مدیر اداره نظامهای پرداخت بانک مرکزی گفت: شبکه بانکی کشور به طور متوسط روزانه ۲۰ میلیون تراکنش خرید را به حساب پذیرندگان واریز میکند که تنها ۱ درصد از تراکنشها ناموفق هستند و نیم درصد از این یک درصد نیز با ۷۲ ساعت تاخیر واریز میشود.
سهم ابزارهای پرداخت الکترونیک در مبادلات کشور روز به روز بیشتر میشود و مشتریان در هر زمان و هر مکان به حسابهای خود دسترسی دارند و عملیات بانکی دلخواه خود را انجام می‌دهند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اخبارپول، در این میان شیوه های پرداخت الکترونیک نیز دستخوش تغییر و تحول میشود. یکی از شیوه های پرداخت همراه استفاده از کدهای دستوری ( درگاه ussd) است که با تبلیغات فراوان رسانهای در کشور ما در حال گسترش می باشد. بانک مرکزی اخیرا محدودیتهایی برای بخشی از تراکنشهای بین بانکی از طریق این درگاه وضع کرده است. با داوود محمدبیگی، مدیر اداره نظامهای پرداخت بانک‌مرکزی، گفتگویی در این زمینه انجام دادیم تا درباره این موضوع و سایر موضوعات نظامهای پرداخت توضیح بیشتری ارایه دهند.
لطفا در مورد خدمات بانکداری که در حال حاضر از طریق تلفن همراه در نظامهای پرداخت کشور ارایه میشود توضیح کوتاهی ارایه کنید.
خدمات خرید، پرداخت قبض، خرید شارژ و ماندهگیری، اعلام گردش حساب (واریز یا برداشت) و سایر پیامهای اطلاع رسانی از طریق پیامک، خدماتی هستند که در شبکه بانکی از طریق تلفن همراه ارایه میشوند. البته برای برخی از این خدمات بین بانکی محدودیتهایی وضع شده ولی خدمات پیش گفته به صورت درون بانکی همچنان به مشتریان ارایه میشود. توضیح دیگر اینکه از طریق دستگاه تلفن همراه و اتصال به اینترنت نیز خدمات پرداخت الکترونیک درون بانکی و بین بانکی انجام میشود که در رده اینترنت بانک قرار میگیرد.
به طور کلی میتوان خدمات بر بستر تلفن همراه را به دو دسته خدمات پرداخت و خدمات بانکی تقسیم کرد. محدودیتهایی که اخیراً در این حوزه اعمال شده مربوط به خدمات پرداخت است.
اخیرا از ورود شرکت شاپرک به موضوع ussd (ارسال پیام با کدهای دستوری) و برقراری محدودیتهایی برای شرکتهای ارایه خدمات پرداخت در این زمینه صحبت میشود. این محدودیتها کدامند و به چه دلیل اعمال شدند؟
تراکنشهای خرید و مانده گیری بین بانکی در بستر ussd ممنوع شده و برای تراکنشهای خرید شارژ و پرداخت قبض از این طریق سقف ۲ میلیون ریالی وضع شده است و دلیل این محدودیتها تامین امنیت پرداختهای بین بانکی موبایلی است. به دلیل انحرافات پیش آمده در حوزه پرداخت و ورود نهادها و سازمانهای غیرمرتبط با موضوع پرداخت، ممکن است اطلاعات کارت مشتریان نظام بانکی در دسترس دیگران و مورد سوءاستفاده قرار گیرد. ما تلاش میکنیم امکان هرگونه سوءاستفاده در فرایند پرداختهای الکترونیک به حداقل برسد و اگر سوءاستفادهای صورت گیرد، میزان خسارت مشتری حداقل باشد؛ ما به خوبی به این موضوع آگاه هستیم که اعمال این محدودیتها تنها ریسک استفاده از این خدمت را کاهش داده و راه حلی موقت است تا بتوانیم فرصت ارایه راه حل‌های امن و مطلوب را به بانکها و شرکتهای ارایه دهنده خدمات پرداخت بدهیم. اصولاً محافظت و صیانت از اطلاعات مشتریان نظام بانکی کشور دغدغه همیشگی بانک مرکزی و نظام بانکی کشور بوده و خواهد بود. همواره رصد و پایش شبکه پرداخت و نظام بانکی و اصلاح روال‌ها و رویه‌ها از موضوعات مورد توجه و اساسی در حوزه پرداخت است؛ محدودیت وضع شده در تراکنشهای خرید پایانه‌های فروش به میزان ۵۰۰ میلیون ریال در ابتدای امسال توسط بانک مرکزی نیز در همین راستا بود.
