اختصاصی/ بازار سرمایه چگونه می‌تواند در حمایت از تولید موثر باشد؟

اخبارپول/ مریم ابونیا: بازار سرمایه به عنوان یکی از سه بازوی مالی کشور، نقش مهمی در هدایت نقدینگی به سمت تولید از طریق جریان نقدینگی دارد. بر همین اساس نیز می‌توان اینطور عنوان کرد که این بازار می‌تواند یکی از بهترین راهکارها  برای به خدمت گرفتن منابع خرد و کلان در بخش تولید باشد.

بازار سرمایه به سبب نقش اساسی در جمع‌آوری نقدینگی از جمله سرمایه‌های خرد و کلان منجر به هدایت این منابع به سمت بخش‌های مولد اقتصادی شده و تاثیر به سزایی در رشد اقتصادی کشور دارد. به عقیده برخی کارشناسان تفاوت یک اقتصاد توسعه‌یافته با اقتصاد توسعه‌نیافته در موفق عمل کردن بازار سرمایه کشورهاست.

طبق آخرین گزارش رئیس کل بانک مرکزی میزان سرمایه‌‌های خرد حدودا ۱۶ میلیارد دلار برآورد شده است که اگر این میزان سرمایه در جهت تولید باشد، می‌تواند کمک بزرگی به بقای واحدهای تولیدی کند. اما مساله اینجاست که یکی از مهمترین نگرانی‌های مردم کاهش ارزش سرمایه آنها در اثر تورم است و همین امر باعث می‌شود به سمت بازار طلا و ارز و حتی مسکن کشیده شده و به علت نوسانات بازار سرمایه و عدم آشنایی کافی با این بازار، برای ورود به بورس، مقاومت کنند.

با توجه به مسائل ذکر شده ، بازار سرمایه را می‌توان موتور محرک اقتصاد هر کشور دانست که با سوق دادن جریان نقدینگی به سمت تولید، رشد و توسعه اقتصادی را رقم می‌زند. البته در مساله حمایت از تولید توسط بازار سرمایه باید به نقش دولت، بازار سرمایه و عموم مردم به عنوان سه ضلع کمک به حرکت چرخ تولید در اقتصاد کشور اشاره کرد.

نقش بازار سرمایه

در بحث هدایت نقدینگی به سمت تولید، اولین و موثرترین عامل جهت تحقق این هدف، بازارسرمایه و نقشی است که ایفا می‌کند.

به گفته رئیس سازمان بورس، یکی از مسائل مهم در بازار سرمایه بحث اعتمادسازی است که با انجام اقدامات گوناگونی توسط دولت، سازمان بورس و نهاد‌های مالی در حوزه ابزار‌ها و صندوق‌هاتلاش می‌شود این اعتمادسازی شکل بهتری به خود بگیرد. بنابراین در حوزه اقدامات صورت گرفته نیازمند روایت‌سازی‌هایی واقعی و مناسب هستیم.

با استناد به این گفته عشقی رئیس سازمان بورس، می‌توان گفت وجود ابهامات در بازارسرمایه خود دلیلی برای عدم اعتماد سهامداران و حتی قرمزپوش شده شاخص‌هاست. در این میان شفافیت بازار سرمایه به همراه واکنش به موقع به اتفاقاتی که رخ می‌دهد، جهت جلوگیری از حرکات هیجانی در بازار بسیار موثر است. این را می‌دانیم که اطلاع رسانی لحظه به لحظه درخصوص اتفاقات رخ داده در بازار سرمایه به سختی امکانپذیر است، اما دردسترس بودن یک مقام مسئول که بتواند به عنوان سخنگوی یک سازمان در هر لحظه درخصوص هر رویدادی، اطلاع رسانی درست و شفافی انجام دهد، منجر به افزایش اعتماد عمومی شده و به شدت به رونق بازار سرمایه کمک می‌کند.

مساله مهم این است که اینجا از شرکت‌ها و افراد خبره صحبت نمی‌کنیم و منظور توجه به عموم جامعه است که شاید به خوبی از جریان بازار اطلاع نداشته باشند و یا سهامدارانی که تجربه کافی برای بودن در بازار سرمایه نداشته و با هر خبر و تکانه‌ای هیجانی رفتار می‌کنند. شفافیت بورس و اطلاع رسانی صحیح، سریع و شفاف علاوه بر موثر بودن بر افراد خبره، بر عموم جامعه نیز موثر است و می‌تواند منجر به اعتماد عمومی و هدایت نقدینگی خرد به سمت بازار شود.

یکی دیگر از بهترین روش‌های حمایت از تولید توسط بازار سرمایه ، آموزش درست سرمایه گذاری به عموم مردم است. علاوه بر حمایت از تولید برنامه‌های آموزشی مرتبط با سهام و بازار سرمایه، مفاهیم مالی می‌تواند بیشتر وارد کتب درسی دانش‌آموزان شده و این قشر را نیز پذیرای خود کند. توجه داشته باشیم که آموزش مناسب مفاهیم مرتبط با سرمایه‌گذاری در سطح جامعه به هر شکلی، بسیار موثر است.

از دیگر سو فرهنگ‌سازی و اعتمادسازی مناسب در خصوص صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای افرادی که اطلاعات کافی از بازار ندارند، هم می‌تواند موثر باشد. صندوق‌های سرمایه گذاری ابزاری هستند در خدمت افرادی که آشنایی کاملی با بازار ندارند. به این صورت که مبالغ خرد را جمع آوری کرده و آنها را به صورت تخصصی  با استفاده از افراد خبره و متخصص در حوزه‌های مختلف تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار سرمایه گذاری می‌کند. این صندوق‌ها کمک می‌کنند تا ریسک بازار مدیریت شده و بازدهی بهتری نصیب سرمایه‌گذاران شود.

