تورم بیشتر، محصول گرانی دلار

نرخ ارز به‌عنوان یکی از متغیرهای قوی در اقتصاد، در مقاطع مختلف توسط دولت‌ها ثابت نگاه داشته شده است زیرا دولت‌ها همواره این احتمال را در نظر داشته‌اند که با افزایش نرخ ارز در نتیجه آزادسازی، نرخ کالاها و خدمات نیز افزایش پیدا می‌کند. به همین دلیل طی بیش از سه‌دهه گذشته دولت‌ها تمایل داشته‌اند نرخ ارز را ثابت نگاه دارند.
آنها این کار را با این دلیل که طرف عمده عرضه‌کننده ارز دولت است انجام داده‌اند. از نظر دولت‌ها در شرایطی که ارز عمده در دست دولت است، بازاری وجود نخواهد داشت که ارز به‌عنوان یک متغیر اقتصادی بخواهد در آن رشد قیمت داشته باشد و مشکلی ایجاد کند. د‌ر کنار این دیدگاه، دیدگاه دیگری نیز وجود دارد که ارز را به‌عنوان یک کالا در نظر می‌گیرد که می‌تواند مورد عرضه‌وتقاضا قرار گیرد.
در این دیدگاه هرچند دولت به‌عنوان عرضه‌کننده عمده ارز نقش دارد اما این نظر نیز پذیرفته شده که بخش حداقلی بازار در مراکزی مانند چهارراه استانبول نیز تعیین‌کننده قیمت ارز باشند؛ در چنین شرایطی نرخ تعیین‌شده در این مراکز آزاد می‌تواند به‌عنوان نرخ رسمی که در نتیجه عرضه‌وتقاضا تعیین شده است در نظر گرفته شود.
در حال حاضر به نظر می‌رسد دولت و بانک‌مرکزی در تعیین نرخ ارز پیرو دیدگاه اخیر و آرام‌آرام و به‌صورت مدیریت شناور و به تبعیت از بازار به‌دنبال تعیین نرخ ارز هستند. اگرچه یکسان‌سازی نرخ ارز سیاست خوبی است اما به نظر می‌رسد که باید مکانیسم مشخصی برای حرکت به سمت یکسان‌سازی وجود داشته باشد در غیر این‌صورت اقتصاد کشور با مشکل مواجه خواهد شد، همان‌طور که آمار منتشرشده از سوی بانک‌مرکزی برای تورم نقطه‌به‌نقطه در آذرماه امسال نسبت به ماه پیش از آن نشان‌دهنده رشد تورم نقطه‌به‌نقطه به‌عنوان یکی از شاخص‌های مورد قبول دولت است. از دیگرسو ما با کاهش قیمت نفت به‌عنوان یکی از تامین‌کنندگان اصلی ارز در بازار آزاد مواجه هستیم، قیمت نفت همچنین عاملی تعیین‌کننده برای تعیین نرخ ارز به‌شمار می‌رود.
در چنین شرایطی نمی‌توان انتظار داشت قیمت ارز ثابت بماند زیرا یا باید تولید نفت دوبرابر شود یا ارز بیشتری به بازار عرضه شود تا جلو رشد قیمت آن گرفته شود. در هر صورت با رشد نرخ ارز، افزایش قیمت تمام‌شده کالاهای تولیدی اتفاقی ناگزیر خواهد بود. واحدهای بزرگ تولیدی که مواد اولیه مورد نیاز برای تولید را از خارج از کشور تهیه می‌کنند، با رشد نرخ ارز، قطعا با افزایش هزینه تمام‌شده برای تولید کالاهای خود مواجه خواهند شد که می‌تواند بر قیمت تمام‌شده کالاها اثرگذار باشد. تمام این اتفاقات در شرایطی رخ می‌دهند که مردم مجبور هستند با همان درآمدهای قبلی کالاهای مورد نیاز خود را تهیه کنند و این به معنای فشار بیشتر به مردم است.
همان‌طور که اشاره شد، واقعیت این است که با رشد نرخ ارز، اقلامی که مواد اولیه آنها برای تولید از خارج تهیه می‌شود گران‌تر تمام می‌شود؛ افزایش قیمت تمام‌شده کالاها اما در حالی است که این دولت نیز مانند دولت‌های قبلی از ابتدای فعالیت خود قیمت‌گذاری را به دست گرفت و قیمت نان، لبنیات، سیمان، خودرو، خوراک پتروشیمی‌ها و… را خود تعیین کرد. این سیاست تعیین قیمت در شرایطی که نرخ ارز نیز روندی افزایشی دارد بنگاه‌های اقتصادی را برای سودآوری زیرسوال خواهد برد زیرا آنها در شرایطی که نمی‌توانند قیمت‌ها را با توجه به فضای عمومی اقتصاد کشور افزایش دهند با افزایش هزینه تولید، هزینه‌های سربار و افزایش دستمزدها در سال جدید مواجه هستند.
همان‌طور که مشخص است اقتصاد یک سیستم است که شرایط اجزای مختلف آن می‌تواند بر دیگری اثرگذار باشد. به این ترتیب می‌توان انتظار داشت با افزایش هزینه‌های تولید از یک سو و محدودکردن بنگاه‌های اقتصادی برای تعیین قیمت کالای تولیدی خود، با کاهش تمایل به سرمایه‌گذاری برای تولید مواجه باشیم. این اتفاق می‌تواند اشتغال را تحت تاثیر خود قرار دهد و در پی آن زندگی عموم افراد جامعه را نیز با مشکل مواجه کند. به نظر می‌رسد دولت در زمینه تعیین نرخ ارز و تعیین قیمت‌ها تمام این مسایل را باید در نظر داشته باشد، اینکه اگر یکی از اجزای اقتصاد درست کار نکند، می‌تواند بر تمام اجزا اثر بگذارد و هرگونه دستکاری در بازار قطعا موفقیت‌آمیز نخواهد بود. در شرایط فعلی و با توجه به قیمت نفت، ظاهرا دولت چاره‌ای نمی‌بیند جز افزایش نرخ ارز اما با این حال طی روزهای گذشته شاهد ثبات نسبی نرخ ارز در بازار آزاد بوده‌ایم که نشان‌دهنده نظارتی است که از سوی دولت و بانک‌مرکزی به نرخ ارز شده است.
این نظارت گرچه اتفاقی خوب است اما درنهایت به نظر می‌رسد دولت باید راهکاری اثرگذار برای تعیین نرخ ارز به کار بندد تا هرازچندگاهی شاهد این تنش‌ها در اقتصاد کشور نباشیم. یکی از راهکارهای علمی و شناخته شده برای تعیین نرخ ارز این است که تورم جهانی از تورم داخلی کم شود و مابه‌التفاوت آن بر نرخ ارز بنشیند، این راهکار با وجود اثرگذاری مثبتی که در بسیاری از کشورها داشته همچنان از سوی ما نادیده گرفته می‌شود.

منبع: شرق