سرمایه‌گذاران حرفه‌ای از استارت‌اپ‌ها استقبال نکردند

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اخبارپول، چندی پیش امیر هامونی – مدیرعامل فرابورس ایران – اعلام کرد که ۲۳ صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه برای گرفتن موافقت اصولی به فرابورس مراجعه کردند اما تا کنون تنها پنج صندوق به مرحله پذیره‌نویسی رسیده است، نکته اینکه هامونی تاکید کرده مدیرانِ تعدادی از صندوق‌های خطرپذیر که برای گرفتن موافقت اصولی به فرابورس مراجعه کردند، به نوعی بصورت غیرمستقیم بانکی بودند یا بانک‌ها جزو ارکان اصلی آن صندوق‌ها هستند.

این در حالی است که بانک مرکزی هرگونه فعالیت سرمایه گذاری برای بانک‌ها را منع کرده و منطقاً نیز نباید سپرده‌های مردم را بجای اعطای تسهیلات به بنگاه‌های اقتصادی، به سمت سرمایه گذاری و مخصوصا سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر روانه کرد؛ به همین دلیل در قانون برنامه ششم توسعه مصوب شد که بانک‌ها نباید در ابزارهای جدید مالی از جمله صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطر پذیر سرمایه‌گذاری کنند تا از این طریق از سرمایه‌ها و سپرده‌های مردمی محافظت شود.

ورشکستگی‌های اخیر موسسات مالی و اعتباری و وضعیت مالی نامطلوب سایر بانک‌ها که نشان از ورشکسته بودن برخی از آن‌ها دارد، نیز تاکید مجددی است که بانک‌ها نباید وارد این حوزه شوند تا دیگر اقتصاد ایران شاهد اعتراضات سپرده گذارانی که پس‌اندازهای خود را از دست رفته می‌بینند، نباشد.

با این حال، مدیرعامل فرابورس به تازگی گفته که برای سرمایه‌گذاری بانک‌ها در صندوق‌های خطر پذیر موافقت شفاهی شده تا بانک‌ها بتوانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر تاسیس کنند. این تصمیم در پی این موضوع اتفاق افتاد که صندوق‌های خطرپذیر نتوانستند حتی پنج درصد آن مقداری که پیش‌بینی شده بود، نقدینگی جمع آوری کنند.

امیر هامونی در گفت‌وگویی که چندی پیش با ایسنا داشت؛ تاکید کرد که قرار است در سال ۱۳۹۶ و اوایل ۱۳۹۷، جمعِ سرمایه صندوق‌های جسورانه پذیرفته شده ۱۰۰۰ میلیارد تومان باشد اما تاکنون این صندوق‌های خطرپذیر فقط توانسته‌اند حدود ۵۰ میلیارد تومان سرمایه جذب کنند؛ این در حالی است که طبق برخی از شنیده‌ها، تعدادی از سرمایه‌گذاران این صندوق‌ها به نوعی بانکی بوده‌اند.

طبق آماری که ایسنا از فرابورس ایران و سازمان بورس اوراق بهادار دریافت کرده تاکنون ۱۵ صندوق سرمایه گذاری خطرپذیر موافقت اصولی گرفته‌اند که از این تعداد تنها پنج صندوق به مرحله پذیره نویسی رسیده‌اند که مجموعه سرمایه آنها ۱۴۵ میلیارد تومان است که از همین مبلغ تنها ۴۹ میلیارد و ۴۵۰ میلیون تومان جمع آوری شده است.

این آمارهای رسمی بیانگر سه نکته مهم است؛ نکته اول اینکه برنامه فرابورس ایران برای جمع آوری ۱۰۰۰ میلیارد تومان منابع از طریق صندوق‌های خطرپذیر عملا نتیجه‌ای نداشته و این رکن بازار سرمایه با تمام تلاش هایی که کرده تاکنون توانسته تنها حدود ۵۰ میلیارد تومان از طریق VCها منابع جمع آوری کند، یعنی تنها حدود پنج درصد مبلغ اعلام شده است.

