هنگامی که خریدار و فروشنده در دو کشور مختلف اقامت دارند و فروشنده نمی‌خواهد کالاهای مورد معامله پیش از پرداخت بها در اختیار خریدار قرار گیرد و خریدار نیز می‌خواهد پیش از تحویل کالاها، پرداختی را انجام ندهد اعتبار اسنادی Letter of Credit شکل می‌گیرد.
در حقیقت این اعتبار، تعهدی از بانک است که به خریدار و فروشنده داده میشود.
اسناد اعتباری میتواند تضمین پرداخت برای یک معامله باشد، به این معنی که بازخرید نامه اعتبار صادر کننده‌است.
ال‌سی در درجه اول اولویت، در معاملات تجاری بین المللی از ارزش قابل توجهی استفاده میشود، برای معاملات بین یک فروشنده در یک کشور و یک مشتری در کشور دیگری. در چنین مواردی، اتاق بین المللی بازرگانی، برای اعتبارات اسنادی شامل قوانین UCP که در حال حاضر (UCP ۶۰۰ آخرین نسخه) مورد تایید است.
همچنین از آن در روند توسعه زمین‌های شهری، مورد استفاده قرار می‌گیرد تا اطمینان از ساخت و ایجاد امکانات مورد تایید عموم (خیابان‌ها، پیاده‌روها و غیره) حاصل خواهد شد.
ال‌سی در واقع تعهدی (غیر قابل فسخ/قابل فسخ) برای پرداخت مقداری پول است. ال‌سی در تجارت بین‌الملل، برای معاملات بین فروشنده از یک کشور و خریدار از کشوری دیگر اهمیت فراوانی دارد و شامل ذینفع (شخص یا شرکت فروشنده)، بانک یا موسسه مالی صادرکننده(از طرف شخص خریدار)، بانک ابلاغ کننده (از طرف شخص ذینفع) میشود.
کارکرد
فرض کنید آقای خریدار، که در بانک کشور خریدار حساب دارد، معمولاً کالاهایی را از آقای فروشنده، که در بانک کشورفروشنده کشوری دیگر حساب دارد، وارد می‌کند. آقای خریدار می‌خواهد به اندازه ۵۰۰٬۰۰۰ دلار از آقای فروشنده کالا بخرد و وارد کشور خریدار کند. آقای فروشنده قبول می‌کند فرصتی ۶۰ روزه به آقای خریدار برای پرداخت بدهد به شرطی که به او یک ال‌سی ۹۰ روزه برای کل مبلغ بدهد. مراحل دریافت ال‌سی در زیر امده‌است:
آقای خریدار به بانک کشور خریدار (که در آن حساب دارد) مراجعه می‌کند و درخواست یک ال‌سی ۵۰۰٬۰۰۰ دلاری برای آقای فروشنده، به عنوان ذینفع، می‌کند.
بانک کشور خریدار میتواند یا با طی مراحل تایید یک وام و یا با دریافت پول (به اندازه درخواست بعلاوه حق‌الزحمه که معمولاً از ۱٪ تا ۸٪ مقدار اسمی ال‌سی است) از آقای خریدار، ال‌سی را صادر کند.
بانک کشور خریدار یک نسخه از ال‌سی صادر شده را به بانک کشور فروشنده، که آقای فروشنده در آن حساب دارد، می‌فرستد به این معنا که پول آماده‌است و می‌توانند محموله کالا را که آقای خریدار درخواست داده با اطمینان کامل از پرداخت، تحویل بدهند.
بانک کشور خریدار با دریافت اسناد قید شده در ال‌سی و همخوانی با شرایط ال‌سی، مبلغ ۵۰۰٬۰۰۰ دلار را به بانک کشور فروشنده انتقال میدهد که به حساب آقای فروشنده واریز میشود.
بانک صادر کننده (در اینجا بانک کشور خریدار) فقط هنگامی که اسناد قید شده در ال‌سی را دریافت کرد و تمام شرایط ال‌سی براورده شد، موظف است مقدار ال‌سی را بپردازد.
خطرات استفاده از ال‌سی
شاید اعتبارات اسنادی در ظاهر روشی بسیار مدرن و سهل در انجام معاملات و تجارت کلان باشد اما در پس پرده میتواند به شدت ضعیف و شکننده باشد.
خطر کلاه‌برداری
شخص ذینفع ممکن است با جعل اسناد مربوط به حمل بدون تحویل کالا به خریدار پول را دریافت کند. حتی ممکن است متن خود اعتبار اسنادی دستکاری و جعل شود.
ریسک محدودیت‌های حکومتی
اجرای ال‌سی ممکن است با ممانعت حکومت‌ها (مثلا در شرایط تحریم) متوقف شود.
