حمیدرضا آریان‌پور*: آخرین نسخه چاپی اکونومیست دربردارنده گزارش ویژه‌یی درباره شبه جزیره کره است که مسائل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی همسایگان شمالی و جنوبی را در ۹ مقاله بررسی کرده است. در مسائل سیاسی- اجتماعی آنچه بسیار جلب‌توجه می‌کند دوپاره شدن بیش از اندازه یک ملت است چنان که نسل تازه دیگر مردم همسایه را از خود نمی‌داند. همچنین صحبت از این است که با اتمی شدن کره شمالی بازداشتن آن از ادامه راه احتمالا ناممکن است اما این پرنده در میدان اقتصاد هم نکاتی خواندنی دارد. اقتصاد دو کره از دهه‌ها پیش دگرگون شده است. کره جنوبی نزدیک چهار دهه پیش درآمد سرانه‌یی حدود دو هزار دلار داشت که در آن زمان تقریبا برابر با درآمد سرانه کره شمالی بود. اما در آغاز هزاره سوم، درآمد سرانه هر شهروند کره جنوبی۱۰ برابر شده بود. در سال ۲۰۱۰ میلادی، کره جنوبی یکی از ۱۵ کشور جهان با تولید ناخالص ملی بالای یک تریلیون دلار شد. کره جنوبی حالا هفتمین صادرکننده بزرگ کالا در دنیاست. جالب آنکه صادرات تنها محدود به خودرو و لوازم الکترونیک نبوده و فیلم و سریال و آهنگ‌های کره‌یی هم جایگاهی پیدا کرده‌اند. این نتیجه خط سیر سئول بوده است. در انتخاباتی آزاد پارک جون‌های بر سر کار آمده، دختر پارک چونگ هی که در کودتای ۱۹۶۱ دولتی اتوریته تشکیل داد. این در حالی است که همسایه شمالی هنوز چون امپراتوری‌های باستانی منطقه ریاست وراثتی دارد. به قول نویسنده مقاله «دنیاهای موازی» که نوشته اصلی گزارش ویژه اکونومیست است، «اگر کره جنوبی‌ها می‌خواهند پیشرفت‌شان را خود یادآور شوند فقط باید به شمال نگاه کنند، جایی که متوسط قد مردان هشت سانتیمتر و طول عمرشان ۱۲ سال کمتر است.»اما وضعیت بد اقتصادی، بلندپروازی‌های سیاسی پیونگ یانگ را نکاهیده است. نه سیاست «آفتاب تابان» کیم دایجونگ و رو مو هیون، روسای جمهور اسبق جواب داد و نه سیاست سختگیرانه لی میونگ باک، رییس‌جمهور سابق. حالا پارک سیاست چماق و هویج دارد که احتمالا آن هم تنها به حفظ آچمز فعلی شبهجزیره کمک می‌کند. واقعیت این است که امید تغییر با فشار اقتصادی هم رنگ باخته است. مردم کره شمالی احتمالا تنها نیروی تغییردهنده‌اند که آمادگی آنها هم زمانبر است. اقتصاد کره شمالی در کنار فشار بی‌اندازه بر مردم دو واقعیت دیگر را در خود دارد؛ نخست آنکه اثر تحریم‌ها به خاطر عدم همراهی چین و تجربه کره شمالی در دور زدن آنها، تنها همان حفظ ثبات نسبی در شبهجزیره است و دوم آنکه کره شمالی در یکی، دو سال اخیر اندکی به جلو گام برداشته است. از سویی کره شمالی ذخایر مالی انباشته و شرکت‌ها، کشتی‌ها و دیگر اهداف تحریم را تغییر ظاهر می‌دهد و کالاهای شهروندی را مورد استفاده نظامی قرار می‌دهد. از سوی دیگر چین که ۷۰ درصد تجارت کره شمالی را در اختیار دارد، معادن آن کشور را کنترل می‌کند و میزبان ده‌ها هزار کارگر کره شمالی است و زندگی لوکس رهبران کره شمالی را تضمین می‌کند و از این رو توانایی محدود کردن کره شمالی را دارد – به ویژه آنکه بمب کامل هسته‌یی کره جنوبی و ژاپن در همسایگی چین را هم وادار به مسلح شدن هسته‌یی می‌کند- هم به دو دلیل پیوند سنتی ایدئولوژیک و ترجیح کره هسته‌یی به کره متشنج از تحریم‌های شدیدتر حمایت نمی‌کند. اینها به بن بست کنونی می‌رسد. اما در این بن‌بست هم کره جنوبی هنوز جای پیشرفت دارد. مهم‌ترین توصیه اکونومیست در این راه استفاده از نیروهای مسن است. کره جنوبی سریع‌تر از هر کشور عضو OECD در حال پیر شدن است. سال گذشته ۱۲ درصد جمعیت کشور بالای ۶۵ سال سن داشته‌اند. تا سال ۲۰۴۰ آنها یک پنجم جمعیت خواهند بود. اکونومیست می‌نویسد که باید از جمعیت مسن استفاده بهینه کرد. پافشاری بر بازنشستگی کامل آنها در کنار اصرار بر هزینه بیش از اندازه برای تحصیلات تکمیلی جوانان مشکل ساز خواهد بود. ۶۷ درصد کره جنوبی‌های بین ۶۴ تا ۶۴ سال در جست‌وجوی کارند که بالاتر از ۶۲ درصد متوسط ملی است اما تنها ۶۱ درصد آنها در شغلی وابسته به تخصص دوره کاری گذشته‌شان مشغول می‌شوند. توصیه دیگر اکونومیست تعدیل نیروی کار ارشد و دستمزد به نفع زنان است و از دیگر سو کمک به افزایش نرخ تولد که خانواده‌های کره جنوبی از وقت و انرژی لازم برای آن در هراسند. وضعیت زنان در همسایه شمالی البته مانند مردان آن کشور بدتر است. جالب است که ۷۰ درصد فراریان پناهنده به کره جنوبی را زنان تشکیل می‌دهند. با این همه آنها هم درهرحال از شراکت گسترده‌تری نسبت به قبل برخوردار شده‌اند. به هرروی پیشرفت کره جنوبی چشمگیر بوده است. چنان که افزون بر ۹ مقاله گزارش ویژه، در مقاله‌یی در بخش رهبران اکونومیست چنین می‌آید: «کشورهای اندکی در نیم قرن گذشته عملکردی بهتر از کره جنوبی داشته‌اند. اقتصاد ۱۷ برابر شده، دولت از دیکتاتوری به دموکراسی تکامل یافته و فرهنگی که زخم سانسور خورده بود حالا جهانی را مسحور می‌کند. نخبگان درباره سرعت و رشد زودرس «توسعه فشرده» اشتیاق نشان می‌دهند… اما به خاطر منفعت جوانان سختکوش و والدین تحت فشار هم که شده کره جنوبی باید کمی فشار بر خود را کم کند.»
انتهای پیام
  |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
