دور جدید فراخوان ثبت نام برای دریافت یارانه‌های نقدی موج جدیدی از نگرانی هایی رابه دنبال داشته است. خارج از بحث اقتصادی این طرح و درست یا اشتباه بودن این عمل از لحاظ مباحث حقوقی ، چالش بر انگیز شده است. با توجه به تمایل دولت برای انصراف افراد از دریافت یارانه‌ها، موضوع راستی آزمایی اطلاعات به گونه‌ای مطرح شده که ثبت نام افراد به معنی اجازه آنها برای تفتیش اطلاعات خصوصی و بانکی و دارایی‌های آنها خواهد بود. در حالی که افراد متقاضی دریافت یارانه زمان ثبت‌نام متنی را تایید می‌کنند که بر اساس بند۳آن،افراد باید در صورت درخواست سازمان هدفمندسازی یارانه ها، مدارک لازم برای اثبات درستی اطلاعات درج شده در فرم تقاضای یارانه نقدی را ارائه کنند. از فهوای این بند اذن برای تحقیق و تفتیش اطلاعات بانکی و مالی افراد برداشت‌می شود و به نوعی اجازه برای ورود به حریم خصوصی افراد است.
از مهم‌ترین نیازهای هر فرد به رسمیت شناختن واحترام به حریم خصوصی آن است.حریم خصوصی زمانی رسمیت پیدا می کند که یک شخص حقیقی یا حقوقی اهمیت پیدا کند و بدون حضور او حریمی وجود نداشته باشد. حریم هر فرد شامل تمامی اطلاعات شخصی است که او می تواند بسته به خواسته خود آن را در اختیار عموم قرار دهد. مبحث حریم خصوصی در هر جامعه ای به نسبت فرهنگ‌ها و ارزش های نهادینه در آن کشور تعریف می‌شود. در دنیای امروز با توجه به رشد تفکرات و روشن گری هایی که در مسائل و حیطه های مختلف جریان دارد باز هم احترام به حریم افراد و به مثابه آن به هویت شکل گرفته افراد اولین گام در برقراری ارتباط موثر و روبه رشد به حساب می آید از مهم‌ترین نتایج حضور حریم خصوصی حس امنیتی است که در شکل‌های مختلف خود را در جامعه نشان می‌دهد .
تاکید بر حریم خصوصی درمنابع اسلامی
حریم خصوصی پیش از آنکه در غرب و کنوانسیون‌ها و اسناد بین‌المللی حقوق بشر پیش‌بینی شود، با تاکید بسیار در منابع اسلامی مورد توجه بوده و در آیات متعددی از قرآن مجید، بر لزوم رعایت حریم خصوصی اشخاص تاکید شده است. سنت پیامبر اکرم(ص) و سیره ائمه اطهار(ع) نیز سرشار از توصیه‌هایی در پرهیز از نقض مصادیق مختلف حریم خصوصی است. همان‌طور که گفته شد، احترام به حریم و امور خصوصی دیگران از توصیه‌های تاکید شده اسلام است. در منابع اسلامی نظیر قرآن، سنت و اجماع، احکام متعددی درباره وجوه مختلف حریم خصوصی وجود دارد. البته، اصطلاح حریم خصوصی در آیات قرآن و در روایات اسلامی استعمال نشده است و موضع اسلام در مواجهه با حریم خصوصی، موضع به‌اصطلاح تحویل‌گرایانه است؛ یعنی حریم خصوصی، در قالب احاله به حقوق و آزادی‌های دیگر نظیر حق مالکیت، منع تجسس، اصل برائت، منع سوء‌ظن و اشاعه فحشا و سب و هجو، قذف، سخن چینی و غیبت و خیانت در امانت مطرح شده است. برای نمونه ممنوعیت تجسس در امور دیگران، قرآن کریم در آیه ۱۲ سوره مبارکه الحجرات می‌فرماید: ای اهل ایمان از بسیار پندارها (او گمان بد) در حق یکدیگر اجتناب کنید که برخی ظن و پندارها (باطل و بی‌حقیقت و) معصیت است، و نیز هرگز (از حال درونی هم) تجسس مکنید (و جاسوس بر احوال خلق مگمارید). همچنین حضرت علی(ع) در نامه خود به مالک اشتر در زمانی که وی را به عنوان فرماندار مصر انتخاب کردند، وی را از تجسس در احوال مردم منع فرموده و مالک را به پوشانیدن عیوب مردم و دوری جستن از کسانی که عیوب دیگران را آشکار می‌سازند توصیه فرموده است.
حریم خصوصی یکی از مصادیق حقوق شهروندی
هر چند اصطلاح حریم خصوصی در مباحث حقوقی و سیاسی ـ اجتماعی فراوان به‌کار رفته و تعریف نیز شده است، اما با همه تاکیداتی که بر آن می‌شود، هنوز اندیشمندان، تعریف روشنی از این اصطلاح ارائه نداده‌اند و حقوقدانان نیز تا به حال نتوانسته‌اند بر تعریف واحدی توافق کنند.حریم خصوصی یکی از مصادیق حقوق شهروندی و احترام گذاشتن به آن، یکی از اصول اولیه شهروندی است. این حریم، خصوصی‌ترین بخش زندگی افراد است که باید توسط سایرین نیز درک شده و مورد احترام قرار گیرد. باید بدانیم که هیچکس اجازه ورود به حریم شخصی دیگران را ندارد و تعرض به آن تخلف و قانون‌شکنی است. البته محدوده این حریم برای افراد مختلف و در فرهنگ‌های گوناگون، متفاوت است. اما اصل قضیه این است که تعرض به حریم خصوصی افراد ممنوع است. ضرورت رعایت حریم خصوصی افراد توسط نظام جمهوری اسلامی ایران با استناد به آیات قرآن از جمله آیات ۲۷ و ۲۸ سوره‌نور که اشاره به حریم خصوصی مکانی دارد و همچنین تاکید روایات بر ممنوعیت تجسس در امور دیگران روشن است که ورود بدون اذن به منازل و محل کار افراد و شنود تلفن و گوش دادن به نوار و ضبط صوت دیگران به نام کشف جرم و تجسس در اسرار دیگران و افشای آن ممنوع و جرم است. در اصول ۲۲ و ۲۳ و ۲۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز رد پای توجه به این حق را می‌توان پیدا کرد. با توجه به قوانین و مقررات موجود اما باز ورود به حریم شخصی اشخاص به چشم می‌خورد که خود جای بسی تاسف است.