بیمه سهام نیز یکی از ابزارهایی است که گاها بسیار مغفول مانده است. بیمه سهام یا اختیار فروش تبعی یکی از راهکارهای دولت است که برای تضمین بازدهی سهامداران به کار می‌رود. نوسانات بازارهای مالی یک واقعیت غیرقابل انکار است و در این میان سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و تحلیل‌گران خبره، دانش و تجربه کافی برای حفظ سرمایه و حتی کسب سود از این نوسانات را دارند اما در مقابل احتمال زیان دیدن سرمایه‌گذاران خرد بسیار زیاد استد. برهمین اساس نیز یکی از راهکارهای بیمه کردن سهام و پرتفوییک راهکار مطمئن برای عموم سهامداران است. این روش با نام بیمه سهام یا اوراق اختیار فروش تبعی شناخته شده و سرمایه‌گذارانی که از این روش استفاده می‌کنند علاوه ‌بر تضمین سود، از اصل سرمایه خود نیز محافظت خواهند کرد. بنابراین همکاری بورس و بیمه به عنوان دو رکن اصلی مالی کشور کمک زیادی به جمع‌آوری میزان سرمایه خرد‌ ۱۶ میلیارد دلاری است که رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده بود.

نقش دولت

اولین نکته‌ای که می‌توان درخصوص نقش دولت در اعتمادسازی نسبت به بازار سرمایه می‌توان ذکر کرد این است که بازگشت اعتماد عموم جامعه به بازار سرمایه باید در اولویت طرح‌های توسعه‌ای دولت باشد. اخیرا احسان خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارایی اعلام کرد: با توجه به تاکیدی که رئیس جمهور بر لزوم احیای اعتماد نسبت به سرمایه‌گذاری در کشور داشته است، دستورات لازم جهت این امر صادر شده و معاون اول رئیس جمهور از وزرای نفت، نیرو و سایر وزارتخانه‌های مرتبط خواست که از هرگونه سیاستی که در ایام آتی منجر به بی‌اعتمادی و افزایش قیمت نهاده‌های تولید و صنایع بزرگ کشور می‌شود، بپرهیزند.

 البته لازم به ذکر است که به اعتقاد کارشناسان، اقتصاد دستوری و بعضی سیاست‌هایی مانند افزایش نرخ خوراک و همچنین افزایش مقدار عوارض صادراتی محصولات خام و نیمه‌خام شرکت‌های معدنی و فولادی در رکود بازار سرمایه مؤثر است. سیاست‌هایی که اگر توسط دولت اصلاح نشود، نه تنها به موفق عمل کردن بازار سرمایه و کمک به حرکت چرخ تولید نمی‌کند بلکه روز به روز بیشتر به بی‌اعتمادی جامعه به این بازار تامین مالی دامن می‌زند.

در نهایت بهترین راه برای به نتیجه رسیدن بهتر فرآیند حمایت از تولید توسط بازار سرمایه ثبات رویه در قانون‌گذاری و سیاست گذاری توسط دولت است تا ورود و جذب نقدینگی به سمت بازار سرمایه تسهیل شود.

نقش مردم

در نهایت نقش مردم در حرکت نقدینگی به سمت بازار سرمایه و در نهایت تولید چیست؟

در وهله اول هر انسانی باید به این نکته واقف شود که در قبال سرزمینی که در آن زیست می‌کند مسئول است. این مسئولیت همه جوانب را در بر می‌گیرد که ما در این گزارش، به بخش اقتصادی و تولیدی این مسئولیت اشاره داریم. باید به این نکته توجه کنیم که بازارهای جذاب مانند طلا و ارز، ارزش افزوده‌ای تولید نمی‌کنند. هرچند که ممکن است برای صاحب آن امنیت داشته باشند اما آن‌ها هم با خطراتی چون سرقت و امثال این مواجه‌اند پس ریسک‌های خود را داشته و کاملا بدون ریسک نیستند.

از طرفی، محل سرمایه‌گذاری چون بورس می‌تواند با هدایت مناسب سرمایه‌ها نه تنها به رشد اقتصدی کمک کند، بلکه سرمایه مردم را نیز حفظ کند. این البته منوط به همان اعتمادسازی و عملکرد صحیحی است که از بازار سرمایه و دولت انتظار می‌رود. اگر سهامداران از اطلاعات کامل برای سرمایه‌گذاری در بورس برخوردار نیستند، می‌توانند با بهره‌گیری از آموزش یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده‌ کنند. کما اینکه به گفته کارشناسان بازارسرمایه، در دنیا بیشتر مردم به طور مستقیم وارد سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه نشده و این کار را به واسطه‌هایی مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌سپارند.

این نکته دور از ذهن نیست که مردم از ریسک بورس گریزانند و نوسانات گاها شدید بورس منجر به این می‌شود که این سرمایه‌گذاری در اذهان عمومی پرخطر بوده  و ترجیح بدهند که وارد بازارهای موازی دیگری شوند. اما همانگونه که گفته شد اگر مردم به مسئولیت خود به عنوان یک انسان و یک شهروند در جامعه واقف بوده و برای توسعه اقتصادی کشور خود قدمی بردارند، قطعا سرمایه خود را وارد بخش تولید می‌کنند.

سخن آخر اینکه با برنامه‌ریزی مناسب اول از سمت دولت و دوم از سمت سازمان بورس و اوراق بهادار می‌توان نقدینگی سرگردان در دست مردم را به سمت تولید سوق داد و در این میان اعتماد سازی مردم از طریق دلگرم شدن به مسیر تحقق رشد اقتصادی بسیار کارآمد خواهد بود.