پارادایم نوآوری باز از نگاه بزرگ‌ترین شرکت فناوری بانکی

به گزارش اخبارپول، حتی شرکت‌های پیشرو در حوزه نوآوری شعار خود را از «تحقیق و توسعه» به «ارتباط و توسعه» تغییر داده‌اند. این به آن معناست که همسویی با تغییر جریانات و اکوسیستم حاکم بر کسب و کارها و از آن جمله صنعت بانکداری و پرداخت از سوی بانک‌ها و شرکت‌های فعال در این حوزه تنها راه پیروزی و موفقیت است. شرکت خدمات انفورماتیک با درک چنین مفهومی تلاش کرده تا در بزرگراه نوآوری با درایت هرچه بهتر به سفر خود ادامه دهد. تجربه ifinc در همین راستا است. در گفتگو با فرهاد فائز معاون بازاریابی و فروش شرکت خدمات انفورماتیک با رویکردهای کلان، پس زمینه ها و اقدامات عملی این شرکت طی چند سال اخیر در خصوص نوآوری بیشتر آشنا می شویم.

*با توجه به فراگیری نوآوری باز در توسعه و چرخه نوآوری و خلاقیت سازمان‌ها، به رویکردها و اقدامات شرکت خدمات انفورماتیک در این حوزه اشاره کنید.

نوآوری باز پارادایمی است که طی آن شرکت‌ها برای حداکثرسازی پیشرفت فناوری و دستاوردهای خود باید علاوه بر ایده‌های داخلی از ایده‌های خارج سازمان نیز استفاده کنند. این مفهوم بر پایه دانش توزیع‌شده در جهان است. بهره‌برداری از ایده‌های خارجی می‌تواند در قالب خرید لیسانس، همکاری تجاری، Spin-Off (واگذاری بخشی از سازمان یا خط تولید به سازمان دیگر) و … باشد.

از مدل‌های نوآوری باز می‌توان به مسابقات ایده، پلت‌فرم محصولات، ایجاد شبکه‌های نوآوری و همچنین طراحی و توسعه محصولات مشترک نام برد.

* نوآوری باز را از منظر جنبه‌های داخلی و خارجی می‌توان به مثلثی تشبیه کرد؛ اگر ممکن است درباره این مثلث بیشتر توضیح دهید.

نوآوری باز دارای دو جنبه اصلی داخلی و خارجی است. در جنبه داخلی منظور، استفاده هدفمند از جریان داخلی و خارجی دانش برای به دست آوردن تکنولوژی‌های بیرونی و قدرت بخشیدن به استفاده از آنها در داخل سازمان است (برای مثال جمع‌سپاری کردن و گرفتن مالکیت فکری) و در جنبه خارجی نیز گسترش بازارهای خارجی یک شرکت که توسط ایده‌های دیگر به وجود می‌آید و گسترش روابط برون‌سازمانی برای تجاری کردن ایده‌های به دست آمده مد نظر است (مثلاً ارائه مجوز خارجی برای مالکیت فکری) و در نهایت ضلع سوم شکل می‌گیرد که نوآوری «بازترکیبی» است که تلفیقی از جنبه‌های داخلی و خارجی نوآوری باز است این ضلع در قالب همکاری‌های استراتژیک و جذب سرمایه‌گذار مشترک شکل می‌پذیرد.

* اگر بپذیریم که توضیحات بالا به نوعی نشان‌دهنده راهبردهای کلان شرکت خدمات برای ورود به حوزه نوآوری باز است، اکنون سؤال این است که شرکت خدمات از نظر اجرا چه مسیری را در مورد نوآوری تاکنون پیموده است؟

شرکت خدمات انفورماتیک با توجه به اهمیت پارادایم نوآوری باز، توجه ویژه‌ای را طی سال‌های اخیر به این رویکرد معطوف داشته است. برگزاری رویدادهای «این‌بانک ۱» و «این‌بانک ۲» دو دوره جشنواره استارتاپ ی «نواندیشان فناوری‌های مالی» در حاشیه نمایشگاه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت، حمایت ویژه از جشنواره فین‌تک ایران و شهر هوشمند در حاشیه نمایشگاه تراکنش و رویدادهای Reverse Pitch سرنخ و همکاری در مسابقات و رویدادهای دانش آموزی و دانشجویی دانشگاه‌های شریف و امیرکبیر تنها برخی از اقدامات شرکت خدمات انفورماتیک در جذب ایده‌های خارج از سازمان است.
راه‌اندازی مرکز نوآوری فناوری‌های مالی و بانکی شرکت خدمات انفورماتیک با عنوان «ifinc» طی همکاری با مجموعۀ هم‌آوا نیز از دیگر اقدامات شرکت خدمات انفورماتیک در حوزه جذب ایده‌های برون‌سازمانی است.

