حمیدرضا طهماسبی‌پور*
ضرب‌المثل‌های ایرانی همیشه کنایه‌های خوبی برای روشن کردن برخی ناگفته‌هاست؛ در اقتصاد ایران باستان که همواره با رویکرد کشاورزی به پیش می‌رفت متل‌ها هم برگرفته از همین نوع اقتصاد بوده و از قدیم گفته‌اند که «سالی که نکوست، از بهارش پیداست/ ماستی که ترشه از تغارش پیداست». حال در ایران امروز و اقتصادی که دچار مشکلات بسیاری است هدف از طرح این ضرب‌المثل می‌تواند بازگشت به ریشه‌های استفاده از آن برگردد که نشان می‌دهد برداشت محصول خوب در «سال کشاورزی» از بهاری پر بارش بیرون می‌آید و محصول خوبی چون ماست شیرین تنها در ظرفی دیده می‌شود که چربی و مایه آن گرفته نشده باشد. با این رویکرد، اگر نگاهی مقایسه‌یی به واکنش‌های بازار کشور به شروع کار دولت نهم و دولت یازدهم در بهار ۸۴ و بهار ۹۲ داشته باشیم، می‌توانیم این دو دولت را چون سال اقتصاد کشور بدانیم و بهارهایشان را واکنش نرخ‌ها به انتخاب رییسجمهورهای این دوره بدانیم. بر همین اساس در ادامه پس از مرور دیدگاه‌های اقتصادی رییسجمهورهای دوره نهم و یازدهم (پیش و پس از انتخاب) از واکنش اقتصاد کشور در بازارهای کشور خواهیم گفت تا مشخص شود سال نکو از کدام بهار روشن است!
احمدی‌نژاد قبل و بعد از انتخابات ۸۴ چه گفت؟
محمود احمدی‌نژاد که سال ۸۴ در انتخابات دوره نهم ریاست‌جمهوری و در مرحله اول انتخابات (۲۷ خرداد۸۴) همراه با اکبر هاشمی‌رفسنجانی به دور دوم انتخابات رسیده بود، با شعار آوردن نفت بر سر سفره‌های مردم، مبارزه با مفاسد اقتصادی و عدالت‌ورزی اقتصادی، ۴تیر ۸۴ به عنوان منتخب ملت معرفی شد تا واکنش‌های بازارهای کشور در همان روزهای معرفی او اقتصاد کشور را با نوسان‌هایی مواجه کند. محمود احمدی‌نژاد که پیش از آن شهردار تهران بود، پس از سیدمحمد خاتمی می‌خواست رییس‌جمهور شود و در حالی که اقتصاد ایران تجربه رشد اقتصادی ۴ درصدی و تثبیت قیمت ارز را داشت و سرمایه‌گذاری‌های مناسبی را در همه بخش‌ها داشت، کمتر شعار اقتصادی داد و پس از پیروزی هم گفت که برنامه جدی دولتش مبارزه با مفاسد اداری در حوزه اقتصاد خواهد بود و در کابینه تنها از همفکرانش استفاده خواهدکرد. او از مبارزه با مفاسد اقتصادی گفت و وعده کرد با هماهنگی، تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری را تامین خواهد کرد و بازار بورس را به‌شدت تقویت می‌کند. این نکته‌های او که در سخنرانی ۵ تیر ۸۴ عنوان شده بود، در حالی اعلام شد که هفته بین مرحله اول و دوم انتخابات، بازار بورس دچار سقوط شاخص‌ها شده بود و به محض معرفی محمود احمدی‌نژاد به عنوان رییس‌جمهور، بازار طلا و ارز با افزایش قیمت و شاخص‌های بورس هم با کاهش روبه‌رو شدند.
بیم و امید در هفته دور دوم انتخابات ۸۴ و نوسان قیمت
مروری بر رویه اتفاقات بازار ارز، طلا و بورس در خرداد ۸۴ گویای این حقیقت است که در هفته مابین مرحله اول و دوم انتخابات روندی برعکس با قبل از برگزاری مرحله اول انتخابات داشته است. چرا که بحث انتخاب احتمالی اکبر رفسنجانی به کاهش قیمت‌ها دامن می‌زد و برد احتمالی احمدی‌نژاد (با فضای آن دوران) به بالا رفتن قیمت‌ها منجر می‌شد. به هر سو، ۲۸ خرداد ۸۴ بود که رویه کاهشی قیمت‌ها در قبل از انتخابات تغییر کرد و نرخ یورو و پوند انگلیس که به شکل قابل توجهی در طول ۱۰ روز گذشته‌اش کاهش یافته بودند، گران شد.
