ضد محرک‌های بورس

بورس تهران روز گذشته در شرایطی با افت نیم درصدی معادل ۳۵۶ واحد مواجه شد و به میانه کانال۷۲ هزار واحدرسید که ابهامات موجود در بازار سرمایه ادامه دارد. بر این اساس با ریزش روز گذشته در نهایت، زیان این بازار از ابتدای سال به بیش از ۸ درصد رسید.

گرچه موضوعاتی از قبیل افزایش نرخ محصولات، گزارش‌های سه ماهه نامطلوب و همچنین روند مذاکرات هسته‌ای ازجمله محرک‌های اصلی بازار سرمایه هستند، اما این روزها این موارد عملکردی معکوس را تجربه کرده و به ضد محرک تبدیل شده‌اند. وضعیت روزهای اخیر به گونه‌ای است که حتی اخبار مثبت ناشی از مذاکرات نیز نتوانسته تاثیر خاصی بر روند بازار و افزایش حجم و ارزش معاملات آن داشته باشد که به نظر می‌رسد مهم‌ترین مساله در زمان کنونی، ایجاد اعتماد برای سهامداران و همچنین جذب نقدینگی به بازار سرمایه باشد. چنانچه در روزهای اخیر بازار سرمایه تحت تاثیر هر یک از عوامل یادشده روندی مثبت اما کوتاه‌مدت را شاهد بوده که به دلیل نبود نقدینگی کافی در بورس، روند مزبور تداوم چندانی نداشت.
اما این روزها تمامی مقامات، مسوولان و فعالان اقتصادی به ارائه راهکارهایی برای حمایت از بازار سرمایه پرداخته‌اند که در راس تمامی آنها، رئیس‌جمهور نیز حمایت از بورس را در اولویت دانسته و تقویت این نهاد را از کانال‌های مختلف بررسی کرده است. افزون‌بر‌این، رئیس سازمان بورس نیز در نشست مطبوعاتی روز گذشته خود، بر ضرورت حفظ نقدینگی در بورس تاکید کرده و در بخشی از سخنان خود اعلام کردند که هماهنگی‌های لازم با وزارت اقتصاد صورت گرفته تا برای بازگشت روند مثبت به بازار سرمایه فعلا عرضه خردی توسط سازمان خصوصی‌سازی صورت نگیرد. در این رابطه میرعلی اشرف عبدالله پوری‌حسینی، رئیس سازمان خصوصی‌سازی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» اظهار کرد: تمامی عرضه‌های بلوکی اعلام‌شده توسط سازمان خصوصی‌سازی که آگهی نیز شده، به قوت خود باقی است و هیچ‌گونه تاخیر و خللی در روند عرضه‌ها ایجاد نخواهد شد.
وی در‌خصوص عرضه‌های خرد نیز گفت: مطابق سیاست چند سال اخیر سازمان خصوصی‌سازی، عرضه سهام ترجیحی و خرد به دلیل وضع نامساعد بازار سرمایه و نبود خریدار صورت نخواهد گرفت.

۳ عامل تاثیرگذار بر بازار
در این راستا محمد هنرمند قالیباف، از کارشناسان شرکت مشاور سرمایه‌گذاری معیار در گفت‌وگو‌ با روزنامه «دنیای اقتصاد» اظهار کرد: عوامل متعددی منجر به افت قیمت‌ها و روند متوالی نزولی در بازار سرمایه شده است که از مهم‌ترین‌ آنها می‌توان وجود ابهامات متعدد در افزایش نرخ محصولات، گزارش‌های سه‌ماهه نامطلوب شرکت‌ها و همچنین نتیجه نهایی مذاکرات را عنوان کرد که این عوامل همراه با کمبود نقدینگی در بازار منجر به بی‌اعتمادی و نبود اطمینان در بورس شده است.
وی ادامه داد: یکی از عوامل تاثیرگذار بر روند کنونی بازار سرمایه، ابهام در افزایش نرخ‌ها است که شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران در انتظار تصویب و اعمال آن بودند که به دلیل سیاست کنونی دولت در‌جهت کنترل قیمتی و تورم تاخیر در اجرایی شدن افزایش نرخ محصولات شده و در واقع شاید این افزایش نرخ‌ها رو به ابطال رود.
