طرح شبنم چیست؟

مردم با کمک طرح شبکه بازرسی و نظارت مردمی (شبنم) ، می توانند تنها با داشتن یک گوشی تلفن همراه علاوه بر اطمینان از اصالت کالای خریداری شده، به شناسایی عوامل توزیع کالای قاچاق و جعلی هم کمک کنند.
طرح شبنم، عنوانی است که این روزها در میان فعالان اقتصادی، اصناف، مدیران بازرگانی و فروشندگان، دهان به دهان می‌چرخد و باعث تحولی بزرگ در کنترل سطح عرضه به شیوه‌ای نوین شده است. هر چند این طرح مزایای فراوانی برای مصرف‌کنندگان، فروشندگان و حتی مجموعه‌های نظارتی و مدیریتی دارد، اما خلأ اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی مناسب از مزایا و نحوه عملکرد آن انکارناپذیر است.

شبکه بازرسی و نظارت مردمی که به اختصار شبنم معرفی شده، طرحی است که با پیشنهاد و پیگیری ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز در وزارت صنعت، معدن و تجارت به منظور شفاف‌سازی گردش کالا و اطلاع از اصالت و قاچاق نبودن آن استفاده می‌شود. در واقع با نصب یک بارکد دوبعدی بر روی کالاست که می‌توان کالای اصلی از تقلبی و قاچاق را شناسایی کرد.

شناسایی کالای اصلی از تقلبی با یک گوشی تلفن همراه که نرم‌افزار مربوطه در آن نصب شده‌ باشد، قابل انجام است.

روش‌های دیگر برای اطمینان از اصالت کالا، پیامک کردن کد مندرج در برچسب شبنم، استفاده از تلفن گویا و درگاه اینترنتی این سامانه‌ است.

مشتری می‌تواند اطلاعات روی کالا را با اطلاعات دریافتی از سامانه تطبیق دهد و در صورت مغایرت، به سیستم بازرسی گزارش دهد. سیستم بازرسی فروشگاه هدف را مورد بازرسی قرار می‌دهد و در صورت تایید تخلف با متخلفان برخورد قانونی خواهد شد.

بارکدها به دلیل سرعت، دقت و فواید زیاد خود، در کشورهای توسعه یافته بسیار پرکاربرد شده است. کاهش خطا در ورود اطلاعات و تقسیم بندی آن‌ها، سرعت بالای پردازش، دسترسی آسان و سریع به جزئیات و اطلاعات و رهگیری و پیگیری کالا در سطح عرضه از مهم‌ترین فواید بارکد دوبعدی است.

در سال ۱۹۹۴ یک شرکت ژاپنی بارکد دوبعدی معروف به QR را طراحی و ارائه کرد، بارکدهای QR متشکل از ماتریکس‌های دوبعدی است.

این دو حرف مخفف عبارت «Quick Response» به معنی پاسخ سریع است و این نامگذاری به دلیل رمزگشایی سریعی است که کدهای آن فراهم می‌‌کند.

در حال حاضر این بارکد در بیشتر کشورهای توسعه یافته مانند ژاپن، آمریکا، کانادا و … استفاده می‌شود و کاربردهای متنوعی نیز یافته است.

بارکدهای QR امروز جای خود را در صفحات و لینک‌های مرتبط با خبر نشریات و روزنامه‌ها، کارت‌های ویزیت، اطلاعات مربوط به آثار فرهنگی و تاریخی، بیلبوردها و بنرهای تبلیغاتی، اتوبوس‌ها، فروشگاه‌ها و حتی قطعات تولیدی شرکت‌ها پیدا کرده‌اند.

ردیابی کالاها، ارائه اطلاعات به مشتریان، ارباب رجوع و گردشگران، تبدیل متن و پیامک‌های نوشتاری سایت‌ها و انتقال آسان آن‌ها، پیگیری آسان و سریع در موضوع های مختلف با همکاری استفاده کنندگان تلفن همراه، هدایت به پایگاه‌های اطلاع رسانی استفاده کنندگان تلفن همراه، استفاده به عنوان ابزار تبلیغاتی در مکان‌های مختلف و موارد مختلف، استفاده در امور پزشکی و نجات بیماران، پیگیری درخواست‌های تجاری و بازرگانی، اطلاع‌رسانی خلاقانه و …. نیز بخش دیگری از کاربردهای این بارکدها است.