نرخ یورو در این روز با تقویت ارزش برابری خود مقابل دلار امریکا با ۱۵ تومان افزایش به یک‌هزار و ۱۰۳ تومان رسید و پوند انگلیس نیز در بازار آزاد با ۱۰ تومان افزایش یک هزار و۶۴۵ تومان معامله شد. نرخ دلار امریکا هم به ۸۹۸ تومان رسید. افزایش قیمت طلا هم در این روز باعث شد که قیمت سکه طلا در بازار داخلی به شکل قابل توجهی افزایش بیابد و بهای هر گرم طلای ۱۸ عیار را با ۲۳۰۰ ریال افزایش، به ۹۵ هزارو ۸۰۰ ریال رساند. بهای سکه بهار آزادی طرح جدید نیز با ۱۰۰۰ تومان افزایش به ۹۵ هزار و ۵۰۰ تومان رسید.
آمدن احمدی‌نژاد چه تاثیری داشت؟
ادامه بررسی این روند در اول تیر۸۴ نیز گویا است؛ قیمت یورو بار دیگر ۸۰ ریال و پوند انگلیس نیز ۵۰ ریال افزایش داشت. در همین روز هم شاخص کل بورس ۷۱بورس واحد رشد کرد تا روند حرکتی شاخص‌های بورس که چند روزی کاهشی شده بود، سیری صعودی به خود بگیرد و ۷۱ واحد رشد کند. اما پس از اعلام نتایج انتخابات روز ۴ تیر ۸۴ و سخنرانی احمدی‌نژاد در ۵ تیر ۸۴ بود که واکنش‌های بازار به این تغییر در راس کابینه روشن شد و در روز ۵ تیر بود که بورس را هراس سیاست‌های احمدی‌نژاد فرا گرفت و سقوط شاخص‌ها را دامن زد. همین موضوع باعث شد تا احمدی‌نژاد شخصا از حمایت بورس سخن بگوید تا فضا از التهاب خارج شود و در ۶ تیر۸۴ بازار بورس اندکی آرامش بگیرد.
استقبال سرد بازار
نرخ دلار امریکا در این روز در برابر ریال پس از طی چند روز تقویت در بازار به متوسط نرخ ۸۹۹ تومان رسید که شروعی بود برای جهش‌های بعدی. هرچند در این روز قیمت سکه و طلا تقریبا ثابت بود و هر گرم طلای ۱۸ عیار ۹۶ هزار ریال معامله می‌شد اما تا روز ۸ تیر، رکودی در بازار طلا و سکه تهران ایجاد شد که موجب شد تعیین نرخ طلا و سکه در بازار تهران با تاخیر صورت گیرد؛ چرا که نوسان نرخ طلا و سکه در بازار باعث شد که برخی فعالان بازار دیرتر در محل کسب خود حاضر شوند و حتی تا ساعت ۱۱ این روز قیمت‌ها تعیین نشود!این اتفاق در حالی رخ داده بود که در هفته‌های قبل خرید و فروش سکه و طلا در بازار رونق خوبی داشت و نرخ طلا و سکه تا ساعت ۹ مشخص و تثبیت می‌شد. به هر سو در همین فضا هم گرم طلای ۱۸عیار ۲۰۰ ریال افزایش داشت و نرخ دلار، یورو و پوند اندکی افزایش یافت. نرخ دلار امریکا برای نخستین بار در همین روز به ۹۰۰ تومان رسید و طی روزهای بعدی تا ۹۵۰ تومان هم نرخ دلار بالا رفت تا مشخص شود واکنش بازار منفی بوده است. میانگین قیمت‌ها در بازار دلار (به روایت بانک مرکزی) در خرداد به ۸۹۸ تومان و در تیر ۸۴ به ۹۰۰ تومان رسید تا مشخص شود رویه افزایشی است. در بازار سکه و طلا هم در شرایطی که قیمت سکه تا ۱۰۰ هزار تومان بالا رفت، قیمت تاریخی در این عرصه ثبت شد و بعد از مدتی با وعده دولت تازه اندکی آرام گرفت. در این خصوص استناد به آمارهای بانک مرکزی هم گویای این حقیقت است که میانگین قیمت فروش سکه طرح جدید در بازار تهران طی خرداد ۸۴ رقم ۹۴ هزار و ۵۰۰ تومان را ثبت کرده که در تیر ماه به ۹۵ هزار و ۵۰۰ تومان می‌رسد که با قیمت آن دوران رشد ۱/۱ درصدی ماهانه و رشد ۵/۱۳ درصدی سالانه را نشان می‌دهد.
