یارانه تیر ماه به اذعان نمایندگان نخستین تخلف از بودجه ۹۳ تعبیر می‌شود که شاید در جایگاه خود فشار زیادی بر بودجه و کسری بودجه نیاورد اما بدون‌شک در صورت استمرار دولت حسن روحانی را با چالش بودجه‌یی مواجه می‌کند. چالشی که نه اقتصاد توان رو به رو شدن با آن را دارد و نه دولت زمان پرداختن به آن را.
نخستین بار واژه سوبسید روی شیشه شیر‌های «بدون سوبسید» با رنگ سرخ حک شد تا کم‌کم این واژه از دایره واژگان تخصصی اقتصادی خارج شود و جای خود را در میان سبد کالای همه ایرانی‌ها باز کند. با به قدرت رسیدن دولت نهم، معادل این واژه انگلیسی نیز به دایره لغات فارسی اضافه شد تا به این ترتیب مردم کوچه و بازار با نام «یارانه» به‌طور کامل آشنا شوند. فاز اول هدفمندی یارانه‌ها در دولت دهم به اجرا درآمد و از هدفمندسازی یارانه‌ها به عنوان بزرگ‌ترین طرح تاریخ اقتصادی ایران نام برده شد. هر چند به گفته بسیاری از کارشناسان اقتصادی در سطح جهان پرداخت یارانه با روشی که در ایران متعارف بود با اقتصاد روز هماهنگی نداشت و برخی سازمان‌های بین‌المللی هم ایران را به دلیل اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها تشویق کردند اما به نظر بسیاری از کارشناسان اقتصاد ایران، با توجه به شرایط اقتصاد خاص در ایران اجرای این طرح در فاز اول موفقیت‌آمیز نبوده است. بسیاری از آنان توزیع یارانه نقدی میان اقشار مختلف کشور را توزیع فقر خواندند و پرداخت پولی نه‌چندان قابل توجه به هر نفر از شهروندان با مکانیزمی نه چندان دقیق را از عوامل مهم تورم دانستند. به هر حال با توجه به اینکه در اجرای این طرح راه بازگشتی وجود ندارد، اجرای فاز دوم این طرح به دولت یازدهم و مسوولان اقتصادی کشور رسید. دولت یازدهم باید علاوه بر اجرای فاز دوم بر مشکلات و ایرادات کار مسوولان سلف خود نیز فایق می‌‌آمدند. به‌این ترتیب دولت در برخی از بخش‌ها بدون اعلام قبلی به اجرای این طرح پرداخت. از سوی دیگر دولت در قانون بودجه ۹۳ موظف شده تا یارانه پر‌درآمد‌ها را حذف کند و زمان حذف شدن آنها از یارانهبگیران را ۲۲ تیر ماه امسال اعلام کرده است. اگرچه تاکنون نشانه‌یی از سوی دولت برای حذف کردن بخشی از یارانهبگیران نقدی دیده نشده اما به‌هر حال بر اساس قانون بودجه سال ۹۳ مجلس شورای اسلامی دولت را موظف کرده است که تنها به «نیازمندان» یارانه پرداخت کند. این در حالی است که مفهوم «نیازمند» خود نیازمند تعیین و تعریف شفاف است که باید از جانب دولت پیگیری شود. یارانه تیرماه در حالی در روزهای آتی به حساب یارانهبگیران واریز می‌شود که فاز دوم هدفمندی در دومین ماه آغاز به سر می‌برد. این در حالی است که هنوز موضوع نحوه پرداخت یارانه نقدی به متقاضیان دریافت آن از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی دولت یازدهم به شمار