غیرحرفه ای های بازار ارز

حسین عبده تبریزی*: سوال بزرگ روز که عرضه کنندگان و تقاضاکنندگان دلار پیش روی دارند طبعا چشم انداز قیمت در آینده است. دلار به چه قیمتی خواهد رسید؟دیروز، قیمت دلار در بازار آزاد به کریدور دوهزارو۹۰۰تومان وارد شد و کف قیمتی دوهزارو۹۱۰تومان را تجربه کرد. سکه طلا نیز به کف قیمتی ۹۳۰ هزارتومان رسید. سوال بزرگ روز که عرضه کنندگان و تقاضاکنندگان دلار پیش روی دارند طبعا چشم انداز قیمت در آینده است. دلار به چه قیمتی خواهد رسید؟ آیا قیمت جاری تعادلی است یا قیمت به کانال قیمتی پایین یا بالاتر منتقل خواهد شد؟ اقتصاددانان کاهش قیمت جاری را بر اساس نظریه انتظارات توضیح خواهند داد. در بیان مالی چی ها، بازار روانی است و صرفا منطقی نیست.فروشندگان از سرمایه گذاران غیرحرفه ای هستند که برای حفظ ارزش دارایی های خود از ریال به دلار روی آورده اند و اکنون نیز که روند را کاهشی می بینند، به هول و هراس افتاده اند و مقابل صرافی های شهرهای بزرگ صف های فروش را تشکیل داده اند. در اواخر بهار سال ۱۳۹۲، چند روز پس از انتخابات ۲۶ خرداد، دلار از سه هزارو۴۰۰تومان سقوط کرد و به مدت کوتاهی قیمت به زیر سه هزارتومان هم رسید.

البته همه علاقه مندان به خرید نتوانستند دلار زیر سه هزارتومان را پیدا کنند و قیمت به سرعت روند افزایشی در پیش گرفت. پس، قیمت های بازار آزاد در روز شنبه ۳۰ شهریور ماه، اولین بار طی مدت طولانی است که دلار را در کانال دوهزارو۹۰۰ تومان حرکت داد. آیا قیمت ها پایین تر خواهد رفت؟ آیا این قیمت ها تعادلی است؟ واقعیت آن است که بعد از انتخابات دولت یازدهم، بازار ارز نقطه تعادلی جدید را دنبال می کند و عرضه و تقاضاکنندگان دریافته اند که به دلیل انتقال در مختصات اقتصاد-سیاست جمهوری اسلامی ایران، قیمت ها تغییر خواهدکرد. رویدادهای هفته گذشته ضرورت این انتقال را تشدید کرده است.

در واقع، در این روزهای پرخبر، بازار در منطقه انتقالی است؛ بازار در شرایط اغتشاش قبل از تعادل به سر می برد. بازار به دنبال نقطه تعادلی ارز در دولت تدبیر و امید است. سخنان رییس جمهور، وزیر امور خارجه و رییس سازمان انرژی اتمی نوید وضعیت جدیدی در تعاملات و مناسبات فرامرزی می دهد. بازار سهام روند رشد قیمت ها را تجربه می کند. خبرها نیز پایه های روانی کاهش اخیر قیمت ارز را باعث شده است. بازار ارز به انتظار نشسته و گیج است.
حرفه ای ها آرام کناری نشسته اند و غیرحرفه ای ها نگران از وضعیت مه آلود در حال فروش ارزهای خود هستند. خط حمایت تاریخی سه هزارتومان، در بیان تحلیلگران فنی شکسته شده است. با قیمت دلار دوهزارو۹۲۰تومان، قیمت ۹۱۷ هزارتومانی برای سکه، فقط قیمت طلای سکه است و صرف قیمت ندارد.
دلار در روزهای اخیر نسبت به سکه مقاوم تر عمل کرده است. حرفه ای ها به این بیان وارن بافت اعتقاد دارند که وقتی غیرحرفه ای ها وارد بازار می شوند، روندی در حال پایان یافتن است و روندی عکس آغاز خواهد شد. ورود غیرحرفه ای ها بیانگر پایان یک روند است.
نمی توان گفت فردا یا این هفته قیمت دلار چه خواهد شد. شاید ملاقات چنددقیقه ای روحانی و اوباما در راهروهای سازمان ملل قیمت ها را باز هم تغییر دهد؛ اما، کاهش قیمت حتی یک یا دوماهه هم تداوم نخواهد داشت. در بلندمدت، دلار پایین تر نخواهد رفت. عرضه کننده اصلی یعنی دولت هم می داند که با دلار ارزان نمی توان اقتصاد را اداره کرد، نمی توان بودجه را متعادل کرد و طبعا دولت و بانک مرکزی الان نگران کاهش قیمت دلار است. حرفه ای ها این را به خوبی می دانند.
با دلار دوهزارو۹۰۰تومانی تقاضای واردکنندگان بالا می رود. حتی اگر مناسبات بین المللی ایران بهبود جدی یابد، تقاضا برای ارز جهت واردات مواد اولیه، قطعات و ماشین آلات افزایش خواهد یافت. حفظ قیمت تعادلی دلار در سطح پایین بسیار بعید به نظر می رسد. قیمت دلار مبادله ای اکنون دوهزارو۴۷۰تومان است که با هزینه های مختلف و از جمله هزینه های تاخیر به رقم دوهزارو۸۰۰تومان نیز می رسد.
بنابراین برای بسیاری از متقاضیان دلار مبادله ای اکنون صرف می کند که دلار آزاد بخرند و این نیز بر تقاضا برای دلار می افزاید. برای دولتی که علاقه مند به تک نرخی کردن ارز و گریز از فساد ارز چندنرخی است، بهترین فرصت فراهم شده است تا با هدف گیری ارز سه هزارو۵۰۰تومان، بازار ارز را به سمت قیمت واحد هدایت کند. مصرف کننده در این میان زیان نمی کند، چراکه همین امروز نیز کالاها را با دلار سه هزارو۵۰۰ تومان و چهارهزارتومان می خرد.
هیچ کالای وابسته به ارزی در بازار وجود ندارد که قیمت آن با کاهش دلار به دوهزارو۹۰۰تومان کاهش یابد و با قیمت جدید ارز منطبق شود. پدیده چسبندگی قیمت و صرف آسایش (Convenience Yield) اجازه نمی دهد که در بازارهای کالاهای فیزیکی آربیتراژ مکانیزم خوداصلاحی قوی ای برای بازار داشته باشد و قیمت کالاها برای مصرف کننده با کاهش دلار به سرعت اصلاح شود.
اکنون با شرایط بازآرایی نیروهای عرضه و تقاضا در بازار ارز مواجهیم و موج عرضه غیرحرفه ای ها تداوم نخواهد داشت. حرفه ای ها اگر این روزها خریدار ارز هم نباشند، فروشنده هم نیستند و وارد بازار نیز نمی شوند. قیمت ارز زیر ارزش ذاتی آن است. بانک مرکزی هم برای ایجاد ثبات و کاهش فرصت های رانت خواری علاقه و نقشی در کاهش قیمت دلار ندارد. دلار در بلندمدت (مثلا دوماه آینده) قیمت بالاتری خواهد داشت.

منبع: شرق