اشتغالزایی برای خارجی‌ها

مجید اعزازی*: در هفته‌های اول و آخر آذرماه سال جاری اطلاعات و آمارهای جالبی از اشتغالزایی دولت‌های نهم و دهم برای اتباع خارجی داخل و خارج از ایران به افکار عمومی ارائه شد. در هفته اول آذر، حسن روحانی، رییس‌جمهور در جریان ارائه گزارش رسمی و دقیق از وضعیت اقتصادی هشت ساله گذشته کشور و گزارش عملکرد ۱۰۰‌روزه نخست فعالیت دولت خود با اشاره به افزایش قابل توجه واردات طی دوره مزبور گفت: «درسال‌های اخیر، شغل زیاد درست کردیم، منتها برای چینی‌ها و کره جنوبی مرتب شغل اضافه کردیم». در هفته آخر آذر نیز وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با استناد به آمار آخرین سرشماری رسمی کشور در سال ۹۰ اعلام کرد که حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر از اتباع کشورهای افغانستان، عراق، پاکستان و ترکیه در بازار کار ایران مشغول به فعالیت هستند. این رقم که به گفته مسوولان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هم اینک به ۲ میلیون نفر افزایش یافته است، در پایان دولت اصلاحات حدود ۸۰۰ هزار بوده است. به عبارت دیگر، سهم دولت‌های احمدی‌نژاد در ایجاد فرصت‌های شغلی برای اتباع بیگانه حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار فرصت شغلی است. حال سوال این است که مجموعه فرصت‌های شغلی ایجاد شده برای خارجی‌های داخل و خارج از کشور چه تعداد است و این تعداد فرصت شغلی برای کشور چه مقدار هزینه ریالی به بار آورده است؟ و مهم‌تر اینکه آیا تعداد فرصت‌های شغلی ایجاد شده برای خارجی‌های داخل و خارج کشور چه نسبتی با تعداد بیکاران ایرانی داخل کشور دارد؟ مسوولان دولت تدبیر و امید با اشاره به اینکه در حال حاضر حدود ۴ تا ۵ میلیون نفر دانشجو در کشور مشغول تحصیل هستند و همچنین با احتساب بیش از ۳ میلیون نفر بیکار کنونی، نسبت به بیکاری ۷ میلیون نفر طی چند سال پیش رو هشدار داده‌اند. این در حالی است که از ۳ میلیون فرصت شغلی مورد نیاز کنونی، ۲ میلیون فرصت شغلی در اختیار اتباع خارجی است که رقم قابل توجهی است. البته در این میان، شاید گفته شود کارگران خارجی شاغل در ایران در مشاغلی فعالیت دارند که کارگران ایرانی حاضر به فعالیت در آن مشاغل نیستند. بی‌گمان، این موضوع با اجرای ناقص قانون هدفمندی یارانه‌ها و کاهش انگیزه سرپرستان خانواده‌های پرجمعیت برای تن دادن به کارهای پر زحمت تشدید شده است. از سوی دیگر، سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رییس‌جمهور هزینه ایجاد هر شغل پایدار را در کشور۱۶۰ میلیون تومان اعلام کرده است. این در حالی است که هزینه ایجاد هر شغل طی هشت سال گذشته و به ویژه پیش از سال ۱۳۹۰بسیار کمتر از این رقم – حدود ۲۰ تا ۸۰ میلیون تومان – بوده است. از سخنان آقای ستاری می‌توان نتیجه گرفت که هزینه ایجاد ۷ میلیون فرصت شغلی پایدار در کشور به بیش از یک هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان منابع مالی نیاز دارد و هزینه ۲ میلیون فرصت شغلی اعطای به اتباع بیگانه ساکن در ایران ۳۲۰ میلیارد تومان بوده است. آمار گمرک ایران نشان می‌دهد که در هشت سال گذشته حدود ۳۴۰ میلیون تن انواع کالا به ارزش تقریبی ۴۲۰ میلیارد دلار وارد ایران شده است. از سوی دیگر آمار مربوط به تجارت خارجی کشور در دوران هشت ساله ریاست‌جمهوری سیدمحمد خاتمی نشان می‌دهد که در این مدت بالغ بر ۱۵۶ میلیارد دلار کالا وارد کشور شده بوده است. به این ترتیب، می‌توان گفت، در دوران هشت ساله ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد واردات کالا به کشور از نظر ارزشی ۵/۲ برابر دوران ریاست‌جمهوری خاتمی بوده است. در صورتی که فرض کنیم رشد واردات در پایان دوران دولت دهم تا رقم ۲۵۰ میلیارد دلار – بر اساس رشد سالانه حدود ۱۸ درصد و با فرض ضروری بودن ۲۵۰ میلیارد دلار واردات برای کشور – طبیعی بوده است، می‌توان گفت ۱۷۰ میلیارد دلار باقی مانده از ۴۲۰ میلیارد دلار واردات در دولت‌های نهم و دهم، صرف واردات غیر ضروری و به عبارت دیگر صرف ایجاد فرصت‌های شغلی برای نیروی کار چین و کره‌جنوبی شده است. با یک محاسبه ساده می‌توان نتیجه گرفت که با ۱۷۰ میلیارد دلار براساس هزینه ۱۶۰ میلیون تومانی ایجاد هر فرصت شغلی (که با دلار ۳۰۰۰ تومان حدود ۵۴۰۰۰ دلار است) می‌توان بیش از ۳ میلیون فرصت شغلی ایجاد کرد. از این رو، درپاسخ به سوالات طرح شده در ابتدای این متن می‌توان گفت مجموع فرصت‌های شغلی ایجاد شده برای خارجی‌های داخل و خارج از کشور در دولت‌های نهم و دهم بیش از ۳ میلیون و ۹۰۰ فرصت شغلی بوده است و این تعداد فرصت شغلی کمی بیش از نیاز کنونی فرصت‌های شغلی در کشور است.

انتهای پیام