حرکت آرام به سوی ارز تک نرخی

دولت عزم کرده که نرخ را تک نرخی کند اما با توجه به اینکه درآمد‌های نفتی کاهش می‌یابد آیا اکنون زمان مناسبی است؟البته اقداماتی که پیش زمینه این اتفاق است دارد صورت می‌گیرد اما چقدر زمان دیگر نیاز است؟
معاون اقتصادی اتاق بازرگانی می‌گوید: اینها سیاست‌های یک ساعته نیست و نیاز به زمان دارد و در طول زمان اتفاق می‌افتد. مرتضی‌ ا…داد می‌گوید زمان این تک نرخی شدن را بازار تعیین می‌کند، یعنی زمانی که دلار در بازار بالا نرود تا دولت بتواند نرخ دولتی را به آن برساند و این نیازمند این است که دولت بتواند به تقاضاهای ارزی کشور پاسخ دهد. اگر تقاضا و عرضه ارزی تفاوت پیدا کند و تقاضا بر عرضه فزونی بگیرد قیمت دلار بالا خواهد رفت. بنابراین دولت باید کاری کند این عرضه و تقاضا در حالت تعادل قرار گیرد. قاعده این است که دولت بتواند برای این تقاضاها ارز تهیه کند که در کشور ما سال‌های سال با فروش نفت این ارز تهیه می‌شد. حالا که درآمد نفتی ما پایین رفته است باید ببینیم چه کاری می‌شود انجام داد که این ارز را وارد نماییم. حالا شاهد اقداماتی که ارز تک نرخی را کلید می‌زند، هستیم: صعود نرم و ملایم قیمت دولتی ارز که در این یک هفته ۱۱ تومان افزایش داشت، تعطیل کردن مرکز مبادلات ارزی و خبر راه‌اندازی بورس ارزی. براساس تازه‌‌ترین برنامه دولت، مرکز مبادلات ارزی با راه‌اندازی بورس ارز منحل خواهد شد. مرکز مبادلات ارزی در مهر ماه سال ۹۱ به دنبال تلاطم بازار ارز و افزایش نرخ دلار با تصمیم کارگروه اقتصادی ستاد تدابیر ویژه و تایید محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور وقت ایجاد و با همکاری بانک مرکزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان گمرک و با حمایت دستگاه‌های مختلف تحت مدیریت بانک مرکزی راه‌اندازی شد. حال با گذشت حدود سه سال از فعالیت این مرکز بانک مرکزی قصد دارد با یکسان‌سازی نرخ ارز که وعده اجرای آن را ولی‌ا… سیف، رئیس کل بانک مرکزی به ۶ ماه پس از توافقات موکول کرده است، منحل کند. این در حالی است که رئیس شورای پول و اعتبار از راه‌اندازی بورس ارز همزمان با انحلال این مرکز خبر داده است.رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه در حال بررسی ایجاد بورس ارز هستیم، گفته است: با راه‌اندازی این بورس، مرکز مبادلات ارزی به کار خود پایان می‌دهد. بانک مرکزی در حال بررسی ایجاد بورس ارز است.سیف افزود: در صورتی که ارز به صورت واقعی معامله شود، قیمت واقعی آن نیز مشخص خواهد شد که البته این بازار می‌تواند به صورت بین بانکی یا به صورت حقیقی باشد و با راه‌اندازی بورس ارز، مرکز مبادلات ارزی به کار خود پایان می‌دهد. رئیس سابق موسسه عالی بانکداری معتقد است که سیاست ارزی دولت کار درستی است.