می‌رود. نمایندگان مجلس متن تبصره ۲۱ قانون بودجه سال ۹۳ را با این شرح به تصویب رسانده‌اند که «اجرای قانون هدفمندکردن یارانه‌ها مصوب ۱۵ دی ماه سال ۸۸ به دولت اجازه داده می‌شود در سال ۱۳۹۳ منابع مالی حاصل از اصلاح قیمت کالاها و خدمات موضوع قانون مذکور و منابع یارانه‌یی آن را با استفاده از انواع روش‌های پرداخت نقدی و غیرنقدی و خدمات بیمه‌یی بین خانوارهای هدف و نیازمند توزیع و با اولویت بخش تولید بنا به شرایطی که در مصوبه اعلام شده، اقدام شود.» در زمان ثبت‌نام متقاضیان برای دریافت یارانه نقدی وزیر اقتصاد از شناسایی ۱۰ میلیون ثروتمند که نیازی به دریافت یارانه نقدی ندارند، خبر داده بود اما محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت پس از پایان زمان ثبت نام اعلام کرد که دولت به تمام متقاضیان، یارانه نقدی پرداخت می‌کند. در این شرایط دولت از ابتدای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها تاکنون دو مرحله یارانه نقدی به مردم پرداخت کرده است و با توجه به انصراف دو میلیون و ۴۰۰ هزار نفر از دریافت یارانه، دولت تاکنون رقمی معادل ۱۰۹ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان در مقایسه با دو ماه آخر فاز نخست هدفمندی یارانه‌ها صرفه‌جویی کرده است. پرداخت یارانه نقدی در تیرماه – که قرار است روز ۲۲ تیر ماه- به حساب مردم واریز شود بر اساس اعلام دولت به تمامی افرادی که ثبت نام کرده‌اند تعلق می‌گیرد و این در حالی است که بر اساس قانون بودجه دولت باید در سه ماه ابتدایی سال عمل پالایش یارانهبگیران را انجام می‌داد. البته محمدباقر نوبخت، سخنگوی هیات دولت در این رابطه می‌گوید هیچ ضرب‌الاجلی برای دولت در این ارتباط تعیین نشده و بیان شده که یارانه نقدی باید به خانواده‌های نیازمند داده شود. دولت در این راستا اعلام کرد که خانواده‌هایی که نیازمند دریافت یارانه هستند، ثبت نام کنند و آنهایی که ثبت نام کردند مدعی هستند که نیازمند یارانه هستند. وی همچنین گفته است با توجه به پایگاه‌های اطلاعاتی‌مان از همان ابتدا شروع به بررسی‌های لازم برای تامین دهک‌ها کردیم البته خیلی مقتضی و مناسب ندیدیم که دائم بیان کنیم که قرار است یارانه یکسری از افراد غیرنیازمند حذف شود چرا که به محض اینکه چنین سخنی را بیان کنیم افراد کم‌درآمد دچار استرس می‌شوند. همچنین شاپور محمدی، معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی گفته است: اگر میزان انصراف‌دهندگان بالا باشد و بتوان از محل پرداخت یارانه نقدی صرفه‌جویی کرد، دولت با اعمال ۸ هزار میلیارد تومان و حتی کمتر از این میزان، کمترین اثرات تورمی را در اقتصاد ایجاد خواهد کرد. دولت همواره به دنبال حفظ ثبات اقتصادی برای مردم است تا مردم دغدغه بیمه، سلامت، امنیت غذایی، محیط زیست و زندگی سالم را نداشته باشند.