* درباره مأموریت‌های اصلی ifinc اگر مایل هستید بیشتر توضیح دهید؟

مرکز ifinc که توسط یکی از شرکت‌های زیرمجموعه شرکت خدمات انفورماتیک (شرکت فرادیس‌گستر کیش) راهبری می‌شود؛ مأموریت‌هایی همچون شناسایی، شکل‌دهی و شتاب ‌دهی استارتاپ ‌ها را دنبال کرده است که در نهایت منتج به ارائه راهکار‌های نوآورانه و فناورانه برای حل مسائل جامعه و همسو با روندهای فناوری مالی و بانکی می‌شود.

* نوآوری باز یک فرایند تعاملی و هم‌افزا بین داخل و خارج سازمان است. در عین حال در این راه نقش کارکنان به عنوان بازیگران و پیشران‌های اصلی در تحقق اهداف سازمان اهمیت اساسی دارد؛ بنابراین تفسیر، شرکت خدمات انفورماتیک چگونه از منابع سازمانی خود در مسیر ایجاد نوآوری استفاده می‌کند؟

در بازه زمانی کنونی قریب به یک هزار و ۵۰۰ نفر از کارشناسان خبره صنعت بانکی در حال فعالیت در بخشهای مختلف شرکت خدمات انفورماتیک اعم از حوزه‌های نرم‌افزار، عملیات، شبکه، امنیت، بازاریابی و اقتصادی هستند. این افراد که سال‌ها در صنعت بانکداری و پرداخت و توسعه سامانه‌های مربوطه تلاش داشته‌اند؛ اینک به عنوان منابعی ارزشمند و بی‌بدیل برای تعالی فعالیت‌های آتی شرکت محسوب می‌شوند.

* در مورد رابطه تعاملی چه اقداماتی انجام داده‌اید؟

همان‌طور که گفتید شرکت خدمات انفورماتیک همواره از طریق کانال‌های مختلف نسبت به ایجاد تعاملی دو سویه و جذب، رشد و به کارگیری ایده‌های منابع انسانی خود در بدنه سازمان و توسعه سبد محصولات شرکت اهتمام داشته است. یکی از کانال‌های یادشده پرتال «پدیده» است که طی سال‌های اخیر به بلوغ رسیده است. همه کارکنان می‌توانند با ثبت ایده‌های خود در این پرتال نسبت به پایش، امتیازدهی و ارائه نظر در مورد سایر ایده‌ها اقدام کنند. این در حالی است که صاحبان ایده میتوانند مسیر بررسی ایده‌های خود را نیز در هر زمان از طریق این پرتال رصد کنند.

* پرتال «پدیده» برای آنالیز ایده‌ها دارای چه مکانیزم و ساز و کاری است و چقدر موفق بوده است؟

پرتال پدیده دارای کمیته‌ای متشکل از نمایندگان متخصص تمام بخش‌های شرکت به نام «کمیته ایده» است که این کمیته مستمراً و به صورت هفتگی تشکیل جلسه می‌دهد و در این جلسات تک‌تک ایده‌های ثبت‌شده مورد ارزیابی و مداقه قرار می‌گیرند. بدیهی است از صاحبان ایده‌هایی که در شاخص‌های مختلف همچون ایجاد ارزش‌افزوده، نوآوری، تطابق با نیاز‌های بازار، احراز ملاحظات امنیتی، امکان پیاده‌سازی و … امتیازات بالایی داشته باشند؛ موافق نظام پاداش تدوین‌شده در این حوزه و در حضور مدیریت ارشد شرکت قدردانی به عمل آورده خواهد شد؛ همچنین ایده‌های برتر پس از پالایش اولیه به بخش‌های مربوطه برای بررسی‌های تکمیلی و در نهایت پیاده‌سازی ارجاع می‌شود.

* اگر ممکن است از برون‌داد محصولی و فرهنگ‌سازی پرتال از زمان تشکیل تا کنون توضیحاتی بدهید؟

پرتال ایده از سال ۱۳۹۳ رسماً شروع به کار کرد و پس از اطلاع‌رسانی‌های داخلی به تمام کارکنان، فرایند ثبت و بررسی ایده‌ها در پرتال انجام پذیرفت. از زمان آغاز به کار پرتال تاکنون بیش از هزار ایده توسط همکاران ثبت اولیه شده است که پس از ارزیابی‌های اولیه توسط راهبر سیستم، ثبت نهایی شده‌اند.
شاید در ابتدا اقبال کارکنان به مشارکت در پرتال رضایت‌بخش نبود؛ لکن پس از ایجاد سیستم‌های غربال‌گری و تدوین دستورالعمل‌ها و نظام پاداش‌دهی و قدردانی از ایده‌پردازان برتر؛ آمار مشارکت به نحو قابل ملاحظه‌ای افزایش یافت؛ به طوری که هم اکنون شاهد قوام فرهنگ مشارکت کارکنان در چرخه خلاقیت و ایده‌پردازی شرکت خدمات انفورماتیک هستیم.
اطلاع‌رسانی‌های ادواری انجام‌شده به کارکنان از طریق ایمیل‌های سازمانی، کلاس‌های آموزشی مختلف و جلسات و سمینار‌های داخلی، در رشد فرهنگ یادشده تأثیرات چشمگیری داشت؛ همچنین انعکاس ایده‌های مرتبط و متناسب با حوزه‌های فعالیت شرکت خدمات انفورماتیک در توسعه محصولات شرکت از دیگر موارد انگیزشی در این حوزه است.
برخی محصولات و قابلیت‌های اضافه‌شده به سامانه‌های تولیدی توسط شرکت، ماحصل ایده‌های کارکنان شرکت خدمات انفورماتیک است.

