باید دید آیا واقعا وضعیت اقتصادی کشور آنقدر وخیم بوده که آستانه تحمل مردم را رد کرده یا این اعتراضات، پشت پردهها و منشاهای دیگری دارد.
دقیقا از روزی که رییسجمهور در تقدیم لایحه بودجه سال ۱۳۹۷ واکنشها و اظهارات تند و صریحی در زمینههای مختلفی از موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز تا برخی نهادهایی که تنها به گفته او دستگاه خرج هستند و عایدی چندانی برای کشور ندارند، موج اعتراضها در کشور آغاز شد و کار به جایی رسید که مردم در برخی شهرستانها که آغاز آن استان خراسان بود، به خیابانها ریختند و تحت عنوان مخالفت با گرانی و بیعدالتی اقتصادی به روحانی و دولتش توهین کردند که باید دید آیا واقعا وضعیت اقتصادی کشور آنقدر وخیم بوده که آستانه تحمل مردم را رد کرده یا این اعتراضات، پشت پردهها و منشاهای دیگری دارد. دراینزمینه با آلبرت بغزیان، استاد اقتصاد دانشگاه تهران به گفتوگو نشستیم که در ادامه آن را میخوانید:
وضعیت اقتصادی کنونی کشور را چگونه ارزیابی میکنید و به نظر شما اعتراضهای اخیر صورتگرفته منشا اقتصادی دارد یا سرمنشا آن چیز دیگری است؟
شرایط کنونی اقتصاد کشور، وخامتی در حد و اندازههای دولت گذشته ندارد و با آن قابل مقایسه نیست زیرا در آن زمان، تورم بالایی تجربه شد و افزایش قیمت بیشتری نسبت به امروز در جامعه رخ داد و اگر آستانه تحملی قرار بود پر شود، در آن زمان باید شاهد چنین اتفاقاتی بودیم اما به نظر میرسد این مسئله، بیشتر جنبه سیاسی دارد تا اقتصادی و از سوی مخالفان رییسجمهور نشات میگیرد و ریشهای در خارج از کشور ندارد، بهویژه آنکه شهرهایی با ایشان مخالفت داشتند که دوست داشتند بیشتر در قدرت سهیم باشند.
البته به نظر من دولت هم نباید این اعتراضها را نادیده بگیرد و از کنار آن بهعنوان یک مخالفت سیاسی بگذرد. مسئولان باید بپذیرند که شرایط کنونی اقتصادی سخت است و مردم انتظار داشتند وضعیتشان بدتر نشود درحالیکه افزایش قیمتهای اخیری که اعمال یا شنیده شده حاکی از غیرمنطقیبودن آن است که میتوان به مواردی ازجمله افزایش قیمت محصولات غذایی مانند گوشت، لبنیات، تخممرغ و گمانهزنیهایی برای افزایش قیمت بنزین اشاره کرد.
بهعنوان مثال روحانی در شرایط کنونی اقتصادی وقتی مردم میشنوند قیمت بنزین میخواهد به هزار و ۵۰۰ تومان افزایش پیدا کند، باید قاطعانه اعلام کند همه این شنیدهها و گمانهزنیها اشتباه است، صحت ندارد تا موجبات نگرانی مردم فراهم نشود و درواقع باید بهصورت شفاف به همه اعلام شود که با تخلفات در حوزه بازار برخورد خواهد شد.
درحالیکه سودهای کلانی در گرانیهای اخیر عاید برخی شده که نشاندهنده غیرمنطقیبودن و فرصتطلبی عدهای سودجو است و فقط وجهه دولت را خراب میکند اما دولتمردان نباید صبر میکردند و در همان ابتدای افزایش قیمت غیرمنطقی با متخلفان و گرانفروشان برخورد میکردند تا شاهد این وضعیت نباشیم.
منشا مشکلات اقتصادی کنونی جامعه در تصمیمگیریهای اشتباه دولت و دولتمردان کنونی است یا از گذشته به ارث مانده و مسئولان باید چه کاری درزمینه بهبود شرایط انجام دهند؟
چهار، پنج سال کافی بوده تا بتوانیم مشکلات را شناسایی کنیم و ببینیم که اقتصاد را چگونه تحویل گرفتهایم و چرا اوضاع اقتصادی وخیم شده؛ بهعنوان مثال در حوزه نوسانات ارزی، دولت اعلام کرد در گذشته مشکلاتی ازجمله بازارسازی وجود داشت و درنهایت توانست جلوی نوسانات و افزایش قیمت غیرمنطقی را بگیرد اما درزمینه مایحتاج مردم چرا باید شاهد چنین افزایش قیمتهایی باشیم و دولت و دولتمردان باید آن را بپذیرند تا سود سرشاری نصیب دلالان شود؛ بنابراین طرح این مسئله که وضعیت اقتصادی آنقدر وخیم بوده که نتوانستیم آن را حل کنیم، درست نیست و به جدیت و جسارت بیشتری نیاز دارد تا دولتمردان به حوزههای مختلف ورود کنند و بتوانند به مسائلی مانند فرارهای مالیاتی هم بپردازند.
مسئولان دولت چه اولویتهایی را برای ساماندهی این وضعیت باید مدنظر قرار دهند؟
یکی از مسائلی که در شرایط کنونی، باید به آن توجه کرد، سیاستهای بانکی است و همه بانکها باید ابلاغیهها و دستورالعملهای بانک مرکزی را درزمینه سپرده و تسهیلات انجام دهند اما متاسفانه تغییری دراینزمینه دیده نمیشود و مردم آن را میبینند و موجب نارضایتی مردم میشود. ازسویدیگر، باید از تولیدکنندگان خواست محصول باکیفیت تولید کنند که مردم تکلیفشان را با بازار داخلی بدانند و این آن چیزی نیست که چندان پیچیده باشد.
آیا تغییر تیم اقتصادی دولت مثبت بوده یا منفی و آیا تیم اقتصادی کنونی میتواند در راستای اصلاح و بهبود شرایط کارآمد باشد یا باید تغییراتی دراینزمینه اعمال شود؟
به نظر من در راس دو مجموعه باید شخصیتهای اقتصادی قرار گیرند که یکی از آنها بانک مرکزی و دیگری وزارت اقتصاد و امور دارایی است و برهمیناساس بانک مرکزی نیازمند تغییر بود و این تیم اگرچه تضعیف نشد اما تقویت هم نشد و به نظر من باید روی بدهکاران بزرگ بانکی تمرکز کند و مطالبات معوق کلان بانکی را با جسارت بیشتری پیگیری کنند. درحالیکه هیچوقت به این مسئله توجه جدی نشد و فقط عنوان میشود که به فلان موسسه مالی و اعتباری ورود کردیم و بهزودی مشکلات دراینزمینه حلوفصل میشود اما باید گفت چه کسانی پشت سر این تخلفات بودهاند و این پولها به جیب چه کسانی رفته است.
منبع: وقایعاتفاقیه