این موضوع باعث نارضایتی برخی از مشتریان بانکها شده است. لطفا بفرمایید حجم این تراکنشها به چه میزانی بود و چه جایگزینی برای آن در نظر گرفته اید؟
هدف از اقداماتی که برای امنیت بانکداری الکترونیک انجام میشود، کسب رضایت و اعتماد مشتریان در بلندمدت است. نمیتوانیم برای سهولت مبادلات و رضایت کوتاهمدت برخی مشتریان خاص، رضایت بلندمدت، احساس امنیت در پرداختهای الکترونیک و اعتمادی که حاصل سالها تلاش است را خدشه دار کنیم. در پنج ماهه نخست منتهی به مرداد سال جاری حجم مبادلات موبایلی بین بانکی پردازش شده در شاپرک از نظر تعداد کمتر از ۱۹ درصد و از نظر مبلغ کمتر از ۱ درصد (حدود نیم درصد) کل تراکنشهای شاپرک است. بنابراین این تراکنشها حجم بالایی در مبادلات بین بانکی کارتی نداشته و مشتریان میتوانند از خدمات درونبانکی در بستر ussd استفاده کنند. مشتری می‌تواند علاوه بر استفاده از ussd بانک خود، با استفاده از روش‌های گوناگون نظیر مراجعه به سایت بانک یا تلفنبانک، به صورت غیرحضوری از موجودی حساب خود مطلع شود. هرچند که در حال حاضر بسیاری از بانکها با ارسال پیامک اطلاعرسانی لازم را در این زمینه انجام می‌دهند. نکته قابل تامل دیگر توجه به استانداردهای حوزه پرداخت است یکی از وظایف نظام بانکی فرهنگسازی و تغییر رفتار مشتریان و متناسب سازی آن با استانداردهای معتبر بین‌المللی است. البته ما به هیچ عنوان با گسترش خدمات مخالفتی نداریم اصولاً اگر شبکه پرداخت و نظام بانکی کشور طی مدت ۱۰ سال توانسته جایگاه مناسبی بین مشتریان پیدا کند نتیجه تلاش همهی عوامل و ذینفعان و سیاستگذاری مناسب بانک مرکزی است. اما نباید فراموش کرد که ارایه خدمت به قیمت به خطر افتادن امنیت و منافع مشتریان مورد پذیرش و قبول نهاد سیاستگذار نیست. لذا توصیه ما حتی به بانکها، اعمال محدودیت تا رعایت استانداردهای امنیتی و مطابق با تجارب موفق بین‌المللی در این حوزه است.
چرا تاکنون این محدودیتها اعمال نشده بود؟
امنیت موضوعی نسبی است اصولاً امنیت در دو بعد تکنولوژی و فرایندی مورد توجه و بررسی قرار میگیرد. ممکن است سیستمی امروز امن باشد ولی در آینده با تغییرات تکنولوژی و همچنین تغییر شیوه‌ها و فرایندهای اجرایی از امنیت آن کاسته شود. سرویس ussd را نیز میتوان با تغییر روش استفاده آن ایمن کرد هر چند که بنده معتقدم عمر این سرویس در شبکه پرداخت و نظام بانکی طولانی نخواهد بود اما مشکل اصلی روش استفاده از این سرویس در حال حاضر است. برای نمونه در کشور هندوستان ussd ملی برای پرداخت موبایلی راهاندازی شده است. با بررسی این روش‌ها متوجه می‌شویم که فرایندها طوری دیده شده که از ارسال اطلاعات حساس پرداخت در تراکنشها جلوگیری شود. بنابراین باید مانند تمام کشورهای دنیا همواره استانداردهای جدید و قابل اعتمادی را برای ارتقای امنیت شبکه پرداخت وضع کنیم و همیشه مراقب و بهروز باشیم.
برنامه بانک مرکزی در حوزه پرداخت همراه در آینده چیست؟
بانک مرکزی چند سال است که موضوع کیف پول الکترونیک و سامانه پرداخت الکترونیک سیار (سپاس) را دنبال میکند. امروزه وجود یک سیستم آفلاین به ویژه برای پرداختهای ریز در کشور ضروری است ولی پرداختهای همراه در دو سال اخیر دچار تغییرات اساسی در جهان شده و راه‌حل‌های نوینی ارایه و پیادهسازی شده است. بانک مرکزی در حال بررسی این راهحلها است تا برای دستیابی به این هدف دچار خطای راهبردی نشویم. نتایج این بررسیها و برنامه های آینده بانک مرکزی در حوزه پرداخت همراه به زودی اعلام خواهد شد.