هنرمند در‌خصوص گزارش‌های سه‌ماهه شرکت‌ها نیز گفت: اخبار رسیده و منتشر شده از شرکت‌ها چندان مطلوب نیست که این مساله نیز به دلیل کاهش تولیدی است که در شرکت‌ها به دلیل رکود اقتصادی رخ داده است. وی ادامه داد: مذاکرات هفته پیش به نتیجه نرسید و با موکول شدن این موضوع به ۱۱ تیرماه، امیدها و چشم‌انداز مثبت بورس به تعویق افتاد.
بنا به گفته هنرمند در صورت حصول توافق نهایی مذاکرات، انتظار سودآوری بیشتری از بازار سرمایه می‌توان متصور شد اما چنانچه در آن شرایط نیز نقدینگی مناسبی به بازار تزریق نشود، روند صعودی تداوم نخواهد داشت. وی در‌خصوص این نقدینگی گفت: در حال حاضر نقدینگی‌های بورس به بانک‌ها کوچ کرده و چون بانک‌ها نیز تسهیلات خاصی ایجاد نکرده‌اند، این انتقال به دلیل رکود حاکم بر بازار سرمایه بوده که با مثبت شدن شرایط، بار دیگر به بورس باز خواهد گشت.

لزوم همبستگی و یکپارچگی
در این بین روزهای اخیر بحث‌های حمایت دولت از بورس دوباره آغاز شده است. کارشناسان معتقدند حمایت از بازار به خودی خود اقدام قابل تقدیری است، اما نحوه حمایت از بورس مهم است. در این رابطه فردین آقابزرگی، مدیرعامل کارگزاری بانک آینده اوضاع فعلی بورس را مورد توجه قرار داد و گفت: در حال حاضر وضعیت بورس طبیعی بوده و ابهامات سیاسی و اقتصادی همچون افزایش نرخ صنایع پالایشگاهی، پتروشیمی و خودروسازی در بازار سرمایه وجود دارد.
وی که با «ایسنا» گفت‌وگو‌ می‌کرد، افزود: علاوه بر چشم‌انداز آینده که موکول به مشخص شدن سوالات برخی فعالان بازار است، در فضایی که محوریت برنامه دولتمردان و سیاست‌گذاران اقتصادی، کنترل تورم و جلوگیری از افزایش نرخ است، نرخ فروش محصولات تا پیش از این بخش عمده‌ای از فضای افزایش سودآوری شرکت‌ها بوده است بنابراین به نظر می‌رسد با کنترل قیمت و نرخ فروش محصولات، شیب رشد سودآوری شرکت‌ها و طبیعتا افزایش قیمت تمام‌شده و ثبات یا کاهش در سودآوری ایجاد شود.
این فعال بازار سرمایه عنوان کرد: این در حالی است که سیاست‌های انقباضی سیستم بانکی و سیاست‌گذاری‌های پولی و مالی دولت دال بر این است که سطح عمومی افزایش قیمت‌ها کنترل شود. بنابراین نباید در شرایط فعلی انتظاری برای افزایش قیمت سهام مشابه روند سال ۹۲ را داشت اما همین که مسوولان مدام اعلام می‌کنند بازار سرمایه اهمیت دارد قابل توجه است.
آقابزرگی عنوان کرد: در حال حاضر روند فعلی بورس طبیعی است زیرا بعد از افزایش‌های قابل توجه قیمت سهام در سال ۹۲ می‌توان در سال ۹۳ انتظار افت قیمت‌ها را داشت. وی با اشاره به اینکه بازار خوب، بازاری نیست که همواره رو‌به بالا باشد، به روند بورس در فصل مجامع شرکت‌ها اشاره کرد و گفت: طبق روال گذشته فصل مجامع فصل پربار و پر‌رونقی در بازار سرمایه است ولی مصادف شدن آن با موضوعات سیاسی روند بازار را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین شاید در چند هفته آینده تغییر و تحول اساسی و رشد آنچنانی در بازار سرمایه نداشته باشیم که این روند طبیعی است. وی با تاکید بر اینکه مسوولان‌ و شرکت‌های سرمایه‌گذاری در تلاشند که سطح نقدشوندگی بازار را افزایش دهند، خاطرنشان کرد: در شرایط فعلی همبستگی و یکپارچگی و اتحاد فکری فعالان بازار سرمایه بهترین راهکار برای رفع مشکلات بازار سرمایه است.
