راز صدر‌نشینی کوچک‌های بورس

شاخص بازار سهام در آخرین روز معاملاتی این هفته مثبت شد تا پس از ۷ هفته روند منفی، هفته هشتم معاملاتی بازار روزهایی سبز را هرچند ضعیف رقم بزند. دیروز شاخص کل بازار سهام در آستانه نتایج احتمالی و فضای خوشبینانه مذاکرات با افزایش ۶۱ واحدی به رقم ۷۱ هزار و ۷۸۸ واحد رسید. دیروز تقریبا تا ساعات میانی بازار شاخص تا ۸۸ واحد نیز افزایش یافته بود، اما تا پایان معاملات به ۶۱ واحد قناعت کرد. در بازار دیروز حجم معاملات با احتساب معاملات بلوکی و توافقی از ۳۴۳ میلیون سهم فراتر رفت و در عین حال ارزش معاملات نیز به ۱۰۴۴ میلیارد ریال رسید. رقم شاخص تا رسیدن به ۷۱هزار و ۷۸۸ واحد نسبت به رقم ۷۹ هزار و ۱۳ واحد ابتدای سال، تقریبا ۹ درصد افت ثبت کرده است.

بازار معاملات بلوکی و توافقی همچنان رونق دارد و بخش عمده‌ای از معاملات روزانه را به خود اختصاص داده است. کاهش نقدینگی در بازار سهام البته دلیل مهمی است که در این روزها به کرات مورد اشاره کارشناسان قرار می‌گیرد. برخی کارشناسان معتقدند بالا رفتن بازدهی بدون ریسک در اقتصاد کشور که با هدف کنترل نقدینگی صورت گرفته، همچنان دلیل اصلی کاهش نقدینگی در بورس است. با این حال بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد سال ۹۳ اولا نخستین سالی است که در ۶ ماهه اول آن شاهد زیان بازار بوده‌ایم و ثانیا در ۱۰ سال اخیر، سال ۹۳ تنها سالی است که در آن دو فصل متوالی منفی در بازار سهام به ثبت رسیده است.
در عین حال بر اساس بررسی‌های «دنیای اقتصاد» در ۶ ماه ابتدایی امسال صنایع کوچک بورسی نسبت به صنایع بزرگ بازدهی بهتری داشته‌اند. کارشناسان ۳ دلیل را برای این امر اعلام می‌کنند؛ به عقیده آنها قیمت‌های پایین و نقدشوندگی سریع در این گروه‌ها از یک طرف و نقدینگی مورد نیاز کمتر که به حضور سرمایه‌گذاران با دید کوتاه‌مدت می‌انجامد و همچنین آزادی این گروه‌ها در مقایسه با صنایع بزرگ از کمند سیاست‌گذاری‌های دولتی یا تاثیرپذیری به نسبت کمتر آنها از شرایط پیچیده اقتصادی و سیاسی عواملی‌اند که باعث ثبت رکوردهای خوب برای صنایع کوچک شده است.
در همین حال به گفته کارشناسان، تلاش برای سفته بازی‌های کوتاه‌مدت در معامله سهام صنایع بزرگ نقش اساسی را در پیش افتادن صنایع کوچک داشته است. کارشناسان معتقدند صنایع کوچک که کمتر درگیر مشکلاتی همچون قیمت‌گذاری، محدودیت صادراتی، خوراک و… هستند توانسته‌اند روند مناسب‌تری را هم در بازار و هم در بخش واقعی اقتصاد تجربه کنند. با این حال رصد گروه‌های بزرگ طی ۶ ماه اخیر حکایت از اصطکاک بالای این صنایع با تصمیمات دولتی و عقب‌نشینی‌های نامناسب در این صنایع داشته است.
بر اساس بررسی‌های انجام شده، طی این مدت شاخص صنایع بزرگ بیش از صنایع کوچک افت کرده است. به ترتیب صنایع «ساخت محصولات فلزی»، «املاک و مستغلات» و «خدمات فنی و مهندسی» با افت ۲۷/ ۲۷ و ۲۱ درصد بیشترین زیان در میان صنایع را بر جای گذاشتند؛ این در حالی است که به لطف ارزش‌های پایین معاملات در نیمه نخست سال ۹۳ نمادهایی با حجم مبناهای بالا افت قیمتی زیادی را تجربه نکردند.
