننده نیست که چنین آتشی بر قیمت سهام بازار بیندازد. در حال حاضر خود بازار به اندازه ای جذاب هست که بتواند روی پای خودش بایستد. بازار سرمایه بازیگران خودش را دارد و این شرایط را چندین بار تجربه کرده است. اعتقاد ما بر ارزندگی بازار است و بر این باوریم که آنچه ریزش کنونی را رقم زده است ریشه بنیادین ندارد و تنها عکس العمل هیجانی معامله گران خسته بازار است که به نوعی رفتار غیر منطقی از خود بروز می دهند البته این به معنی این نیست که الان بازار شرایط بسیار مساعدی دارد و همه عوامل بنیادین در بهترین حالت خود قرار دارند اما کاهش قیمتها متناسب با وزن عوامل بنیادین نیست و کاهش بیشتر قیمتها و خروج هیجانی می تواند باعث زیان بیشتر در میان مدت و بلند مدت برای سهامداران گردد. به هرحال سهامداران از شرایط فعلی ناراضی هستند اما باید توجه داشته باشند که فروش سهم در صف فروش چیزی جز زیان حاصله و هزینه های معاملاتی برای آنها در پی نخواهد داشت. بهتر است بار دیگر عوامل وحشت آفرین بازار در چند سال اخیر و اتفاقات بعد از آن برای شاخص را مرور کنید تا ببینید آن چه که در اثر مرور زمان اتفاق می افتد با آنچیزی که معامله گران انتظار داشتند چقدر تفاوت دارد.

منبع: بازاروسرمایه