حاکمیت شرکتی به همکاری و تشریک مساعی اجزای اصلی شکل‌دهنده یک شرکت (سهامداران، مدیران، کارکنان، عرضه‌کنندگان، مشتریان و به طور کلی جامعه) اشاره دارد؛ حاکمیت شرکتی مجموعه‌ای از قوانین مدیریتی و نظارتی و اعمالی است که هدف آن‌ها ایجاد جریان مداوم سودآوری است.
حاکمیت شرکتی (راهبری بنگاه‌ها، شرکت‌گردانی) یکی از اصول بنیادین در اداره کردن شرکت‌های بزرگ و کوچک جهان است. موضوع حاکمیت شرکتی همچنین از مباحث مهم در حوزه کسب‌وکار به‌شمار می‌رود و به دلیل گستردگی و تغییر مداوم عرصه فعالیت اجزای آن، ارائه تعریفی یکسان برای آن دشوار است.
اما به طور کلی می‌توان گفت، حاکمیت شرکتی به همکاری و تشریک مساعی اجزای اصلی شکل‌دهنده یک شرکت (سهامداران، مدیران، کارکنان، عرضه‌کنندگان، مشتریان و به طور کلی جامعه) اشاره دارد؛ حاکمیت شرکتی مجموعه‌ای از قوانین مدیریتی و نظارتی و اعمالی است که هدف آن‌ها ایجاد جریان مداوم سودآوری است. مثال‌های مختلفی از کنش‌ها و برنامه‌های حاکمیت شرکتی خوب وجود دارد که برخی عبارتند از مدیریت ریسک کارآمد، سیستم فراگیر کنترل داخلی، حضور حسابرس مستقل غیرشرکتی، رویه‌های حسابرسی داخلی کارآمد، اطلاع‌رسانی به هنگام و درست به سهامداران و ذی‌نفعان، سیستم عادلانه ارزیابی کارکنان و ایجاد حس مسئولیت برای مسایل اجتماعی و زیست‌‌محیطی. درباره حاکمیت شرکتی گفت‌وگویی با دکتر جیحون کر از موسسه رتبه‌بندی JCR Eurasia ترکیه انجام داده‌ایم. به گفته این تحلیلگر ارشد و عضو کمیته رتبه‌بندی، حاکمیت شرکتی مجموعه‌ای از قوانین حاکم بر روابط بین مدیریت و دستورالعمل‌ها، سهامداران و ذی‌نفعان است. حاکمیت شرکتی را می‌توان طرح تجاری اولیه هر شرکت دانست. این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
اهمیت حاکمیت شرکتی در چیست؟
یکی از عوامل اصلی اهمیت روزافزون حاکمیت شرکتی برای اقتصاد ملی، رقابت جهانی است. سرمایه‌گذاران خارجی در برابر سرمایه و منابعی که ارائه می‌کنند، انتظار پاسخ‌گویی دارند. کشورهایی که این انتظارات را برآورده می‌کنند، به موقعیت ممتازی در صحنه رقابت بین‌المللی می‌رسند. خصوصی‌سازی‌های عظیمی که طی سال‌های اخیر انجام شده، بر اهمیت حاکمیت شرکتی افزوده است.
توسعه فعالیت سرمایه‌گذاران نهادی بین‌المللی و یکپارچه شدن بازارهای سرمایه نیز از جمله دلایل اهمیت موضوع حاکمیت شرکتی به‌شمار می‌رود. با ادامه سریع روند جهانی شدن، شرکت‌هایی که بر پایه اعتماد و بهره‌وری، سازگاری بالاتری در رابطه با سهامداران، مدیران و کارکنانشان از خود نشان می‌دهند، در بازار رقابت برتری بیشتری به آن‌ها می‌بخشند. به علاوه اجرای برنامه‌های درست و مناسب حاکمیت شرکتی در شرکت‌های خانوادگی، روند انتقال مدیریت بین نسل‌ها را آسان‌تر و کارآمدتر خواهد کرد. از دیگر دلایل اهمیت روزافزون موضوع حاکمیت شرکتی می‌توان به این موارد اشاره کرد:
– اجرای برنامه‌های حاکمیت شرکتی می‌تواند از بروز رسوایی‌های مالی، تقلب و بدهی‌های غیرمجاز جلوگیری کند. همچنین به بهبود تصویر شرکت در جامعه به عنوان مجموعه‌ای مسئول در برابر سهامداران و ذی‌نفعان کمک می‌کند.