در حالی که برخی تک سهم‌ها و صنایع کوچک مورد هجوم نوسان‌گیران و خریداران قرار گرفتند و طی مدت کوتاهی به یکباره افزایش قیمت‌های آن‌چنانی را به‌دست آوردند. صنایع «سایر واسطه‌گری‌های مالی» با ۵/۲۹ درصد بازدهی، «دستگاه‌ها و وسایل ارتباطی» با ۶/۲۴ درصد و لاستیک و پلاستیک با ۴/۲۳ درصد صعود در شاخص توانستند بیشترین بازدهی را عاید سهامدارانشان کنند. جالب توجه آنکه دو صنعت از سه صنعت برتر نیمه ابتدایی سال ۹۳ مرتبط با خودروسازی بوده است و مهم‌ترین دلیل این امر تنها می‌تواند خبرهای خوش افزایش تولید باشد. این در حالی است که خودروسازان و قطعه سازان بورس تهران برآیندی نزدیک به صفر داشتند. صنعت «محصولات شیمیایی» که بالاترین ارزش بازار را در بازار سرمایه در اختیار دارند بیش از ۸ درصد افت کرد. این میزان نزول وزن بالایی را در افت ۳/۹ درصدی بورس تهران بر جای گذاشته است. در این راستا روح‌الله حسینی‌مقدم، مدیر ناشران شرکت بورس به مهم‌ترین دلایل این اتفاق اشاره کرده است. او درعین حال حقوقی‌های بازار را به سه دسته تقسیم و رفتارهای معاملاتی آنها را بررسی کرده است.او درباره پیشی گرفتن بازدهی صنایع بورسی معتقد است:
آنچه به نظر بیشترین تاثیر رادر افزایش اقبال به صنایع کوچک بورسی داشته، پایین بودن نقدینگی در بازار سهام است. در واقع انتظاربازدهی از این صنایع برابر با میزان بازدهی بدون ریسک اقتصاد کشور در این صنایع متمرکز شده و سهامداران با ورود به صنایع کوچک با سرمایه‌های خود تحرک زیادی به این صنایع می‌دهند. در واقع در حالی که صنایع بزرگ با چالش‌های متعددی دست به گریبان هستند، ورود برخی سهامداران به صنایع کوچک ضمن ایجاد تحرک در این صنایع با تزریق سرمایه‌های خود، بازدهی قابل انتظاری را در سطح حداقل‌های بازدهی اقتصاد کشور دریافت می‌کنند.
حسینی‌مقدم علاوه بر کمبود نقدینگی در بازار، نگاه سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت در بورس را نیز دلیل مهم دیگری برای بهره نبردن از پتانسیل صنایع بزرگ اعلام کرد. وی در عین حال به ابهام در برخی صنایع کوچک نیز اشاره کرد و گفت:با این حال بحث ابهام در خود صنایع کوچک نیز وجود دارد که کمتر از چالش‌های صنایع بزرگ نبوده است؛ برخی قیمت‌گذاری‌ها از جمله این چالش‌ها بوده است اما تاثیر جذب نقدینگی بیشتر در صنایع کوچک افزایش بازدهی سهام در این صنایع را در پی داشته است.
حسینی‌مقدم همچنین در بخش دیگری از سخنان خود در پاسخ به این پرسش که بازار سرمایه درخصوص عملکرد حقوقی‌ها چه موضعی باید داشته باشد، حقوقی‌های بازار را در یک طبقه بندی به سه دسته تقسیم کرد. مدیر ناشران شرکت بورس یک گروه از حقوقی‌های عمده بازار را سهامداران با مدیریت کنترلی توصیف کرد که نقش آنها مدیریت کلان بازار در هر دو شرایط مثبت و منفی بورس است. به گفته حسینی‌مقدم، نگاه مدیریت ثروت و حفظ نقدشوندگی سهم در این گروه محوریت دارد و در صورتی که سهمی زیر ارزش ذاتی خود در معرض معاملات هیجانی قرار گیرد یا اشتباهی در بازار اتفاق بیفتد، این دسته ازحقوقی‌ها برای حمایت از سهامدار هم در شرایط منفی و هم در شرایط مثبت وارد بازار می‌شوند.