بلایای طبیعی
اجرای قرارداد ممکن است بر اثرفجایع طبیعی یا جنگ متوقف شود.
تعاریف
خریدار/ متقاضی : منظور شخص حقیقی یا حقوقی است که با مراجعه به بانک و با علم به ضوابط و مقررات گشایش اعتبارات اسنادی و همچنین شرایط بانک ، درخواست گشایش اعتبار اسنادی می‌کند.
بانک گشاینده اعتبار : بانکی است که خریدار کالا / متقاضی برای گشایش اعتبار به آن مراجعه می کند .
فروشنده / ذینفع : منظور شخص حقیقی یا حقوقی است که طرف قرارداد خریدار / متقاضی بوده و اعتبار اسنادی به نفع وی افتتاح میشود.
بانک کارگزار یا بانک پرداخت کننده اعتبار : منظور بانک واسطه ای است که توسط فروشنده / ذینفع به عنوان واسطه کار معرفی و اعتبار اسنادی از طریق آن به فروشنده / ذینفع ابلاغ میشود. بانک میتواند کارگزار موردنظر خود را علیرغم درخواست فروشنده / ذینفع در اعتبار تعیین کند.
مراحل یک معامله اعتبار اسنادی
۱- صادرکننده و خریدار خارجی در قرارداد فروش موافقت می کنند که پرداخت باید بر مبنای اعتبار اسنادی باشد .
۲- خریدار خارجی به بانکی در محل تجارت خود دستور میدهد که اعتباری برای صادرکننده بر اساس شرایطی که خریدار مشخص می کند ، گشایش کند.
۳- بانک گشاینده اعتبار با یک بانک واقع در محل صادرکننده هماهنگی می کند تا برات صادرکننده را با تحویل گرفتن اسناد حمل از فروشنده ، منتقل ، قبول و یا پرداخت کند . این بانک ، بانک ابلاغ کننده نامیده میشود .
０- بانک ابلاغ کننده به اطلاع صادرکننده می رساند که آمادگی دارد تا برات او را با وصول اسناد حمل ، پرداخت یا منتقل کند و یا قبول کند.
اصول حاکم بر اعتبارات اسنادی
الف – اصل استقلال : اصل استقلال به این معناست که اعتبار اسنادی از قرارداد مبنایی فروش و دیگر معاملات ، منفک و مستقل است . از این رو اعتبار اسنادی فقط معامله اسناد است .
ب – مطابق نظریه رعایت دقیق مفاد اسناد ، بانکی که اسناد و مدارک را از فروشنده دریافت می‌کند حق دارد اسنادی که دقیقا مطابق با شرایط و مفاد اعتبار نیستند را رد کند . بانکی که اسناد را دریافت می کند در واقع نماینده خریدار است و نماینده نیز دارای اختیارات محدودی است و نمیتواند خارج از حدود اختیارات و صلاحیت خویش عمل کند . حدود اختیارات نماینده همان چیزی است که در دستورهای خریدار بیان شده است.
مزایای اعتبارات اسنادی
۱- اطمینان فروشنده از اینکه پس از ارائه اسناد حمل وجه اعتبار را مطابق شرایط اعتبار از بانک کارگزار یا تایید کننده دریافت می‌کند
۲- امکان کنترل تاریخ حمل و تحویل نهایی کالا
۳- تحصیل اسناد حمل مطابق با مفاد موافقت اولیه تحت شرایط قرارداد میان طرفین
۴- اطمینان از اینکه پرداخت وجه اعتبار به فروشنده فقط بعد از انتقال و فک مالکیت کالا از وی صورت می گیرد
۵- امکان کسب تسهیلات بیشتر برای فروشنده در مقابل اعتبار گشایش یافته برای تهیه کالای سفارش شده
۶- تعهد بانک برای پرداخت بها در معاملات بجای فرد فروشنده
انواع اعتبارات اسنادی
۱- اعتبار اسنادی وارداتی یا صادراتی
به اعتباری که خریدار برای واردات به کشور خود گشایش می کند اعتبار وارداتی و این اعتبار از لحاظ فروشنده کالا که درکشور دیگر قرار دارد اعتبار صادراتی است.
۲- اعتبارات اسنادی قابل برگشت :
در این نوع اعتبار ، خریدار و یا بانک گشایش کننده اعتبار میتواند بدون اطلاع ذینفع ، هرگونه تغییر یا اصلاحی در شرایط اعتبار بوجود آورد ( بدون اجازه فروشنده ). واضح است از این نوع اعتبار استفاده چندانی نمیشود زیرا فروشنده اطمینان لازم را نسبت به پایدار ماندن اعتبار و انجام تعهدات خریدار ندارد.
