کامران ندری می‌گوید: بانک مرکزی چاره‌ای جز اینکه نرخ سود بانکی را افزایش دهد، نداشت. باید توجه داشت این یک سیاست بلندمدت نبوده و این مساله، واکنش بانک مرکزی به نوسانات بازار ارز است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اخبارپول، در چند ماه گذشته برای مدتی بازار ارز دچار تلاطم و نوسانات شدید شد. شدت این نوسانات آنقدر بالا بود که بانک مرکزی بسته‌ای اقتصادی تحت عنوان بسته مقابله با نوسانات و التهابات ارزی ارائه کرد تا از این طریق ثبات و آرامش به بازار ارز بازگردد، براین اساس انتشار اوراق گواهی سپرده ریالی با سود ۲۰ درصد و انتشار گواهی سپرده ریالی مبتنی بر نرخ ارز با سود ۴ و ۴.۵ درصد در دستور کار قرار گرفت. حالا بسیاری از صاحب‌نظران این مساله را مقدمه‌ای برای افزایش نرخ سود بانکی و حرکت در مسیر گذشته می‌دانند. در این راستا «فرهیختگان» با کامران ندری، مدیرگروه بانکداری اسلامی بانک مرکزی و عضو هیات‌علمی دانشگاه امام صادق (ع) به گفت‌وگو پرداخته است. ندری می‌گوید: «بانک مرکزی چاره‌ای جز اینکه نرخ سود بانکی را افزایش دهد، نداشت. ضمن اینکه باید توجه داشت این یک سیاست بلندمدت نبوده و این مساله، واکنش بانک مرکزی به نوسانات بازار ارز است.» متن کامل این گفت‌وگو از نظرتان می‌گذرد.
همان‌طور که می‌دانید دولت به بهانه التهابات بازار ارز نرخ سود بانکی را مجددا افزایش داده، این در حالی است که براساس مصوبه شورای پول و اعتبار در چند ماه گذشته این نرخ ۱۵ درصد تعیین شده بود، اما این نرخ دوباره افزایش یافته است و ما شاهد هستیم که به شبکه بانکی کشور اجازه داده می‌شود به مدت دو هفته مبادرت به انتشار گواهی سپرده ریالی با نرخ ۲۰ درصد کند. با این اقدام ممکن است تمام سپرده‌ها برای دریافت سود بیشتر به این سمت بروند، ارزیابی شما از این مساله چیست؟
این مساله کوتاه‌مدت است و صرفا برای مواجهه با بحران ارزی و نوساناتی که در بازار ارز ایجاد شده بود، اجرایی شده است. ضمن اینکه بانک مرکزی چاره‌ای جز اینکه نرخ سود بانکی را افزایش دهد، نداشت. لذا سیاستی که بانک مرکزی در پیش گرفته، یک سیاست بلندمدت نیست، بلکه این مساله صرفا واکنش بانک مرکزی به نوسانات بازار ارز بوده است.
مساله این است که با این اقدام سپرده‌های مردم برای دریافت سود بیشتر به این سمت حرکت می‌کند، آیا این موضوع نمی‌تواند مشکل ساز شود؟
اگر مردم سپرده‌های خودشان را به بانک‌ها نمی‌آوردند، نرخ ارز به‌شدت افزایش پیدا می‌کرد، بنابراین این مساله به اقتصاد لطمه می‌زد، بر همین اساس باید بانک مرکزی کاری می‌کرد تا ماندگاری سپرده‌ها در شبکه بانکی افزایش پیدا کند. طبیعتا راهکار این مساله هم افزایش نرخ سود سپرده بود، وگرنه به چه طریق دیگری می‌شد این سپرده‌ها را حفظ کرد؟ هیچ راه دیگری وجود نداشت، لذا اگر بخواهید در کوتاه‌مدت این سیاست را ارزیابی کنید، واکنش بانک مرکزی نسبت به نوسانات ارزی و تلاطمات بازار ارز واکنش قابل‌قبولی است، مگر اینکه اجازه دهیم نرخ ارز به همین صورت افزایش پیدا کند و بگوییم این مساله نه‌تنها مشکلی برای اقتصاد درست نمی‌کند، بلکه می‌تواند به اقتصاد ما کمک هم کند، اما ظاهرا جمع‌بندی این بوده است که اگر نرخ ارز از حدی بالاتر برود، هزینه زیادی برای اقتصاد ایران خواهد داشت، به همین خاطر بانک مرکزی این بسته را پیشنهاد داده و اجرایی کرده است. البته اینکه آیا بانک مرکزی می‌تواند با این بسته بازار ارز را آرام کند یا نه، باید مقداری صبر کرد و دید چه می‌شود. از زمانی که بانک مرکزی این بسته را ارائه داده، فقط چند هفته گذشته است و باید دید چه اتفاقی در بازار ارز رخ می‌دهد. اما واقعیت این است که واکنش اولیه بازار نسبت به این بسته واکنش مثبتی بوده و تا حدودی جلوی افزایش و جهش هر روزه نرخ ارز در بازار را گرفته است.
