با توجه به آغاز بررسی برای تدوین فرایند انتخاب و عزل و نصب رئیس کل بانک مرکزی و پیشنهاد ۷ ساله شدن ریاست آن، پیرامون استقلال بانک مرکزی گپی کوتاه با دکتر مهدی تقوی استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی انجام دادیم که در پی می آید:
نظرتان در مورد وظایف بانک مرکزی چیست؟
در ایران بازار پول یک معجون از بانک های خصوصی و دولتی است. در اقتصاد هایی که دارای مشکلاتی است، بازاری به نام بازار کنار خیابانی وجود دارد. در ایران هم این موضوع وجود دارد. در مقابل بازار رسمی دو قسمت دارد که یک بخش آن مربوط به دولت و بخشی از آن برای بخش خصوصی است. وظیفه بانک مرکزی در اقتصاد حفظ ارزش پول ملی است. بانک مرکزی باید تصمیم بگیرد نرخ بهره چگونه باشد. چه مقرراتی برای این دو گروه بانک ها درست کند که هم سپرده های مردم ایمن باشند و هم آنقدر بازده بدهند که بانک ها بتوانند سپرده جمع کنند. کنار این بانک مرکزی یک شورای پول و اعتبار قرار دارد. کنار این شورای پول و اعتبار یک وزیر اقتصاد و رئیس جمهوری قرار دارد. اینها نباید دخالت کنند. وقتی مسئول بانک مرکزی است، رئیس کل بانک مرکزی باید اختیار داشته باشد. وقتی ابزار و اختیارات رئیس کل بانک مرکزی از او گرفته شود رئیس کل بانک مرکزی بر اساس آن اختیار هایی که دارد حرف می زند اما وقتی ابزارش در اختیارش نباشد تا عمل کند، به مرور زمان به صحبت‌های رئیس کل بانک مرکزی اعتماد نمی شود. باید دقت کرد که رئیس کل های بانک مرکزی بعد از انقلاب اکثرا حسابدار بودند و بنابراین اقتصاددان نبودند همه جای دنیا اقتصاددانان رئیس کل بانک مرکزی می شوند برای این که کار بانک مرکزی کار اقتصادی است.
با توجه به این که عزل و نصب رئیس بانک مرکزی توسط رئیس جمهور انجام می گیرد، فکر می کنید روش های دیگر برای این انتخاب بهتر نخواهد بود؟
روش انتخاب رئیس کل بانک مرکزی در ایران ایراد دارد که باید اصلاح شود. بهتر است استقلال بانک مرکزی را با مثالی از بانک مرکزی ایالات متحده و اروپا تبیین کنم. در این کشورها، بانک مرکزی تحت امر مستقیم رئیس‌جمهور نیست. در واقع بانک مرکزی دو بخش دارد؛ بخش پولی که شامل این است که چقدر و با چه نرخی باید اسکناس چاپ کند. وظیفه این بخش حفظ ارزش پول ملی و جلوگیری از پدید آمدن تورم است. دوم اینکه بانک مرکزی با این نقدینگی که در اختیار اقتصاد می‌گذارد، باید از چاپ بیش از اندازه پول که موجب تورم می‌شود بپرهیزد. همچنین نباید چاپ پول، کمتر از حدی باشد که نتواند به عنوان وسیله مبادله در اقتصاد عمل کند. در واقع حفظ ارزش پول ملی به همین معناست و بر عهده بانک مرکزی است. به عبارت دیگر، بخش پولی اقتصاد وظیفه بانک مرکزی است.
استقلال بانک مرکزی را چگونه ارزیابی می کنید؟
من استقلال را این گونه توصیف می‌کنم: استقلال یعنی اینکه بانک مرکزی تحت امر رئیس‌جمهور نباشد، به این معنا که رئیس کل مجبور به قبول خواسته‌های رئیس‌جمهور نباشد، یعنی به گونه‌ای نباشد که هر وقت دولت با بی‌پولی مواجه شد، از بانک مرکزی بخواهد که پول چاپ کند. بنابراین استقلال بانک مرکزی یعنی اینکه رئیس کل بانک مرکزی کارمند دستگاه اجرایی نباشد، کسی به او دستور ندهد و در وظایف او مداخله نشود.
منبع: آرمان
  |
 |
 |
 |
 |
 |