– با اجرای کارآمد قوانین حاکمیت شرکتی، یک شرکت درستکار می‌ماند و بسیاری از مشکلات رخ نمی‌دهد.
– حاکمیت شرکتی برتری رقابتی برای دسترسی به منابع مالی کم‌هزینه ایجاد می‌کند.
– حاکمیت شرکتی امکان استفاده کارآمد از منابع مالی را فراهم می‌کند.
– حاکمیت شرکتی عملکرد شرکت را بهبود می‌بخشد.
– حاکمیت شرکتی از تضاد منافع در داخل شرکت جلوگیری می‌کند و ثبات آن را افزایش می‌دهد.
مزیت‌های حاکمیت شرکتی برای بازارهای سهام، سهامداران و شرکت‌ها چیست؟
حاکمیت شرکتی به طور مستقیم یا غیرمستقیم منافع همه آن‌ها را تامین می‌کند. از مزیت‌های مهم حاکمیت شرکتی برای شرکت‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
– کاهش هزینه سرمایه
– دسترسی به منابع تامین مالی بلندمدت و تسهیل مدیریت نقدینگی
– کاهش آثار منفی بحران مالی
– افزایش ارزش بازار شرکت
– کاهش فساد و سوءاستفاده از قدرت در شرکت
– کمک به تثبیت وضعیت شرکت
– افزایش رقابت‌پذیری شرکت
همچنین از مزیت‌های حاکمیت شرکتی برای کشور و جامعه، این موارد اهمیت دارند:
– افزایش توان رقابتی کشور در سطح جهان
– کاهش آثار کلان بحران مالی
– کمک به توسعه بازارهای سرمایه
– افزایش نرخ پس‌انداز ملی
اجرای برنامه‌های حاکمیت شرکتی مناسب موجب تضمین حقوق سهامداران، مدیران، کارکنان و مشتریان می‌شود و اعتماد آن‌ها به شرکت را افزایش می‌دهد. در مقابل، مشارکت این گروه‌ها که با رشد بهره‌وری، خلاقیت و نوآوری افزایش می‌یابد، به رشد ارزش شرکت خواهد انجامید. با توجه به خصوصی‌سازی‌های بزرگ و توسعه بازارهای سرمایه، بسیاری از سرمایه‌گذاران پول خود را وارد بازار سهام و اوراق قرضه بخش خصوصی کرده‌اند. به بیان بهتر، گستردگی سرمایه در اقتصاد افزایش یافته است. حال شرکت‌هایی که از قوانین حاکمیت شرکتی به طور کارآمد استفاده می‌کنند، با تضمین امنیت سرمایه‌گذاران کوچک می توانند سرمایه‌های خرد را جذب کنند.
نقش و تاثیر حاکمیت شرکتی در توسعه بازارهای سرمایه چیست؟
سهام شرکت‌هایی که از قوانین حاکمیت شرکتی پیروی می‌کنند، مورد توجه سرمایه‌گذاران بیشتری قرار می‌گیرد و در نتیجه سرمایه بیشتری جذب می‌کند. بر این اساس، بسیاری از بورس‌های اوراق بهادار طرح‌های عملی را برای تشویق شرکت‌ها به پذیرش قوانین حاکمیت شرکتی به اجرا گذاشته‌اند. باید توجه داشت که حاکمیت شرکتی به گسترده‌تر شدن و افزایش عمق بازارهای سرمایه کمک می‌کند.
وضعیت اجرای قوانین حاکمیت شرکتی در خاورمیانه چگونه است؟
ذکر این نکته ضروری است که امکان اجرای موفقیت‌آمیز برنامه‌های حاکمیت شرکتی در کشورهای فاقد ثبات سیاسی بسیار اندک است. بر اساس ارزیابی‌ها، اجرای برنامه حاکمیت شرکتی در تعدادی از کشورهای خاورمیانه که طی دو سال اخیر دچار بی‌ثباتی سیاسی بوده‌اند، بسیار دشوار است. با این حال، ایران به دلیل داشتن ثبات سیاسی و اقتصادی مناسب از پتانسیل بالایی برای پیشرفت در زمینه اجرای قوانین حاکمیت شرکتی برخوردار است. برای این منظور لازم است که مقام‌های مسئول یک چارچوب قانونی مناسب را به تصویب برسانند و شرکت‌ها را برای پذیرش استانداردهای حاکمیت شرکتی تشویق کنند.