به نظر شما اوراقی که در حال حاضر با نرخ ۲۰درصد در بانک‌ها عرضه می‌شود، می‌تواند چه سود و زیانی برای اقتصاد داشته باشد؟
منفعتی که از این مساله انتظار داشتیم، همین بود که جلوی نوسانات و تلاطمات بازار ارز گرفته شود، ولی زیان آن احتمالا بالا رفتن نرخ سود است. این مساله با آن هدف اولیه بانک مرکزی یعنی پایین آوردن نرخ سود برای اینکه هزینه تامین مالی در اقتصاد آن هم از طریق بانک کاهش یابد، در تعارض است. در واقع ممکن است باعث شود بانک‌ها نتوانند نرخ سود تسهیلات‌شان را کاهش دهند، به خاطر اینکه باید برای سپرده‌ها سود بالایی پرداخت کنند، نکته بعدی اینکه بالاخره این سیاست یک سیاست کوتاه‌مدت است؛ یعنی این سپرده‌ها سررسید می‌شوند و باز این احتمال وجود دارد که سپرده‌گذاران به بازار ارز روی بیاورند. حتی ممکن است حملات سفته‌بازانه و پدیده دلاری شدن دارایی‌های مردم اتفاق بیفتد و مردم ترجیح بدهند به جای اینکه منابع مازاد خودشان را به شکل سپرده بانکی نگهداری کنند به تبدیل دارایی‌هایشان به ارز روی بیاورند که احتمال دارد این حملات اتفاق بیفتد، اما باید دید آن زمان بانک مرکزی چه تمهیداتی را برای مواجهه با بحران‌های احتمالی در آینده به کار خواهد بست.
مساله‌ای که وجود دارد این است که بانک مرکزی با ارائه اوراق سپرده با نرخ ۲۰ درصد در عمل کاری می‌کند که بانک‌ها در بلندمدت به همین سمت حرکت کنند و بتوانند سپرده‌های مردم را بیشتر پیش خودشان نگه دارند. براساس دیدگاه شما این تحلیل می‌تواند تحلیل درستی باشد؟
همان‌طور که می‌دانید، بانک‌ها برحسب ظاهر تمایل‌شان برای اینکه سپرده‌های مردم را نزد خودشان نگه دارند و در واقع ماندگاری سپرده‌ها را نزد خودشان افزایش دهند، بسیار بالاست و دلیل این مساله را هم باید سمت دارایی بانک‌ها جست‌وجو کرد. به هر حال بانک‌ها دارایی‌هایی نگهداری می‌کنند که قابلیت نقدشوندگی‌شان پایین است و این موضوع باعث شده بانک‌ها با کمبود نقدینگی مواجه باشند. اگر مردم بخواهند سپرده‌های خودشان را از بانک‌ها بیرون بکشند، طبیعتا این معضل و مشکل کمبود نقدینگی در بانک‌ها نیز تشدید می‌شود، لذا برای اینکه این مساله از بین برود، بانک مرکزی باید تلاش کند دارایی‌های غیرقابل نقدشونده بانک‌ها به مرور زمان به دارایی‌هایی با درجه نقدشوندگی بالا تبدیل شود تا این مشکل کمبود و کسری نقدینگی روزانه‌ای که تقریبا همه بانک‌ها با آن مواجه هستند به نوعی رفع شود، در غیر این صورت بانک‌ها با این ترکیب از دارایی‌ها در آینده پاسخگوی مراجعات مردم برای برداشت از سپرده‌هایشان نخواهند بود و این معضل نقدینگی و کسری نقدینگی در