محمدرضا گیوکی، کارشناس بازار سرمایه نیز با اشاره به اینکه عدم هماهنگی مسوولان در برخی موارد سبب ایجاد فضای ابهام در بازار سرمایه شده است، حمایت صحیح از بازار سرمایه را عامل اصلی جلب اعتماد مردم به این بازار دانست و گفت: در حال حاضر صندوق توسعه بازار تنها بر حمایت از چند سهم خاص تاکید دارد و عمدتا مسوولان‌ بازار سرمایه به دنبال کنترل ریزش شاخص هستند؛ در حالی که باید به دنبال یک بسته حمایتی جامع از بازار سرمایه بود.
وی فرهنگ‌سازی را یکی از عوامل رونق بازار سرمایه معرفی و اظهار کرد: فرهنگ‌سازی نقش مفیدی در پررنگ شدن نقش بورس در میان مردم دارد؛ با این حال در بازارهای مالی آنچه باعث تقویت جایگاه آن بازار در میان مردم می‌شود، بازدهی مناسب آن است. گسترش برنامه‌های آموزشی و تبلیغات موثر و واقعی می‌تواند در بلندمدت بر ضریب نفوذ بورس در جامعه بیفزاید. وی افزود: برنامه‌های آموزشی زیادی توسط نهادهای بازار سرمایه در نظر گرفته شده است؛ با این حال، این برنامه‌ها بیشتر در دورانی که رکود بر بازار حاکم نباشد مورد استقبال قرار خواهند گرفت.
گیوکی با اشاره به تعابیر کارشناسی نشده موجود در بازار تصریح کرد: وجود یک شاخص که بیانگر رفتار صحیح بازار باشد، بیشترین کمک را در این بخش به بازار خواهد کرد. در شرایط کنونی، شاخص کل بورس، نمی‌تواند نماینده خوبی برای وضعیت بازار سرمایه باشد. معاونت مالی و اداری شرکت پارس نمودگر با بیان رابطه مستقیم میان بورس و تورم گفت: در صورتی که نقدینگی به طرز مناسب جذب شود و در بخش‌های تولیدی مولد که سبب بهبود تکنولوژی و اشتغال است، صرف شود می‌توان بدون تشدید تورم از رکود اقتصادی خارج شد.
وی افزایش نرخ دلار و به دنبال آن تاثیر تورمی آن بر سود شرکت‌ها را در سال گذشته عامل رشد این بازار دانست و افزود: در ادامه نیز پس از انتخابات ریاست جمهوری، ایجاد امید و چشم‌انداز مثبت اقتصادی سبب رونق بیشتر بازار سرمایه در سال گذشته شد. وی در آخر نیز به عملکرد بورس در سال ۹۳ اشاره و تصریح کرد: به نظر می‌رسد، بازار در سال ۹۳ همانند سال ۹۲ به صورت جهشی رشد نخواهد داشت و باید به دنبال یک بازدهی معقول و مناسب از بورس در سال جدید باشیم.

در بازار چه گذشت؟
بیان حال و شرایط بازار سرمایه طی هفته‌های اخیر کار دشواری است، چون قطعا در زمانی که حال و اوضاع بورس خراب است حال سهامداران و فعالان آن به مراتب خراب‌تر و نامساعدتر است اما بهترین توصیف در مورد بازار همان عبارت درجا زدن است.
شاخص کل در بازار دیروز هم روند نزولی در پیش گرفت و افت ۳۵۶واحدی را تجربه کرد. این در حالی است که ارزش معاملات روزانه بورس با ۱۵‌درصد افزایش نسبت به روز یکشنبه به حدود ۸۶‌میلیارد تومان رسید. حجم کل مبادلات نیز روند افزایشی را طی کرده و بالغ بر ۲۹۹‌میلیون سهم شد که در مقایسه با معاملات روز ماقبل بیش از ۲۱‌درصد رشد را به ثبت رساند.
بر‌اساس این گزارش ارزش بازار بورس اوراق بهادار که در دوران رونق تا ۴۳۲هزار میلیارد تومان بالا رفته بود، دیروز در محدوده ۳۴۵ هزار میلیارد تومان در گردش بود که به این ترتیب با محاسبات انجام شده ارزش روز بازار بالغ بر ۸۸ هزار میلیارد تومان کاهش داشته است.