مرتضی‌ داد نیز می‌گوید: قیمت ارز باید به سمت بازار حرکت کند یعنی همین کاری که دولت در حال حاضر انجام می‌دهد. ا…داد ادامه می‌دهد: در برنامه سوم اقتصادی مقرر شد که نرخ ارز هرساله با یک معدلی از تورم داخلی و تورم موزون کشورهای طرف معامله با ایران و با مدیریت بانک مرکزی تغییر نماید. به بیان این کارشناس اقتصادی به دلیل اینکه یک اقتصاد تک محصولی متکی به نفت داشته‌ایم و سال‌های سال تعیین‌کننده نرخ ارز دلارهای نفتی بود که دولت به دست می‌آورد و از طریق بانک مرکزی به ریال تبدیل می‌کرد، بانک مرکزی به عنوان تهیه‌کننده ارز در بازار تعیین قیمت می‌کرد. او می‌گوید در هر زمانی که درآمدهای نفتی کشور کاهش پیدا می‌کرد شاهد این بودیم که نرخ ارز در بازار گران می‌شد. مرتضی ا…داد ادامه می‌دهد: حالا شرایطی در دوران جنگ بود که شرایط پیچیده‌ای بود ولی از زمان مرحوم نوربخش که ارز تک نرخی شد این قانون در برنامه سوم ذکر شد. بنابراین دولت نباید بگذارد که نرخ ارز به صورت دستوری ثابت بماند، ما سال‌های سال در دولت نهم سرکوب قیمت ارز را داشتیم؛ از یک طرف تورم داخلی را داشتیم ولی نرخ ارز به همان قیمت ثابت مانده بود که این یک اشتباه مهلکی بود برای اقتصاد و تولید داخلی. او توضیح می‌دهد که چگونه این اتفاق شرایطی را ایجاد کرد که تولیدکننده‌های داخلی به دلیل فزونی واردات که ارز ارزان باعث آن شده بود و از بین رفتن صادرات، نابود شوند. این موضوع تا سال ۹۱ ادامه پیدا کرد که مساله تحریم‌ها در این زمان پیش آمد و دولت خواست به سمت تنها عرضه‌کننده ارز برود که دست‌هایش خالی ماند. این خالی شدن دست‌های دولت همراه با پابرجا ماندن نیازهای ارزی کشور در نهایت باعث شد که طی ۸ و ۹ ماهه دلار از یک‌هزار و ۲۰۰ تومان به ۳ هزار و ۶۰۰ تومان برسد. معاون اقتصادی اتاق بازرگانی عنوان می‌کند که مجموع این اتفاق‌ها باعث شد که بعد از آن همه تلاشی که در برنامه سوم برای تک نرخی کردن ارز شد ما دوباره شاهد ارز دو نرخی شدیم که این ارز دو نرخی کمترین نتیجه‌اش رانتی است که به وجود می‌آورد: کسانی که ارز دولتی می‌گرفتند و با آن کالا وارد می‌کردند غالبا محصولی راکه وارد می‌کردند با همان نرخ آزاد می‌فروختند که این سودهای کلانی را برای آنها به همراه داشت. ا…داد بیان می‌کند که بر اساس محاسبه‌هایی که صورت گرفته است در سال ۹۳ چیزی حدود ۳۵۰ هزار میلیارد تومان از طریق همین دو نرخی بودن ارز رانت خواری داشته‌ایم. رئیس سابق موسسه عالی بانکداری می‌افزاید: حالا بر اساس شرایط جدید کشور، چه به خاطر کمبود درآمدهای نفتی باشد چه به خاطر تحریم و غیره، نرخ رشد صادرات غیر نفتی افزایش پیدا کرده است که عامل اصلی آن همان افزایش نرخ ارز بوده است. حالا اگر این نرخ ارز را بخواهیم به سمت نرخ دولتی که بانک مرکزی به صورت مبادله‌ای عرضه می‌کند، پایین بیاوریم به صادرات لطمه خواهد خورد و این موضوع با توجه به اینکه در حال حاضر بزرگ‌ترین مشکل کشور بیکاری است مساله را تشدید می‌کند؛ هر کالایی که وارد می‌کنیم یک شغل را در کشور از بین می‌بریم و برعکس هر کالایی که صادر می‌کنیم یک شغل را ایجاد کرده‌ایم.

منبع: آرمان