نکته دوم اینکه قرار بر این بود که این مبالغ صرف سرمایه‌گذاری در استارت‌اپ‌های دانش بنیان شود اما ظاهرا بخش زیادی از همین منابع جزئی در بانک‌ها یا اوراق سپرده‌گذاری شده است، در همین راستا سعید فلاح پور – عضو هیئت مدیره سازمان بورس- در پاسخ به ایسنا در برابر این سوال که منابع جذب شده توسط صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه در حال حاضر در کجا سرمایه‌گذاری شده است، گفت: “این منابع تا زمانی که تخصیص پیدا کند می‌تواند در بانک یا در اوراق سرمایه گذاری شود”.

اما نکته سوم و بسیار مهم اینکه مسوولان امر بعد از مشاهده اینکه موفقیت زیادی در محقق کردن جذب منابع برای صندوق‌های خطر پذیر نداشته‌اند، سعی دارند هر طور شده قانون برنامه ششم توسعه را نادیده گرفته و برای حذف کردن این قانون جلساتی برگزار کنند، به طوری که فرابورس ایران رسما اعلام کرده بابت جذب سرمایه برای صندوق های خطرپذیر از طریق منابع بانکی به توافق‌های شفاهی با برخی از مسئولان بلند پایه دولتی رسیده و قرار است با مجوز فرابورس این منابع از طریق بانک‌ها تامین شود که این موضوع با ریسک بالایی همراه بوده و می‌تواند بیش از گذشته احتمال زیان دهی و ورشکستکی بانک‌ها و موسسات در بازار پول را بالا ببرد.

نکته قابل توجه اینکه تعداد زیادی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه با اینکه از فرابورس موافقت اصولی گرفته‌اند و این موافقت اصولی دارای تاریخ انقضای مشخصی است اما آن ها به دلیل نداشتن طرح مناسب برای سرمایه گذاری یا حتی نداشتن منابع مالی لازم، اقدام به پذیره‌نویسی نکرده‌اند.

از طرف دیگر مدیر عامل فرابورس ایران در یکی از گفت‌وگوهای رسانه‌ای خود آمار دیگری را عنوان کرده و گفته صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر بیش از شش- هفت هزار میلیارد تومان تعهد سرمایه‌گذاری دارند اما رضا زرنوخی – رییس انجمن صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطر پذیر ایران – این آمار را نادرست عنوان کرده و گفته که “ممکن است انتظارات و توهماتی وجود داشته و دو طرف (سرمایه گذار و سرمایه پذیر) علاقه‌مند باشند و حتی مذاکراتی هم در این مورد انجام شده باشد که من از آن‌ها خبر ندارم، اما عدد اعلام‌شده اصلاً واقعی نیست”.

بر این اساس استارت‌اپ‌های غیردانش بنیانی که چشم به این منابع دوخته بودند تا بتوانند از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر اقدام به تامین مالی کنند، به این نتیجه رسیدند که این سرمایه اندکِ جمع‌آوری شده برای این صندوق‌ها نمی‌تواند کفاف نیازهای مالی آن ها را بدهد، در نتیجه برای عرضه اولیه در بازار دوم فرابورس ایران درخواست پذیرش دادند تا شاید از طریق منابع مالی عامه مردم در این بازار بتوانند تامین مالی کنند.

ولی با توجه به آمارهای ذکر شده برای سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر و اینکه سرمایه‌گذاران حرفه‌ای حتی حاضر به سرمایه‌گذاری در صندوق‌های خطرپذیر که قاعدتا ریسک کمتری نسبت به سرمایه‌گذاری مستقیم در یک استارت آپ دارد، هم نشده‌اند، نشان می‌دهد از عرضه این استارت‌اپ‌ها در فرابورس نیز استقبال چندانی نخواهد شد. همچنان که شاپور محمدی – رئیس سازمان بورس – نیز به دلیل ریسک بسیار بالای این کسب و کارها، به سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در این حوزه هشدار داده است.