آیا دولت اجازه دارد که حساب‌های بانکی را چک کند؟
در چند روزاخیر موضوع ثبت نام مجدد برای دریافت یارانه ها در میان مردم به نقل محافل تبدیل شده‌است که اطلاعات خود را دهند تا اگر مورد پذیرش بود یارانه دریافت کنند . بحث در اینجاست که برای صحت‌سنجی اطلاعات مردم گفته شد دولت می‌تواند اطلاعات و حساب‌های شخصی افراد را مورد بررسی قرار دهد .هرچند این اظهار نظر ها با انتقادات بسیاری روبه رو شد اما تاکید شد ثبت نام افراد به معنای اعلام رضایت آنها برای تفتیش اطلاعات بانکی و خصوصی آنها خواهد بود. براین اساس این سوال مطرح می‌شود که آیا دولت اجازه دارد حساب‌های بانکی را چک کند ؟ آیا این مصداق تجاوز به حقوق افراد نیست؟ کارشناسان حقوقی نظرات متفاوتی در پاسخ به این سوال که آیا دولت حق ورود به حریم خصوصی افراد برای راستی آزمایی اطلاعات را دارد یا خیر، بیان کرده اند.
تجسس در امور شخصی افراد ممنوع
عبدالصمدخرمشاهی یکی از حقوقدانان در این زمینه معتقد است بر اساس اصل ۲۵ قانون اساسی هرگونه تجسس در امور شخصی افراد ممنوع است مگر به حکم قانون. در ارتباط با موضوع میزان دارایی افراد و اینکه آیا دولت می‌تواند بدون حکم قانونی در این رابطه بررسی کند نیز از مصادیق اصل یاد شده است و به نظر می‌رسد بدون حکم قانونی هرگونه وارسی وتجسس در این زمینه منع قانونی دارد.
راستی آزمایی برای یارانه تعرض به حقوق دیگران نیست
همچنین کاظم مهدی‌پور ، قاضی دادگاه تجدید نظر مازندران نیز نظر خود را بنابر اینکه ثبت نام افراد برای دریافت یارانه، تفتیش اطلاعات بانکی و خصوصی افراد توسط دولت است یا خیر، این‌گونه عنوان کرد که در بحث یارانه دولت فقط سوال و جواب را انجام می‌دهد که اگر افراد بخواهند یارانه دریافت کنند باید اطلاعاتی را در اختیار دولت قرار دهند. افراد متقاضی خود تصمیم گیرنده اند که دولت درآمد آنها چک کند یا خیر؟ دولت اجازه تفتیش حساب‌های مردمی را ندارد ولی در بحث یارانه این موضوع مطرح است که کسی افراد را مجبور نکرده که اطلاعات خود را در اختیار دولت قرار دهند و خود افراد تصمیم گیرنده این موضوع هستند. همچنین از آنجا که خود فرد قصد ثبت نام دارد و با آگاهی و اراده خود این اطلاعات را ارائه می‌کند دیگر این موضوع تفتیش نخواهد بود زیرا کسی او را اجبار نکرده و افراد با اراده خود این اطلاعات را در اختیار دولت قرار می‌دهند پس تعرض به حقوق دیگران مطرح نیست.
مجلس،به دولت اجازه‌ای برای وارسی دارایی‌های مردم نداده است
چندی پیش علی لاریجانی، رئیس مجلس نیز در این زمینه عنوان کرده است که تفتیش حساب بانکی مردم درست نیست و درباره هدفمندی، دولت اساس کار خود را بر اعتماد به گزارشاتی بگذارد که مردم به آنها داده‌اند و مجلس هم به دولت اجازه‌ای برای وارسی دارایی های مردم صادر نکرده است. براساس این گزارش ، با آن که قوانین و مقررات کنونی از برخی مصادیق حریم خصوصی حمایت کرده‌اند اما این حمایت‌ها کافی و کارآمد نیست. با این همه، لزوم تدوین قانون خاص برای رعایت حریم خصوصی احساس می‌شود چراکه قانون اساسی به کلیات می‌‌پردازد و جزئیات آن بر عهده قانون عادی است تا در آن به حدود و ثغور این حریم و جنبه‌های مختلف آن و همچنین تعیین مجازات‌ها توجه شود.اگر نیم نگاهی‌به لایحه حمایت از حریم خصوصی داشته باشیم متوجه خواهیم شد تصویب این لایحه می‌توانست در این روزهای سخت پاسخگوی بسیاری از نیاز ها باشد.این لایحه که در سال ۸۵ در مجلس شورای اسلامی اعلام وصول شد اما به انبوه لوایح خاک خورده در مجلس پیوسته و بایگانی شد تا ما همچنان با خلا قانونی در رابطه با حفظ حریم خصوصی رو به رو باشیم.
منبع: قانون
  |
 |
 |
 |
 |
 |