بانک‌ها استمرار پیدا می‌کند. بنابراین بانک‌ها برای اینکه بتوانند پاسخگوی سپرده‌گذاران باشند، مجبورند یا نرخ سود را افزایش دهند یا از منابع بانک مرکزی استفاده کنند. استفاده کردن از منابع بانک مرکزی نیز به این معناست که نقدینگی را بیشتر کرده‌ایم که این اقدام به مشکلات دامن می‌زند. بی‌تردید نقدینگی بالا در اقتصاد مسائل و بحران‌های ارزی را ایجاد می‌کند، لذا من فکر می‌کنم بعد از اینکه این بسته توانست بازار را آرام کند، قدم بعدی که بانک مرکزی باید در بلندمدت بردارد این است که به بانک‌ها فشار بیاورد تا ترازنامه‌هایشان را مخصوصا در سمت دارایی‌ها اصلاح کنند. دارایی‌هایی که درجه نقدشوندگی‌شان پایین است، باید به مرور زمان و به‌تدریج از ترازنامه خارج شوند و دارایی‌های نقدی ایجاد کنند تا در واقع نقدینگی با مشکل کسری حاد مواجه نشود.
همان‌طور که اشاره کردید، یکی از دلایل افزایش نرخ سود بانکی در شرایط فعلی، کاهش نرخ ارز است، اما بسیاری از کارشناسان عنوان می‌کنند که این کار، اقدام سازنده‌ای نیست. به نظرتان چه راهکارهای دیگری می‌توانست از طرف دولت اتخاذ شود تا بازار ارز مدیریت شود؟
هیچ راهکار دیگری وجود نداشت. در بحران ارزی تقریبا چند اتفاق رخ می‌دهد؛ یکی اینکه بانک مرکزی هیچ کاری نکند و اجازه دهد نرخ ارز تا آنجایی که ممکن است افزایش پیدا کند و بازار به تعادل برسد. در این حالت اگرچه ممکن است نرخ ارز افزایش بسیار شدیدی داشته باشد، اما با این کار اجازه می‌دهیم خود بازار تعادل را ایجاد کند. راه‌حل بعدی این است که بانک مرکزی بیاید و منابع ارزی خودش را به بازار تزریق کند و با تزریق منابع و عرضه بیشتر منابع ارزی جلوی افزایش بیش از حد نرخ ارز گرفته شود که بانک مرکزی این اقدامات را انجام داد و مدتی اجازه داد نرخ ارز افزایش پیدا کند تا ببیند آیا با افزایش معقول و منطقی ارز بازار به تعادل می‌رسد یا خیر؟ حتی در بازار مداخله کرده و به این امید که جلوی افزایش بیش از حد نرخ ارز را بگیرد، منابعی تزریق کرد. اما وقتی این مسائل جواب نداد، راه‌حل سوم همین افزایش نرخ سود بانکی و اقدامات پلیسی و امنیتی است که انجام گرفت. تقریبا می‌توان گفت هر چهار راه‌حلی که در کوتاه‌مدت برای بانک مرکزی امکان‌پذیر بود، انجام شد. حالا اینکه تا چه اندازه این راهکارها به کنترل بازار کمک کرده است، به نظر می‌رسد که این راهکار آخر، ترکیبی از افزایش نرخ سود و اقدامات پلیسی و امنیتی در بازار بود که حداقل در ۱۵- ۱۰ روز گذشته توانسته تا حدودی بازار را آرام کند، اما اینکه در آینده چه پیش می‌آید، باید نشست و دید.
انتهای پیام
  |
 |
 |
 |
 |
 |