لطفا درباره شاخص رتبه‌بندی حاکمیت شرکتی در ترکیه توضیح دهید.
ترکیه خیلی زود به اهمیت موضوع حاکمیت شرکتی پی برد و به آن پرداخت و در این زمینه به پیشرفت‌های خوبی هم دست یافته است. مقام‌های مسئول قوانین مهمی را به تصویب رسانده‌اند که زیرساخت‌های لازم برای اجرای قوانین حاکمیت شرکتی را فراهم می‌کند. بر این اساس، شرکت‌های ترکیه‌ای گام‌های مهمی برای اجرای این قوانین برداشته‌اند. هرچند برای بهبود هر چه بیشتر شرایط هنوز راه درازی در پیش است. در این زمینه شاخص حاکمیت شرکتی بورس استانبول (XKURY) از آگوست ۲۰۰۷ ایجاد و مورد استفاده قرار گرفته است. این شاخص که کار خود را با ۵ شرکت آغاز کرده بود، هم‌اکنون میزبان ۴۸ شرکت است. برای حضور در این شاخص، وضعیت شرکت‌ها باید از نظر میزان پیروی از اصول حاکمیت شرکتی از سوی یک موسسه رتبه‌بندی مجاز و مورد تأیید هیأت بازارهای سرمایه مورد بررسی و رتبه‌بندی قرار گیرد و آن‌ها در مجموع باید امتیاز ۷۰ را کسب کنند. همچنین حداقل امتیاز آن‌ها در ۴ بخش فرعی افشای اطلاعات و شفافیت، ذی‌نفعان، هیأت‌مدیره و سهامداران باید به ۶۵ برسد. در حال حاضر ۴ موسسه رتبه‌بندی حاکمیت شرکتی در ترکیه فعالیت می‌کنند که مجوزهای لازم را از هیأت بازارهای سرمایه دریافت کرده‌اند.
رتبه‌بندی حاکمیت شرکتی در ترکیه بر مبنای اصول حاکمیت شرکتی هیأت بازارهای سرمایه انجام می‌شود. این اصول برگرفته از قوانین حاکمیت شرکتی سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD) هستند که مورد اصلاحات قرار گرفته‌اند تا با شرایط تجاری ترکیه هماهنگ شوند. این اصول پویا هستند و همگام با تحولات جهانی به صورت مرتب تغییر می‌کنند. آخرین اصلاحات در این زمینه اوایل سال ۲۰۱۴ انجام شد.
لطفا درباره فعالیت‌های موسسه رتبه‌بندی JCR Eurasia توضیح دهید.
فعالیت این موسسه بر ۳ اصل استوار است:
– استفاده از بهترین اصول و برنامه‌های جهانی موسسات بین‌المللی و در صدر آن‌ها، سازمان توسعه و همکاری اقتصادی
– قانون حاکمیت شرکتی و مقررات ملی ترکیه
– متدلوژی رتبه‌بندی ویژه و انحصاری خود موسسه.
تیم رتبه‌بندی موسسه که متشکل از دو یا چند کارشناس است، در یک دوره ۳۰ روزه به بررسی وضعیت شرکت مربوطه می‌پردازد. در پایان این روند امتیاز کلی شرکت و نیز امتیاز آن در ۴ بخش فرعی و دلایل اعطای امتیازها به صورت عمومی منتشر می‌شود. شرکت‌ها در صورت کسب امتیاز لازم، در معاملات نخستین روز پس از انتشار گزارش، در شاخص XKURY قرار می‌گیرند. به علاوه انجمن حاکمیت شرکتی ترکیه از سال ۲۰۱۰ تاکنون هر سال اسامی شرکت‌هایی را که در زمینه کسب امتیاز کل، وضعیت هیأت‌مدیره و پیروی از اصول حاکمیت شرکتی به پیشرفت‌های چشمگیری دست یافته‌اند، معرفی می‌کند.
منبع: بازار و سرمایه
  |
 |
 |
 |
 |
 |