او درخصوص دسته دوم حقوقی‌ها گفت: انتظار بازار سهام ازاین دسته از حقوقی‌ها این است که با دید بلند مدت تر و با حساب و کتاب بیشتر وارد بازار شوند. مدیریت غیر‌کنترلی دراین دسته از حقوقی‌ها نگرش کمتر مثبتی در مجموع انتظارات بازار سرمایه از آنها شکل داده است.
حسینی‌مقدم دسته سوم حقوقی‌های بازار را سهامدارانی دانست که عمدتا به دنبال سود و بازدهی‌های بیشتر (capital gain) از بازار هستند. بازار سرمایه عمدتا از این دسته توقع زیادی در بحث‌های حمایتی ندارد.
این کارشناس بازار سرمایه البته متغیرهای کلان اقتصادی و شرایط عمومی اقتصاد کشور را بر عملکرد حقوقی‌ها بی‌تاثیر ندانست و گفت: در هر دو بخش متغیرهای سرمایه‌گذاری و متغیرهای مربوط به شرایط کسب و کار، سهامداران حقوقی تحت تاثیر قرار دارند و نمی‌توان توقعات خارج از چارچوبی از آنها داشت.
صندوق زمین و ساختمان دور باطل تورم را می‌شکند
صندوق زمین و ساختمان نسیم که دیروز دومین روز معامله آن بود با یک ریال افزایش قیمت روبه‌رو‌ شد که از معاملات ضعیف این صندوق حکایت دارد.این در حالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد نهاد بازار‌گردان این صندوق نقش مهمی در عملکرد آن ایفا کرده است.بااین حال کارشناسان به آینده این بازار و نقش آن در توسعه بخش مسکن خوشبین هستند. در این رابطه یک کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه صندوق‌های زمین و ساختمان باعث رونق بازار مسکن می‌شود، گفت: صندوق‌های سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان یکی از بهترین ابزارهای تقویت عرضه غیر تورمی هستند و دور باطل تورم را در کشور می‌شکنند.
سلمان خادم‌المله در تشریح صندوق‌های زمین و ساختمان، اظهار کرد: کار صندوق سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان به این صورت است که صاحب زمین با استفاده از آورده خود (زمین) صندوقی را تشکیل می‌دهد و برای تامین هزینه‌های ساخت از عموم مردم در بازار سرمایه کمک می‌گیرد. به عبارت دیگر با انتشار اوراق برای پوشش هزینه‌های ساخت تامین مالی می‌کند.
وی که با خبرگزاری تسنیم گفت‌وگو کرده، تصریح کرد: به‌طور طبیعی پروژه پس از تکمیل فروخته می‌شود و صاحب زمین اندازه ارزش زمین معادل همان سهم اولیه آورده و عموم سرمایه‌‌گذاران نیز به اندازه سهام خریداری شده از منافع پروژه منتفع می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه اقتصاد کشور در یک رکود تورمی به سر می‌برد، بیان کرد:‌ در شرایط حال حاضر ایران که با رکود تورمی مواجه است، ‌یعنی از یک طرف دچار رکود بوده و از طرف دیگری با تورم مواجه هستیم برای آنکه بخواهیم دور باطل رکود تورمی را بشکنیم باید دنبال ابزارهایی بگردیم که عرضه و تقاضا به‌شیوه‌ای درست بدون اینکه منجر به تورم شود را تقویت کنیم.
وی ادامه داد:‌ در این راستا صندوق‌های سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان یکی از بهترین ابزارهای تقویت عرضه غیرتورمی هستند چون با سرمایه عموم سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه تجهیز می‌شوند و نتیجه کار هم اضافه شدن عرضه مسکن در بازار است. بنابراین در شرایط حال حاضر اقتصاد ایران استفاده از چنین ابزارهایی می‌تواند برای ایجاد رونق به دور از تورم کمک‌کننده باشد.