لیدرها نیز به همراه دیگر نمادهای بورسی قرمز‌پوش شدند و در بازار دیروز همچنان فعالیت چندانی از خود نشان ندادند و برخی نیز به منفی شدن شرایط و اوضاع بورس کمک بیشتری کردند؛ به‌طوری‌که با پیش کشیدن مجدد بحث افزایش عوارض سنگ آهنی‌ها از سوی دولت، دو غول معدنی یعنی چادرملو و گل‌گهر با نوسان منفی قیمت روبه‌رو‌ شده و در نهایت بیشترین تاثیر منفی را بر شاخص بورس بر جای گذاشتند.
این موضوعات مختلف که هر روزه به نوعی گوناگون از سوی دولت مطرح می‌شود، نه تنها کمکی به بهبود شرایط نامساعد بازار سرمایه نمی‌کند، بلکه به افت بیشتر نماگرهای بورس منجر خواهد شد. این در حالی است که مقامات اقتصادی و فعالان نهادهای مالی هر روز از حمایت دولتی از بورس خبر می‌دهند، اما به قول معروف: از طلا بودن پشیمان گشته‌ایم، مرحمت فرموده ما را مس کنید!
در گروه سیمانی به‌عنوان لیدر این روزهای بورس که تا دیروز تقاضاهای بسیار خوبی را در نتیجه افزایش قیمت محصولات این گروه تجربه کرده، روز گذشته عرضه‌ها در سهام مختلف این گروه به شدت زیاد شد و قیمت معاملات آنها به سمت کف قیمتی روز پیش رفت.
در این میان کارشناسان معتقدند برخی سیمانی‌ها به دلیل اینکه زمان افزایش قیمت را در بودجه خود زودتر از زمان اعمال شده در نظر گرفته‌اند یا درصد افزایش قیمت را نیز در برخی موارد بیشتر لحاظ کرده‌اند، حتی می‌توانند به رغم افزایش قیمت‌ها کاهش سود ثبت کنند.
دیروز گروه لیزینگی نیز که از لیدرهای بازار طی روزهای اخیر بوده، با عرضه‌های زیادی مواجه شد و برخی از سهام این گروه نیز قیمت‌های منفی ثبت کردند، به‌طوری‌که نمادهای ولیز، ولساپا، ولصنم و لغدر با نوسان منفی قیمتی در محدوده ۴ درصدی به کار خود پایان دادند.
در این میان تنها شرکت‌های تولید‌کننده مواد غذایی لبنی به عنوان لیدر مثبت بازار شناخته شدند؛ سهام مختلف این گروه هم به دلیل اخباری که در مورد افزایش قیمت محصولات لبنی در بازار پیچیده بود، در کانون توجه قرار گرفتند. غپاک،غالبر و غشصفا از جمله لبنی‌هایی بودند که صف خرید را تجربه کردند. آن‌طور که تجربه نشان می‌دهد، افزایش قیمت این محصولات نیز باید در آینده‌ای نزدیک اتفاق بیفتد.
گروه قند و شکر هم تحولاتی نیمه مثبت را در پیش گرفت که دو عامل را می‌توان برای این رشد در نظر گرفت؛ یکی از آنها نزدیکی به ماه رمضان و افزایش میزان مصرف شکر و در نتیجه افزایش فروش کارخانه‌ها خواهد بود که برخی‌ها از احتمال افزایش قیمت قند و شکر در این مقطع نیز شایعاتی را مطرح می‌کنند. از طرف دیگر بحث بتای منفی قندی‌ها در بازار منفی دیروز باعث شد تا حدی سهام این گروه نوسان‌های مثبتی را تجربه کنند.
در مجموع روز گذشته تمامی شاخص‌های بازار با روندی منفی به کار خود پایان دادند؛ شاخص بازار اول با ۳۳۴ واحد افت به رقم ۵۳ هزار و ۹۷۵ واحد رسید. شاخص بازار دوم نیز با ثبت ۲۲۵ واحد کاهش عدد ۱۳۹ هزار و ۴۰۸ واحد را تجربه کرد.

منبع: دنیای اقتصاد