یارانه تیر چگونه پرداخت شود؟
اختلاف‌نظر‌ها در خصوص یارانه نقدی تیر ماه البته نه تنها بین دو قوه – دولت و مجلس- بلکه بین اعضای کمیسیون برنامه و بودجه نیز وجود دارد. کما‌اینکه جعفر قادری، نماینده مردم شیراز در مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار خانه ملت تاکید دارد که مجلس در قانون بودجه سال ۹۳ مهلت سه ماهه برای شناسایی دهک‌های پردرآمد جامعه تعیین کرده است که این زمان، خرداد ماه به پایان رسیده است. به گفته قادری در قانون بودجه تاکید شده است که دولت باید تا خرداد ماه سال ۹۳ دهک‌های درآمدی را بر اساس میزان درآمد افراد تعیین کند و تنها به نیازمندان یارانه نقدی پرداخت کند. این عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس می‌گوید دولت باید هرچه سریع‌تر دهک‌های درآمدی را شناسایی و بر اساس آن یارانه نقدی پرداخت کند و سایر درآمدهای هدفمندی را در بخش تولید و اشتغال و سلامت هزینه کند. حال آنکه عزت‌الله یوسفیان ملا، عضو دیگر این کمیسیون تاکید دارد که دولت الزامی به حذف یارانهبگیران در قانون ندارد و می‌تواند تمامی متقاضیان فعلی را نیازمند، شناسایی کند. یوسفیان ملا در مقابل معتقد است که در صورتی که دولت کسی را به صورت اجباری از دریافت یارانه حذف کند اقدام درستی انجام نداده است چرا یارانه متعلق به همه مردم است. غلامرضا تاج گردون، رییس کمیسیون برنامه و بودجه در این زمینه معتقد است که دولت بر اساس قانون بودجه سال ۹۳ موظف است تا نیازمندان را در بین یارانهبگیران شناسایی کند اما بدون شک این اقدام نیاز به زمان دارد اما در مقابل نیز انتظار داریم هرچه سریع‌تر با اقدامات لازم این پالایش صورت بگیرد. همچنین الیاس نادران، نایب‌رییس این کمیسیون بر این باور است که قانون بودجه سال ۹۳ دولت را ملزم کرده است که تنها به نیازمندان یارانه پرداخت کند و دولت نمی‌تواند هر ماه به همه متقاضیان یارانه بدهد. موسی‌الرضا ثروتی نیز در این باره می‌گوید: آقای روحانی با شعار پالایش یارانهبگیران در عرصه انتخابات حاضر شد و امروز نیز ملزم است مطابق قانون تنها به نیازمندان یارانه بدهد و نمی‌تواند به هرکس متقاضی بود، یارانه نقدی بدهد. غلامرضا مصباحی‌مقدم، نماینده نزدیک به دولت یازدهم گفت: محاسبات نشان داد که بیش از ۷۵ میلیون نفر در دور جدید پرداخت یارانه نقدی ثبت نام کرده‌اند و در حال دریافت یارانه هستند که در صورت عدم حذف این افراد با کسری بودجه جدی مواجه می‌شویم و نگران هستیم مبادا دوباره تکرار تجربه غلط دولت قبل را در دولت یازدهم نیز شاهد باشیم. واقعیت این است که قوه مقننه با نگاه حمایت از تولید و بهداشت این مصوبه را در قانون بودجه برای دولت یازدهم در نظر گرفت تا با ذخیره‌سازی منابع مالی این اعتبارات را درراستای اشتغال و حمایت از تولید صرف کند. از سوی دیگر باید توجه داشت که دولت سن روحانی وارث یک انتظار اجتماعی است که باید مدیریت شود. انتظار اجتماعی‌ای که حذف یارانه را ممکن است به‌راحتی قبول نکند. در مقابل نیز برای اجرای قانون و نداشتن نگاه به صندوق توسعه ملی و حساب ذخیره ارزی راهی جز حذف یارانهبگیران وجود ندارد. یارانه تیر ماه به اذعان نمایندگان نخستین تخلف از بودجه ۹۳ تعبیر می‌شود که شاید در جایگاه خود فشار زیادی بر بودجه و کسری بودجه نیاورد اما بدون‌شک در صورت استمرار دولت حسن روحانی را با چالش بودجه‌یی مواجه می‌کند. چالشی که نه اقتصاد توان رو به رو شدن با آن را دارد و نه دولت زمان پرداختن به آن را.
منبع: اعتماد
  |
 |
 |
 |
 |
 |