وی در پاسخ به این پرسش که سرمایه‌گذاران زمین و ساختمان چگونه از سرمایه‌گذاری خود اطمینان داشته باشند، گفت:‌ صندوق‌های زمین و ساختمان نهادی مالی است که یکسری ریسک‌ها بر آن مترتب است. اما در این صندوق‌ها ابزاری مانند «بازارگردان» و «متعهد پذیره‌نویس» ریسک سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها را کم می‌کند، اما اینکه بگوییم ریسک سرمایه‌گذاری صفر شده و از بین می‌رود طبیعتا چنین چیزی امکان‌پذیر نیست مگر اینکه (صندوق‌ها) جبران خسارت یا سود داشته باشد. این کارشناس بازار سرمایه در ادامه با تاکید بر اینکه وزارت راه و شهرسازی نقش کمک‌کننده‌ای را در این بخش بر عهده دارد، خاطرنشان کرد: اصل کار در بازار سرمایه روی می‌دهد و مربوط به عموم سرمایه‌گذاران است. در واقع جمعی از متخصصان بازار سرمایه کشور آمده‌اند و برای ایجاد چنین نهاد مالی کمک کرده‌اند تا از این مسیر پروژه‌ها تامین مالی شود.
خادم‌المله در رابطه با سابقه را‌ه‌اندازی چنین صندوق‌هایی در کشور نیز گفت:‌ حدود سه چهار سال پیش راه‌اندازی صندوق‌های زمین و ساختمان مطرح شد، اما به دلیل اینکه برخی فعالان و دست‌اندرکاران معتقد بودند برخی قوانین و مقررات باید اصلاح شود، این موضوع منجر به پذیره‌نویسی نشد. تا اینکه صندوق‌های زمین و ساختمان پس از اصلاح پذیره‌نویسی شد و صندوق‌های دیگری نیز در نوبت راه‌اندازی قرار دارد.
در بازار دیروز چه گذشت؟
در بازاردیروز بیشترین حجم معاملات به نماد وپاسار اختصاص یافت که بیش از ۲۹ میلیون سهم به ارزش ۴۷ میلیارد ریال را رقم زد. همچنین معامله توافقی در نماد همراه ۲ به ارزش بیش از ۶۴ میلیارد ریال بیشترین ارزش بازار رابه خود اختصاص داد. نماد دامین، برترین تقاضا و نماد سمازن، برترین عرضه دیروز بود.
تاثیر‌گذارترین نمادهای دیروز بر معاملات بورس، نمادهای وامید و فارس بودند که با تاثیر منفی به ترتیب ۴۰ واحد و ۲۳ واحد از ارزش بازار کاستند. دررده‌های بعدی نمادهای وپاسار، پارسان، شاراک، سفارس و خودرو بیشترین تاثیرهای مثبت را بر شاخص باقی گذاردند.
در بازار دیروز همچنین نماد معاملاتی فایرا (نماد معاملاتی شرکت آلومینیوم ایران) با توجه به حد نصاب نرسیدن مجمع عمومی عادی به‌طور فوق العاده با محدودیت دامنه نوسان قیمت باز شد. در مقابل نماد معاملاتی شرکت قند لرستان برگزاری مجامع عمومی عادی سالانه به منظور تصویب صورت‌های مالی- عمومی فوق‌العاده به منظور تصمیم‌گیری درخصوص افزایش سرمایه و تغییر سال مالی متوقف شد. در پایان معاملات امروز نماد معاملاتی حق تقدم شرکت تامین مواد اولیه فولاد صبا‌نور با توجه به پایان مهلت پذیره‌نویسی بسته شد. در روز سه‌شنبه نماد تیپیکو بلافاصله پس از یک روز توقف باز شد. شنیده‌ها در گروه دارویی‌ها به نقل از معاون نظارت بر غذا و دارو وزارت بهداشت، از امکان افزایش ۱۵درصدی قیمت داروها حکایت دارد.
در این روزها در بازار انتظار برای منتشر شدن گزارش‌های ۶ ماهه بی‌شک یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های موجود است. پیش‌بینی‌های موجود نشان از شرایط مثبت شرکت‌ها دارد. از آنجا که عموما EPSهای اعلام شده از سوی شرکت‌ها با احتیاط محاسبه شده، برخی انتظار دارند تا با اعلام گزارش‌های ۶ ماهه چشم‌انداز بهتری از رونق برای بازار سهام ترسیم بشود. در عین حال، نیمه دوم هر سال عموما با انتشار بودجه عمومی کشور همراه است که ارقام مندرج در آن سود‌آوری شرکت‌های بورسی را قابل توجیه می‌کند. آذر ماه امسال نیز بودجه ۹۴ که به گفته سخنگوی دولت بودجه‌ای انضباطی خواهد بود، از هم‌اکنون تداوم وضع موجود با اندکی خوش‌بینی بیشتر را نوید می‌دهد.

منبع:دنیای اقتصاد