بورس ” نا ” ندارد

ریزش هر روزه‌ شاخص کل و کاهش ارزش معاملات، حال و روز این روزهای بورس تهران است. بر این اساس افتی که روز گذشته برای شاخص کل رخ داد، یازدهمین افت متوالی شاخص کل لقب گرفت. این درحالی است که پیش از آن نیز شاخص ریزش داشت و تنها یک روز پیش از این ۱۱روز شاخص فقط ۴ واحد رشد کرد. در روز گذشته جز در نماد پتروشیمی مبین هیچ نقطه امیدوارکننده‌یی را شاهد نبودیم.

اما به راستی دلیل ین همه ریزش چیست؟ همانطور که در گزارش‌های پیشین نیز اشاره شده بود، عدم وجود نقدینگی کافی سرمایه‌گذاران را کلافه کرده است. اما گذشته از همه این مسایل باید نیمه پر لیوان را در نظر داشت. سالیان سال بود که اقتصاد ایران از تک محصولی بودن رنج می‌برد. بیماری هلندی و نوسان‌هایی که افت و خیز قیمت نفت برای اقتصاد ایران به ارمغان می‌آورد همواره صدای اقتصاددانان و مسوولان سیاسی و اقتصادی را به آسمان می‌برد. حال چند سالی است که فروش نفت ایران با مشکلات فراوانی مواجه شده و این منبع لایزال و برون‌زای پول از اقتصاد ایران تا حد قابل توجهی حذف شده است. هرچند به جز تحریم‌های نفتی، تحریم‌های دیگری نیز گریبان اقتصاد ایران را گرفت اما مگر خودکفایی آرمان بسیاری از سیاست‌گذاران نبود؟ تحریم‌های اقتصادی نشان داد که حذف نفت از اقتصاد ایران یا شعارهای خودکفایی تا چه اندازه می‌تواند بی‌اساس باشد. سال‌ها بود که سرمایه‌گذاران عادت داشتند بدون زحمت به پول برسند اما آیا نقدینگی که در اقتصاد ایران جریان داشت از سرچشمه زلال تولید داخل منبعث می‌شد؟ جواب سوال واضح و ساده است، هرگز رشد نقدینگی ایران همگام با رشد تولید کالا و خدمات نبوده است. رشد نقدینگی تنها از محل افزایش دارایی‌های ارزی بانک مرکزی و افزایش پایه پولی بوده است. اما این دارایی‌ها از چه منبعی می‌رسید؟ جواب این سوال نیز واضح است، این طلای سیاه و ثروت بین نسلی ایران بود که فدای نسل حاضر می‌شد تا زندگی راحتی داشته باشند.