وعده حمایت در برابر هراس بازار سرمایه
در بازار سرمایه نیز با وجود اینکه طی ماه خرداد میانگین اعلامی بانک مرکزی نشان می‌دهد که رشد ۲۰ درصدی سهام و شاخص در ماه قبل ثبت شده است و ارزش بورس ۳۷ درصد رشد کرده بود، اما طی تیر ماه و پس از اعلام برد احمدی‌نژاد این رویه معکوس شد و رشد منفی۷/۲ درصدی در شاخص و کاهش ارزش ۲۳ درصدی به ثبت رسیده است. این وقایع در حالی رخ داد که نقطه‌نظرات احمدی‌نژاد، بورس را به آینده امیدوار کرده بود و اعلام دیدگاه‌های وی عکس‌العمل مثبت و امیدواری به آینده در فعالان این بازار ایجاد کرد وگرنه شرایط بسیار می‌توانست بد‌تر هم شود. چرا که، فردای انتخابات، بازار بورس با صف‌های فروش روبه‌رو شد که فروشندگان، بر اثر جو روانی ایجاد شده اقدام به عرضه سهام خود کرده بودند. در همین رابطه یادآوری اظهارنظر حسین عبده تبریزی دبیرکل وقت بورس اوراق بهادار در آن دوران خالی از لطف نیست که اعلام کرده بود: تغییر دولت آثاری دارد و بازارها از تغییر دولت‌ها تاثیر می‌پذیرند؛ چنانکه در هندوستان شاهد بودیم قیمت‌ها با تغییر دولت ۱۰ درصد تغییر کرد. او در واکنش به نظر جمعی از کارگزاران بورس که اظهار کردند، انتخاب محمود احمدی‌نژاد به ریاست‌جمهوری به بازار بورس رونق می‌‌بخشد، گفت: سیاست دولت طبعا حمایت از بازار سرمایه است و ایشان در مواضع اخیر خود قویا اعلام کرده است که از بازار حمایت می‌کند. اما در نهایت باید گفت که، اعلام حمایت احمدی‌نژاد و تیم اقتصادی او از بازار سرمایه و بازار بورس، تا حد زیادی سهامداران را به آینده سرمایه‌گذاری امیدوار کرد و توانست مدتی سقوط بازار بورس و افزایش قیمت ارز و طلا را متوقف کند و از جو انتخابات عبور دهد.
روحانی قبل و بعد از برد چه گفت؟
با عبور از دوران محمود احمدی‌نژاد و عدم تکرار بحث‌های مطرح شده‌یی چون سقوط ارزش ریال در برابر دلار طی ۸ سال حضور دولت‌های محمود احمدی‌نژاد، به دوران تازه و سال ۹۲ می‌رسیم. حسن روحانی، هفتمین رییس‌جمهور ایران (در دوره یازدهم) شخصی است که پس از دوره نابسامانی‌های اقتصادی دولت‌های محمود احمدی‌نژاد به کاخ ریاست‌جمهوری می‌رسد. او که در انتخابات ۲۴ خرداد ۹۲ با قطعیت آرای مردم منتخب ملت شد، در دوره‌یی قرار دارد که پیش بینی رشد صفر تا منفی یک درصدی رشد اقتصادی پیش روست و قیمت دلار، پیش از حضور او، تجربه ارقامی در حدود ۴ هزار تومان را داشته است و در عمل قیمت ارز در کشور ۳ نرخی شده است. روحانی در حالی رییس‌جمهور منتخب شد که در مبارزات انتخاباتی دوره یازدهم محوریت بحث‌ها به اقتصاد و سیاست خارجی اختصاص داشت و وی در این شرایط وعده داد که آرامش را به اقتصاد ایران باز خواهد گرداند و با انتخاب مدیران با تجربه، سیاست اعتدال‌گونه اقتصادی را پیش خواهد گرفت تا مشکلات تحریم‌ها رفع و اقتصاد ایران و معیشت مردم بهبود یابد. همین گفته‌های او و انتخاب او در ۲۵ خرداد ۹۲ باعث شده که روند سقوط قیمت‌ها در بازار ارز و طلا و رشد شاخص‌ها در بازار بورس دیده شود و در مقایسه با سال ۸۴ روندی متفاوت در بازار دیده شود که استقبالی گرم از او تلقی می‌شود و نشان‌دهنده ایجاد امید در اقتصادی است که پیش‌بینی می‌شد در آینده‌یی نه چندان دور شاهد قیمت دلار ۵ هزار تومانی خواهیم بود!با نگاهی واقع بینانه به قیمت‌های اخیر دلار که بعد از حدود ۹ ماه به زیر ۳ هزار تومان رسیده است،نشان از نکو بودن سال اقتصادی ایران با بهار انتخاباتی دارد که وعده بارش امید در سال ۹۲ را داده بود. سخنرانی بعد از انتخاب، رییس‌جمهور روحانی هم در این سرنوشت بازار بی‌تاثیر نبوده، چرا که رویه متفاوت از سال ۸۴ در سال ۹۲ که رویه کاهشی قیمت‌ها را نشان دارد از این می‌گوید که ظرف اقتصادی کنونی، ماستی شیرین را به مردم عرضه کرده است که به گواه ضرب‌المثل ایرانی، چربی‌اش در تغار مشخص است!زیرا، هشت سال دولت نهم و دهم، روزهای سخت اقتصادی و بالا رفتن مداوم قیمت‌ها را یادآور است تا رای به گفتمان روشن اقتصادی روحانی کسب شود.