طرح شبنم نیز با الهام از این بارکد دوبعدی در کشورمان اجرا شده و می‌تواند برای بسیاری از مشکلات ، گره‌گشا باشد.

* اهداف طرح شبنم :

– تقویت امکان سیاست‌گذاری و کنترل دولت در بخش کالا و خدمات
– تسهیل در اجرایی شدن سیاست‌های ویژه دولت در کنترل بازار
– اطمینان مردم از نقش موثر دولت در حوزه کالاها و خدمات
– افزایش امنیت و جلوگیری از توزیع کالای قاچاق
– جلوگیری از تولید و توزیع کالای جعلی.

مهمترین هدف طرح شبنم، نظارت مردمی بر شبکه توزیع کالاها در سطح عرضه و در سراسر کشور است، این بارکد دوبعدی می‌تواند این امکان را فراهم کند تا همه مردم ایران به عنوان بازرس بر روند توزیع کالا و خدمات در کشور نظارت کنند و جایی برای کالای قاچاق و تقلبی در کشور وجود نخواهد داشت.

سیر عملکرد سامانه شبنم:

۱- تولید کنندگان و واردکنندگان با مراجعه به سامانه شبنم ، برای هر محصول خود بارکد دوبعدی دریافت می‌کنند.

این بارکد برای هر قلم کالا شخصی‌سازی و بر روی کالا نصب می شود.

با استفاده از این بارکد می‌توان به اطلاعاتی دقیق و مناسب در باره هر قلم کالا دست یافت.

۲- نرم افزار شبنم بر روی پایگاه www.shabnam.ir در دسترس همگان قرار گرفته است و هر فرد می‌تواند به راحتی آن را بر روی گوشی تلفن همراه خود نصب کند.

۳- مشتری می‌تواند با استفاده از نرم افزار شبنم، بارکد دوبعدی موجود بر روی کالا را از سامانه استعلام و اطلاعات کالا را بر روی تلفن همراه خود مشاهده کند.

۴- در صورت مغایرت اطلاعات بارکد، موضوع برای بررسی به نهاد نظارتی ارجاع می‌شود.

۵- نهاد نظارتی در کوتاه‌ترین زمان ممکن موضوع را بررسی می کند و نتیجه به سامانه و مشتری ارائه می‌شود.

* استعلام کالا و گزارش تخلف

مردم می‌توانند برای اطمینان خاطر خودشان هر کالای داری بارکدی را استعلام کنند و از اصیل بودن آن مطمئن شوند. علاوه بر آن می‌توانند تخلف های مربوط به کالاهایی را که بارکد آن مخدوش است یا بارکد ندارد ، گزارش کنند.

طرح شبنم در حقیقت ایجاد سامانه‌ای را دنبال می‌کند که در آن همه مردم می‌توانند تنها با داشتن یک گوشی تلفن همراه با استفاده از دوربین موبایل و نرم‌افزاری که در اختیارشان قرار گرفته است یا پیامک کردن کد ۱۶ رقمی مندرج در برچسب شبنم به شماره ۳۰۰۰۳۹۲ یا ۶۰۰۸۲۲۱۱۱۱، علاوه بر اطمینان از اصالت کالای خریداری شده، باعث شناسایی عوامل توزیع کالای قاچاق و جعلی شوند.تلفن گویای ۸۸۹۶۹۲۹۶ و درگاه اینترنتی شبنم به نشانی www.shabnam.ir ، از دیگر امکاناتی است که برای استعلام بارکد دوبعدی الصاق شده روی کالاهای وارداتی، در اختیار خریداران قرار دارد.

منبع: باشگاه خبرنگاران