و دیگر “هیچ”!!

کافی است کمی از مجادلات سیاسی فاصله بگیریم تا عمق شکاف و ناهمسازی برخی نیروهای سیاسی را با منافع ملی کشور به وضوح ببینیم. نیروهای سیاسی درباره امور داخلی رقابت می‌کنند ولی هیچگاه مسائلی را که در حوزه منافع ملی است، وارد مجادلات سیاسی گروهی و حزبی خود نمی‌کنند. اگر قرار بود که گروه‌های دیگر هم این شیوه را برگزینند، معلوم نبود که آیا امروز از جامعه ما چیزی باقی می‌ماند یا خیر؟ واکنش برخی تندروهای مخالف دولت نسبت به اظهارات اخیر رییس بانک مرکزی درباره عدم انجام تعهدات طرف مقابل به ویژه ایالات متحده، مصداق روشن این نوع خودزنی‌های ملی است. در سیره امام علی آمده است که روزی مشاهده می‌کند فردی به مخالفت بی‌محابا و غیرمنطقی با دیگری پرداخته است. ایشان این مخالفت را چنین توصیف می‌کند که؛ کار او در مخالفت با فرد دیگر مثل کسی است که بخواهد یک دشمن خود را که پشت خودش قرار دارد بکشد، لذا با شمشیر به شکم خود می‌زند تا پس از بیرون آمدن از پشت خودش آن فرد دیگر را زخمی کرده و بکشد (قریب به مضمون). اکنون مخالفت تندروهای داخلی با دولت و برجام از این نوع است. حاضرند برای زدن برجام و دولت، گلوله را بر شکم خود شلیک کنند، تا از پشت خودشان بیرون رود و بلکه، دولت را زخمی کند!!

مشکل کجاست؟ به دلیل فقدان نهادهای حزبی سیاسی قدرتمند در داخل کشور و پراکندگی نیروها و نیز فقدان رقابت سیاسی و غلبه ستیز سیاسی بر کنش‌های جاری در عرصه سیاست.

دولت ایران به ویژه وزارت امور خارجه از اتخاذ مواضعی که میان موضوعات داخلی و خارجی موازنه برقرار کند، عاجز است. برای فهم ماجرا اجازه دهید مثالی زده شود. فرض کنید که یک گروه برای خریدن جنسی با خارجی‌ها وارد گفت‌وگو و معامله شوند. طبیعی است برای پایین آوردن قیمت بر ایرادات جنس مقابل تاکید و حتی آن را برجسته و بزرگنمایی کنند؛ حتی می‌توان مشکلات احتمالی یا غیرواقعی را هم مطرح کرد تا جنس را ارزان‌تر خرید. اگر جنس خریداری شد، آیا یکی از ما می‌تواند به استناد ادعاهای طرح شده هنگام مذاکرات و از طرف خریدار ایرانی، این خرید را ناموجه معرفی کند؟ روشن است که این کار صحیح نیست. ما باید بتوانیم میان مواضعی که در برابر دیگران می‌گیریم با مواضع واقعی میان خودمان تمایز قایل شویم. این کاری است که دیگران هم می‌کنند. اگر قرار باشد که ایران به مقامات غربی و امریکا فشار آورد که تعهدات خود را بهتر انجام دهند، به ناچار باید به گونه‌ای سخن بگوید که آنان را در موقعیت ضعف قرار دهد، نه آنکه از ترس نیروهای داخلی بگوید خیلی ممنون که کارها خوب پیش می‌رود! در واقع اگر چنین کند از ترس نیروی داخلی باید مطابق میل خارجی‌ها سخن گفت تا مبادا رقبای داخلی بهره‌برداری کنند!! از سوی دیگر مخالفت‌ها با دولت در جهت اجرای برجام یا حتی فشار آوردن به دولت نیز بد نیست، مشروط بر اینکه جهت استیفای هرچه بیشتر حق ایران باشد، نه اینکه لبه تیز حملات به سمت داخل تغییر کند و ماجرا به کلی عوض شود. در زمان مذاکرات نیز مقام ارشد کشور برخی اظهار مخالفت‌ها را می‌کردند که به وضوح معلوم بود برای تقویت گروه مذاکره‌کننده جهت کسب امتیازات بیشتر است نه آنکه قصد تضعیف گروه مذاکره‌کننده در میان باشد. اینکه برخی نیروهای داخلی از اظهارات رییس بانک مرکزی در دیدار با طرف مقابل اظهار خوشحالی و پیروزی می‌کنند، در بهترین حالت ناشی از ناآگاهی آنان نسبت به موقعیت زمان و مکانی گوینده این سخنان و ماهیت مخاطب و شنونده آن است. از سوی دیگر موضوعی که از جانب تندروهای داخلی مورد توجه قرار نگرفته این است که مساله مورد اعتراض آقای سیف در اصل نقل و انتقال حواله‌های دلاری ایران بوده است که اصولا ربطی به تحریم‌های اخیر نداشته و پیش از آن برقرار شده بود و رییس بانک مرکزی سعی کرده از این طریق و با استناد به آنچه که روح برجام است این مشکل کهنه‌تر را نیز حل کند. فارغ از این نکات و این مساله که چنین حدی از ستیزه‌جویی سیاسی در موضوعات کلان و مرتبط با منافع ملی کشور، عوارض شدیدی برای منافع مردم و کشور دارد، یک نکته مثبت از این برخوردها می‌توان استنتاج کرد و آن اینکه حکومت می‌تواند این حد از اعتراضات و حتی تخریب‌ها را در موضوعاتی مهم تحمل کند و دچار مشکل حادی نشود. نه تنها این موضوع سطح تحمل ساختار را در برابر انتقادات حتی تخریبی بالا خواهد برد، بلکه جامعه نیز خود را با چنین سطحی از مخالفت‌ها انطباق خواهد داد و پس از این نمی‌توان با طرح هرگونه اعتراض ولو کوچک و به بهانه‌های گوناگون مخالفت کرد و مانع از طرح آنها شد. نکته دیگر هم این است که برخی از مخالفان تندرو دولت به ظاهر در وضع بسیار بد و بغرنجی قرار
گرفته‌اند که تا این حد غیرمنطقی و غیرمسوولانه به تخریب منافع ملی کشور اقدام می‌کنند. باید نتیجه گرفت که دیگر برای آنان هیچ چیزی باقی نمانده است. هیچ!!

منبع: اعتماد