استقبال کم نظیر بازار از خرداد ۹۲
حال در این روزها نگاهی به نخستین تبعات انتخاب رییس‌جمهور منتخب ملت گویاست که بازار به نمایندگی از کل اقتصاد، همچون دما سنجی از همان لحظات ابتدایی اعلام نتایج صندوق‌های رای توسط وزارت کشور رو به کاهش قیمت‌ها نهاد. صبح شنبه ۲۵ خرداد با بازگشایی بازار و شنیده شدن پیشتازی حسن روحانی، بازار واکنش‌های مثبتش را آغاز کرد و پالس‌های روشن خود را فرستاد. در شرایطی که نخستین ساعات اعلام نتایج شمارش آرا بود، بازار ارز و طلا با کاهش قیمت‌ها، هیجان مثبت بروز داد. هر سکه بهار آزادی روز شنبه ۲۵ خرداد با قیمت یک میلیون و ۲۴۰ هزار تومان مورد معامله قرار گرفت تا با کاهش ۷۰ هزار تومانی، قیمت پایانی روز پنجشنبه (۲۲ خرداد) را که یک میلیون و ۳۱۰ هزار تومان بود به فراموشی بسپارد. عصر شنبه هم (قبل از اعلام نتایج) در حالی که اونس جهانی طلا افزایشی بود، قیمت سکه تمام بهار آزادی کاهش بیشتر نشان داد و به یک میلیون و ۲۱۳ هزار تومان رسید تا معلوم شود خبرهای بیشتری در راه است. قیمت دلار هم همین رویه را طی کرد و در بازار آزاد از صبح شنبه ۲۵ خرداد با روند کاهشی رقم سقوط ۱۴ درصدی را در عصر شنبه ثبت کرد و با ۲۵۵ تومان کاهش قیمت، به ۳۳۷۵ تومان رسید. این روند کاهشی در هر گرم طلای ۱۸ عیار هم با سقوط ۴۵۰۰ تومانی همراه شد و طلا را به بهای ۱۱۸ هزار و ۵۰۰ هزار تومان رساند. نگاهی به روند بازارهای یاد شده در نهایت گویای این نکته بود که امیدواری از آینده بازارهای رقیب در مقابل بازارهای سکه و طلا موجب شد، تا قیمت‌ها با ریزش شدیدی مواجه شود.
رشد بالا و صف‌های خرید در بورس
در ادامه این روند در بازار سرمایه نیز، معامله‌گران با همین فضا معتقد بودند، امیدواری از بازارهای مولد و بازگشت بسیاری از سرمایه‌ها به بازار سهام باعث بهبود این بازار خواهد شد. بر این اساس بود که تشکیل صف‌های خرید در تمام نمادهای بورس تاثیر گذاشت و موجب شده تا یک نوع تعادل ایجاد شود. در همین روز قرارداد آتی سکه طلا تحویل خرداد ماه در آخرین روز معاملاتی خود با کاهش ۵ درصدی در پایین‌ترین قیمت یک میلیون و ۲۳۴ هزار و ۵۰۰ تومان با حجمی بالغ بر یکصد و ۳۱ قرارداد دادوستد شد. شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران هم روز شنبه رکوردی تاریخی را ثبت کرد و به رشد ۹۵۱ واحدی رسید. رشد بی‌نظیر در یک روز توانست برای نخستین‌بار رکورد این میزان رشد را کسب کند و شاخص کل بورس تهران در ادامه روند صعودی خود در معاملات با ۹۵۱ واحد رشد، به ۴۶ هزار و ۶۲۳ واحد برسد.