* با توجه به تغییر اکوسیستم و ورود بازیگران جدید به صنعت بانکداری و پرداخت در سال‌های اخیر، شرکت خدمات انفورماتیک چه جایگاهی برای خود در عصر نوین بانکداری و سایر بازارهای مالی متصور است؟

بیست و ششمین سالروز تأسیس شرکت خدمات انفورماتیک در حالی فرارسید که فصل نوینی در حیات بالنده این شرکت آغاز شد؛ دوران جدیدی با محوریت توسعه بانکداری دیجیتال، تعمیق تجربه بانکداری باز، خلق ارزش با تکیه بر توان علمی و فنی فین‌تک‌ها و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین به منظور پدید آوردن ایرانی توانگر و آباد.

در ربع قرن گذشته، برگ‌های زرین دفتر دستاوردهای شرکت خدمات انفورماتیک به عنوان «پرچمدار و پیشگام بانکداری الکترونیک کشور» ورق خورد و در سایۀ تلاش و ابتکار مدیران و کارکنان شایستۀ این شرکت، افتخارات بسیاری کسب شد. ایجاد پلت‌فرم‌ها و شبکه‌های توسعه‌یافته متناسب با نیاز صنعت بانکی کشور، طراحی و اجرای سامانه‌های ملی متعدد، فراهم آوردن زیرساخت‌های امن و کارآمد بانکی و راهبری آنها به صورت بیست و چهار ساعته و نیز ارائه راهکارهای روزآمد به بانک‌ها در تراز جهانی، از جمله مهم‌ترین دستاوردهای ربع قرن گذشته است.
چشم‌انداز بیست و پنج سال آینده شرکت خدمات انفورماتیک ، تداوم حضور مقتدرانه در صنعت و ارتقاء جایگاه خود در بین شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات و محصولات فناورانه بانکی در عرصه بین‌المللی خواهد بود.

* پیش‌نیازهای تحقق این چشم‌انداز وجود رویکرد و راهبردهای نوین و سپس برنامه‌ریزی در شرکت است، به نظر شما تا چه حد این پیش‌شرط‌ها محقق شده‌اند؟

برای تحقق این چشم‌انداز، تدوین استراتژی نوین با رویکرد حضور در فراسوی مرزها، شتاب بخشیدن به روند توسعه بانکداری دیجیتال، رقابت‌پذیری، توجه به روندهای فناوری آینده و تعالی سازمانی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. رشد نمایی در حوزه تعاملات با بازیگران جدید صنعت بانکداری و پرداخت و حرکت به سوی کلان‌روندهای این صنعت در قالب پلت‌فرم بانکداری باز «شاهین»، ایجاد پلت‌فرم مبتنی بر بلاک‌چین «برنا»، ایجاد مرکز نوآوری فناوری‌های مالی ـ بانکی «آیفینک» صرفاً بخشی از اقدامات شرکت خدمات انفورماتیک در مسیر نیل به اهداف عالیه خود و حفظ و همچنین ارتقاء جایگاه خود در نظام بانکی کشور و نیز در سطح منطقه است.

* با تشکر از اینکه وقت‌تان را در اختیار ماهنامه قرار دادید؛ اگر نکته‌ای به عنوان حسن ختام گفت‌وگو به نظرتان می‌رسد، بگویید.

در دنیای سراسر دانش امروز نمی‌توان فرض کرد که همه افرادِ باهوش دنیا برای ما کار می‌کنند یا باید کار کنند.
حتی شرکت‌های پیشرو در حوزه نوآوری مانند پراکتر اند گمبل (Procter & Gamble) با هفت هزار محقق در سراسر جهان و بودجه پژوهشی هنگفت سه میلیارد دلار ؛ در حال تجدید نظر در مدل‌های نوآوری و کسب و کار خود هستند و شعار خود را از «تحقیق و توسعه» به «ارتباط و توسعه» تغییر داده‌اند.

این به آن معناست که مقاومت در برابر تغییر جریانات و اکوسیستم حاکم بر کسب و کار ها و از آن جمله صنعت بانکداری و پرداخت از سوی بانک‌ها و شرکت‌های فعال در این حوزه محتوم به شکست خواهد بود. سازمان‌ها باید اهتمام خود را بر کسب ایده‌های تحصیل‌شده از منابع بیرونی و داخلی سازمان متمرکز کنند و پس از انجام مطالعات و بررسی‌های دقیق، نسبت به پیاده‌سازی آنها در اشکال مختلف بپردازند.

در این ارتباط تنها راه تبدیل تهدید‌های تغییرات محیطی؛ همزیستی هر چه بیشتر با جهت تغییرات، بازیگران و همگام بودن با فناوری‌های روز دنیا و باور به این موضوع است که در جهان چیزی جز تغییر ثابت نخواهد بود.