حال که اقتصاد ایران با توفیق اجباری توانست نفت را از اقتصاد تا حدودی جدا کند و از طرف دیگر به مدلی از نوعی خودکفایی رسیده است باید با حقیقت نیز مواجه شود. فضایی که درحال حاضر با آن مواجه هستیم، اقتصاد خودکفا و غیرنفتی ایران است. دست بر قضا دولتی بر سر کار است که عقلانیت را در دستور کار دارد و تصمیماتی اتخاذ می‌کند که تناقضی با تئوری‌های اقتصادی ندارد. فرض کنید که دولتی مشابه آنچه پیش از دولت تدبیر و امید شاهد آن بودیم بر مسند تکیه زده بود. در آن صورت احتمالا همچنان شاهد افزایش نقدینگی از محل چاپ پول و تورم نجومی بودیم. تورم باعث می‌شد که شرکت‌های بورسی روز‌به‌روز مجوز افزایش نرخ بگیرند تا سودشان دست کم ثابت بماند. همه پول چاپ شده جذب اقتصاد نمی‌شد و هر آن امکان داشت پول‌های سرگردان بازاری را به هم بریزد. دور از ذهن نبود که بورس نیز رونق داشت و روزبه‌روز شاخص کل افزایش بیشتری می‌یافت. در این صورت احتمالا فعالان بورسی بسیار هم خوشنود بودند اما رشد قیمت سهام واقعا منجر به ایجاد سود اقتصادی می‌شد. سود اقتصادی با آنچه ما به عنوان سود حسابداری می‌شناسیم، تفاوت معناداری دارد. برای محاسبه سود اقتصادی، نرخ‌ها و مولفه‌های اقتصادی تعدیل شده و نرخ تورم از آنها کسر می‌شود. در آن صورت مشاهد می‌شد که بازارهای دارایی همسو با نرخ تورم رشد نشان می‌دادند اما این رشد منجر به رشد حقیقی درآمدها نمی‌شد.
حال که نرخ سود سپرده‌های بانکی بالاست و تهدید پول‌های سرگردان تا حد مناسبی رفع شده است، دیگر جهش‌های قیمتی در بازار ارز، مسکن و بورس را مشاهده نمی‌کنیم. لذا با اقتصادی آرام و بعضا کسل‌کننده مواجه شده‌ایم. دیگر بانوان خانه‌دار در صف صرافی‌ها برای خرید ارز و سکه قرار ندارند، دیگر هر روز تیتر روزنامه‌ها تکان‌دهنده نیست و آرامشی بر بازارهای ایران حاکم است. اگرچه رونقی در کسب و‌کار دیده نمی‌شود، اگرچه بورس‌بازان زیان می‌کنند و اگرچه بازارهای دارایی تکان معناداری را تجربه نمی‌کنند اما این حقیقت اقتصاد ایران است بدون حضور نفت و بدون سیاست‌های پولی و مالی انبساطی. آیا توده‌های مردم حاضرند الگوی جدید را بپذیرند؟ یا از این پس شاهد اعتراض فعالان اقتصادی به وضع موجود خواهیم بود؟ آیا مردم ایران قبول می‌کنند که برای رسیدن به اهداف متعالی، اهداف فردی را فدای اهداف جمعی کنند؟ اگر چنین است، این شما و این اقتصاد ایران بدون نفت…

نوسان شاخص در بازه‌ای کوچک
شاخص کل بورس تهران در روز گذشته با روندی مثبت آغاز به کار کرد. اما پس از چند بار افت و خیز در نهایت منفی شد. هرچند حجم معاملات بسیار پایین است اما این مساله نشان می‌دهد که شاید روند نزولی شاخص به انتهای خود نزدیک می‌شود. البته این بدان معنا نیست که بازار از فردا شروع به صعود می‌کند. از آنجا که پول قدرتمندی پشت بازار نیست، نمی‌توان به آینده نزدیک بازار دل بست. فعالان بازار ثابت کردند که دیگر احتمال لغو تحریم‌ها برای بازار اهمیتی ندارد. فقط بازار زمانی می‌تواند حرکت مثبت معناداری داشته باشد که واقعا پول به بازار راه پیدا کند. اگر بورس تهران بخواهد رشدی داشته باشد احتمالا در تیرماه و پس از توافق جامع هسته‌یی رشدی کوتاه‌مدت را تجربه خواهد کرد. روند نزولی شاخص زمانی به پایان خواهد رسید که لغو تحریم‌ها عملا رخ داده و گشایشی در منابع مالی ایران رخ دهد. در آن صورت است که می‌توان انتظار داشت بورس‌بازان بالاخره مزد صبر و تحمل خود را از بازار بگیرند.