بهبود دوم هفته؛ سقوط دلار و طلا
اما کاهش روز به روز قیمت طلا و ارز در روزهای بعد از ۲۵ خرداد هم ادامه یافت و روز به روز شرایط بهتر شد و فصلی تازه را نشان داد. جو روانی ایجاد شده در پی انتخاب حسن روحانی و تکمیل بحث‌های او در کنفرانس مطبوعاتی‌اش و اطلاع‌رسانی مشاوران اقتصادی او باعث شد که بازار با سیلی از فروشندگان طلا و سکه و ارز روبه‌رو شود. چرا که افت روز به روز باعث شد که قیمت دلار در آخر هفته قبل به ۳۲۸۰ تومان و طلا به ۱۰۸ هزار تومان کاهش قیمت داشته باشد و سوداگران را به خطر بیندازد. کاهش شدید قیمت‌ها که به تحلیل کارشناسان، واکنش به بروز نشانه‌های امید پس از انتخابات بوده است، بازارها را دگرگون کرده و در ابتدای هفته جاری هم سرعت تغییر را بالا برده است. هر چند که کمتر کسی پیش‌بینی چنین تغییراتی را کرده بود اما این روند در بازار سرمایه به رشد هفت درصدی در بازدهی بورس منجر شده تا رکوردی جدید در جهش شاخص و بازدهی به ثبت برسد. ریزش تاریخی قیمت‌ها در روزهای اخیر هم ادامه داشته و اکنون در ریزشی تاریخی در یک هفته قیمت دلار حدود ۷۰۰ تومان افت کرده و به زیر ۳ هزار تومان رسیده و تاثیر آن در دیگر بازارها هم به‌زودی روشن خواهد شد. اما تغییرات قیمتی بازار طلا و سکه که با اونس جهانی و به واحد دلاری محاسبه می‌شود در دو سو قابل تحلیل بوده و علاوه بر موضوع سیاسی انتخابات با کاهش بی‌نظیر قیمت اونس جهانی (در ۵/۲ سال اخیر) هم مرتبط بوده است. کاهش اونس جهانی طلا باعث شد که در پایان هفته قبل، سکه تمام بهار آزادی طرح جدید، یک میلیون و ۱۷۱ هزار تومان و هر گرم طلای ۱۸ عیار به ۱۰۸ هزار و ۹۶۰ تومان برسد. اما روز یکشنبه هفته جاری این روند ادامه یافت و با افزایش تعداد فروشندگان ارز و طلا، قیمت سکه به قیمت یک میلیون و ۴۵ هزار تومان و دلار هم در مقاطعی به ۲۹۵۰ تومان رسید تا تاریخی‌ترین سقوط قیمت در این بازار ثبت شود؛ هر چند که در نهایت قیمت دلار با اندکی افزایش به ۳۰۳۰ تا ۳۰۵۰ تومان بازگشت اما به نظر می‌رسد این افت که تا ۲۰ درصد بوده و به رشد ارزش برابری ریال منجر شده است، همچنان ادامه داشته باشد.
رشد ۷ درصدی بورس در یک هفته
در بازار بورس هم، شاخص کل طی این هفته پس از انتخابات ۹۲ رشدی بزرگ داشت و شاخص کل توانست به ۴۱ هزار واحد برسد؛ این اتفاق در حالی رخ داد که روز ۲۵ خرداد ۹۲ شاخص کل بورس تهران در ادامه روند صعودی خود در همین روز توانست با ۹۵۱ واحد رشد به ۴۶ هزار و ۶۲۳ واحد برسد. در ادامه این روند بود که به تدریج طی هفته گذشته این بازار رشد بیش از ۶ درصدی را ثبت کرد و پس از عبور از ارقام یاد شده در نیمه ۴۸ هزار واحدی تثبیت شد. بر این اساس در هفته گذشته و بعد از اعلام نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری شگفتی بورس با رشد ۷ درصدی بازدهی روزهای خوشی را برای اهالی تالار شیشه‌یی در پنج روز معاملاتی به ارمغان آورد. براین اساس سهامداران تالار شیشه‌یی درحالی به استقبال تابستان می‌روند که با قاطعیت از سایر بازارها پیش افتاده و بازدهی ۲۸ درصدی را در فصل بهار و در کنار رکورد سایر بازارها کسب کردند.
منبع: اعتماد
انتهای پیام
  |
 |
 |
 |
 |
 |