موضوع دیگری که این روزها در رسانه ها مطرح شده تاخیر در زمان واریز وجوه به حساب پذیرندگان (دارندگان پایانه های فروش) است، دلیل این تاخیر چیست؟
وجه کارت مشتریان توسط دستگاههای کارتخوان فروشگاهی از طریق شاپرک و شتاب، بلافاصله کسر میگردد و این مبالغ توسط سامانه پایا در ۷ چرخه (تقریبا هر ۲ ساعت یکبار) به حساب پذیرندگان (فروشندگان) واریز میشود. عملیات تسویه بین بانکی نیز توسط ساتنا انجام خواهد شد. در انتهای هر روز کاری (چرخه های ۶ و ۷) پایا و سه چرخه آخر روزهای پنجشنبه همچنین دو چرخه روزهای تعطیل که سامانه ساتنا فعال نیست، تنها عملیات تسویه بین بانکی به روز بعد منتقل میشود. ولی در هر چرخه پایا باید مبالغ به حساب پذیرندگان واریز شود.
برخی پذیرندگان مدعی هستند گاهی تا ۷۲ ساعت تاخیر در واریز وجوه پیش می آید.
این موضوع قابل قبول نیست؛ بانکها موظفند همان روز مبالغ ناشی از خرید مشتریان را به حساب پذیرندگان واریز کنند و نباید پرداخت به حساب پذیرنده را به تسویه بین بانکی مربوط کنند؛ اگر غیر از این باشد تخلفی از سوی بانک مربوطه صورت گرفته است. عدد ۷۲ ساعت مربوط به مغایرتها است. یعنی اگر تراکنشی به هر دلیلی از طرف بانک صادرکننده کارت، بانک پذیرنده یا شتاب و شاپرک به مغایرت بخورد، کشف آن حداکثر ۷۲ ساعت طول میکشد. شبکه بانکی کشور به طور متوسط روزانه ۲۰ میلیون تراکنش خرید را به حساب پذیرندگان واریز میکند که تنها ۱ درصد از تراکنشها ناموفق هستند و نیم درصد از این یک درصد نیز با ۷۲ ساعت تاخیر واریز میشود هر چند که همواره با ارتقای سطح و کیفیت ارایه خدمات بانکها به مشتریان تلاش میکنیم میزان تراکنشهای ناموفق کاهش یابد ولی باید پذیرفت نظامی با این ابعاد و گستردگی اگر با ۹۹ درصد دقت و ظرفیت کار میکند نتیجه تلاش، کوشش و همکاری تعداد زیادی از متخصصان داخلی است. البته ما همیشه باید برای بهتر شدن و ارتقای سطح خدمات تلاش کنیم و از اینکه انتظارات مشتریان محترم نظام بانکی از بانکها هر روز بیشتر میشود خوشحالیم چون نشان از اعتماد و اطمینان مردم به نظامهای پرداخت الکترونیک است.
یک سال از آغاز به کار سامانه مدیریت چک (چکاوک) می‌گذرد. به نظر شما میزان موفقیت این طرح چقدر بوده و آیا به اهداف خود رسیده است؟
طرح ملی چکاوک با تلاش متخصصان داخلی و همکاری خوب بانکها در مدت کوتاهی اجرا و از مهر ماه سال گذشته به صورت تدریجی در برخی استانها و از خرداد ماه سال جاری در تمام کشور راه اندازی شده است. در فاز نخست این طرح، تمام چکهای بین بانکی در این سامانه پذیرش و پردازش میشوند. در حال حاضر به طور متوسط روزانه بین ۳۰۰ الی ۴۰۰ هزار چک در این سامانه پردازش میشوند حتی در مواردی میزان واگذاری به بیش از ۱ میلیون چک در یک روز نیز میرسد. چکاوک زیرساختی است برای اهداف بلندمدت بانک مرکزی در راستای ساماندهی نظامهای پرداخت که با راه اندازی آن ایده اولیه طرح جامع نظام پرداخت کشور تکمیل شد. در ادامه طرح چکاوک نیز دو هدف دیگر در حال پیگیری و اجرا میباشد؛ استانداردسازی اندازه، شکل و اقلام اطلاعاتی دسته چکها و همچنین صدور یکپارچه دسته چک با اعتبارسنجی مشتریان و اطلاع رسانی به ذینفعان چک در زمینه وضعیت اعتباری صادرکننده که با اجرای این پروژه ها اعتبار چک و اعتماد مشتریان به آن افزایش خواهد یافت.
انتهای پیام
  |
 |
 |
 |
 |
 |