۳- اعتبار اسنادی غیر قابل برگشت :
در اعتبار اسنادی غیر قابل برگشت هرگونه تغییر شرایط اعتبار از جانب خریدار یا بانک گشایش کننده اعتبار موکول به موافقت و رضایت فروشنده بوده . فروشندگان معمولا از این گونه اعتبار استقبال بیشتری می‌کنند. براساس آخرین مقررات اتاق بازرگانی بین الملل در صورت عدم تصریح و سکوت در اعتبار اسنادی مبنی بر قابل برگشت یا غیر قابل برگشت بودن آن ، اعتبار غیر قابل برگشت خواهد بود .
۴- اعتبار اسنادی تایید شده :
اعتباری است که خریدار ملزم میشود تا اعتبار صادره از سوی بانک خود را به تایید هر بانک معتبر دیگر که مورد نظر فروشنده است ، برساند . این نوع اعتبار اسنادی حاکی از اطمینان نداشتن به حیثیت اعتباری بانک صادر کننده و یا وضعیت متزلزل سیاسی یا اقتصادی کشور خریدار است .
۵- اعتبار اسنادی تایید نشده :
این نوع اعتبار در شرایط متعارف و بدون نیاز به تایید بانک دیگری گشایش می یابد . اگر در شرایط اعتبار کلمهConfirmed ذ کر نشود آن اعتبار تایید نشده تلقی میشود.
۶- اعتبار اسنادی قابل انتقال :
به اعتباری گفته میشود که طبق آن ، ذینفع اصلی حق دارد همه یا بخشی از اعتبار گشایش شده را به شخص یا اشخاص دیگر انتقال دهد . در واقع این نوع اعتبار یک امتیاز برای فروشنده محسوب میشود.
۷- اعتبار اسنادی غیر قابل انتقال :
به اعتباری گفته می شود که ذینفع حق واگذاری کل یا بخشی از آن را به دیگری ندارد . در تجارت بین الملل عرف بر غیر قابل انتقال بودن اعتبار است و همچنین در ایران برای گشایش اعتبار قابل انتقال نیاز به مجوز بانک مرکزی است.
۸- اعتبار اسنادی نسیه یا مدت دار(یوزانس) :
اعتباری است که وجه اعتبار بلافاصله پس از ارائه اسناد از سوی ذینفع ، پرداخت نمیشود بلکه پرداخت وجه آن ، بعد از مدت تعیین شده صورت می‌گیرد . در واقع فروشنده به خریدار مهلت میدهد که بهای کالا را پس از دریافت و فروش آن بپردازد . معامله یوزانس معمولا در کشورهایی انجام می‌گیرد که کمبود ارز دارند .
۹- اعتبار اسنادی دیداری :
اعتباری است که طبق آن بانک ابلاغ کننده پس از رویت اسناد حمل ارائه شده از طرف ذینفع ( فروشنده ) ، در صورت رعایت تمامی شریط اعتبار از سوی وی ، بلافاصله وجه آن را پرداخت می‌کند .
۱۰- اعتبار اسنادی پشت به پشت ( اتکایی ) :
این نوع اعتبار اسنادی متشکل از دو اعتبار جدا از هم است . اعتبار اول به نفع ذینفع گشایش می‌یابد که خود به هر دلیلی قادر به تهیه و ارسال کالا نیست . به همین جهت با اتکا بر اعتباری که به نفع وی گشایش یافته است اعتبار دیگری برای فروشنده دوم (ذینفع دوم) که میتواند کالا را تهیه و ارسال کند ، از طرف ذینفع اول گشایش می یابد .
۱۱- اعتبار اسنادی ماده قرمز :
در این نوع اعتبار فروشنده میتواند قبل از ارسال کالا ، وجوهی را بصورت پیش پرداخت از بانک ابلاغ کننده یا تایید کننده دریافت کند .
علت این نام گذاری آن است که اولین بار که این اعتبار گشایش یافت بانک بازکننده اعتبار برای جلب توجه بانک ابلاغ کننده شرایط اعتبار را که مقداری از وجه اعتبار به عنوان پیش پرداخت به ذینفع پرداخت می‌کند را با جوهر قرمز نوشت که از آن به بعد به اعتبار ماده قرمز معروف شد .
۱۲-اعتبار اسنادی گردان :
اعتباری است که پس از هر بار استفاده ذینفع از اعتبار ، همان مبلغ اسناد تا سطح اعتبار اولیه افزایش می یابد در واقع بدون احتیاج به افتتاح یا اصلاح اعتبار جدید، اعتبار موجود خود به خود تجدید میشود.
منابع
اتاق حسابداران ایران
دانشنامه اقتصاد و مدیریت
بنیاد تحقیقات اعتباری
  |
 |
 |
 |
 |
 |