آمار معاملات
در داد و ستدهای روز گذشته، سهامداران بیش از ۴۰۲ میلیون سهم و حق تقدم را در بازار دست به دست کردند که ارزش این مبادلات بیش از یک هزار و ۳۷میلیارد ریال بود. از ۴۰۲ میلیون سهم معامله شده در بازار دیروز بیشترین حجم معاملات متعلق به نماد پتروشیمی مبین بود همچنین این نماد بیشترین ارزش معاملات را نیز
ثبت کرد. گفتنی است در پایان معاملات روزی که گذشت نمادهای پالایش نفت بندرعباس، ارتباطات سیار، بانک تجارت و سرمایه‌گذاری غدیر بیشترین تاثیر منفی را بر شاخص کل ثبت کردند و باعث افت ۲۴۷واحدی این متغیر شدند. اما دو نماد پتروشیمی مبین و سرمایه‌گذاری غدیر بیشترین تاثیر مثبت را بر شاخص داشتند. در پایان این متغیر در عدد
۶۴ هزار و ۱۶۸ به کار خود پایان داد. شاخص آزاد شناور نیز ۳۱۸ واحد افت کرد. همچنین شاخص‌های بازار اول و دوم به ترتیب ۲۳۸ و ۱۳۴واحد نزولی شدند. سه صنعت تامین آب، برق، گاز، خودرو و بانک‌ها نیز در صدر برترین گروه‌های صنعت قرار گرفتند. همچنین ایران ارقام، آبسال، صنعتی آما، پتروشیمی مبین، سرمایه‌گذاری بوعلی، فرآورده‌های نسوز آذر و آبادگران با بیشترین رشد قیمت در صدر جدول معاملات قرار گرفتند. این درحالی بود که نمادهای سیمان دورود، سرمایه‌گذاری نیرو، فنرسازی خاور، پتروشیمی شازند، شیر پاستوریزه پگاه خراسان، تامین ماسه ریخته‌گری و سیمان شرق با بیشترین کاهش قیمت در انتهای جدول معاملات قرار گرفتند. در معاملات دیروز سنگین‌ترین صف‌های خرید متعلق به نمادهای پتروشیمی مبین، پارس الکتریک، حق تقدم پتروشیمی خارک، خدمات انفورماتیک، شیشه همدان، صنایع شیمیایی فارس و ریخته‌گری تراکتورسازی ایران بود. این درحالی بود که سایپا دیزل، نفت پارس، حق تقدم پتروشیمی خارک، پتروشیمی فناوران، پالایش نفت بندرعباس، فولاد خراسان و پلی اکریل طولانی‌ترین صف‌های فروش را داشتند.

فرابورس
همچنین دیروز ارزش معاملات بازارهای فرابورس به مرز یک هزار و ۸۰۰ میلیارد ریال رسید. معاملات روز گذشته فرابورس با خرید و فروش ۱۱۹میلیون و ۴۸۰هزار ورقه بهادار به ارزش یک هزار و ۷۹۹میلیارد و ۹۲۰میلیون ریال پایان یافت. شاخص آیفکس با اندکی کاهش به رقم ۷۲۳.۲۷ واحد رسید و سهام پتروشیمی جم بیشترین تاثیر مثبت را در شاخص فرابورس داشت. ضمن اینکه فولاد هرمزگان جنوب با معامله ۲۷میلیون و ۲۰۰میلیون سهم به ارزش ۴۰ میلیارد و ۸۴۰ میلیون ریال بیشترین حجم و ارزش معاملات دیروز را به خود اختصاص داد. بیشترین افزایش قیمت روز گذشته مربوط به افزایش قیمت سهام شرکت‌های افرا نت، مهندسی صنعتی روان فن‌آور و گسترش سرمایه‌گذاری ایرانیان بود و در سوی دیگر بازار شرکت‌های نیرو سرمایه، پالایش نفت شیراز و قند قوچان شیروان و بجنورد با بیشترین کاهش قیمت مواجه شدند. در بازار اوراق با درآمد ثابت ۲۰۹هزار و ۱۹۰ورقه مشارکت نارنجستان معامله شد و بیشترین حجم معاملات ETF نیز به صندوق سرمایه‌گذاری نسیم با معامله ۱۲۵هزار سهم اختصاص یافت.

درج یک شرکت تولیدی در بازار دوم
همچنین شرکت تولید مواد ویژه لیا پس از احراز تمامی شرایط پذیرش از دیروز به عنوان یکصد و شانزدهمین نماد معاملاتی در فهرست نرخ‌های فرابورس ایران قرار گرفت. این شرکت با سرمایه ۸۰ میلیارد ریالی زیرمجموعه شرکت سرمایه‌گذاری توسعه صنعتی ایران بوده و در زمینه تولید الیاف بریده شده و تیشوی فایبرگلاس فعالیت دارد. شرکت لیا با نماد «شلیا» در گروه محصولات شیمیایی و زیرگروه تولید نخ‌های مصنوعی قرار گرفته و پنجاه و چهارمین شرکت در بازار دوم فرابورس به شمار می‌رود.

منبع: تعادل