قطب نمای آینده بورس

اهداف راهبردی، اقدامات راهبردی، دستگاه‌های مسوول، خروجی‌های قابل انتظار، زمان اجرای برنامه‌ها و در‌نهایت دستگاه‌های اجرایی و واحدهای همکار برای به اجرا گذاردن برنامه‌های آتی بازار سرمایه در قالب «سند راهبردی سازمان بورس اوراق بهادار» روز گذشته توسط پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت اقتصاد و امور دارایی (شادا) منتشر شد. این سند که برای دریافت نظر کارشناسان و فعالان بازار سرمایه منتشر شده است، دارای رئوس برنامه‌های تدوین‌شده بلند‌مدت و میان‌مدت این سازمان در‌جهت پویایی بیشتر آن تدوین و منتشر شده است.

این برنامه‌ها در راستای سیاست‌های هفت‌گانه وزارت امور اقتصادی و دارایی تنظیم شده که عبارتند از: تامین مالی پایدار دولت و کاهش اتکای بودجه دولت به درآمد نفتی، افزایش توان ثروت‌آفرینی کشور، تقویت انضباط، سلامت و شفافیت مالی، اداری، ارتقای هم‌افزایی درون سازمانی و همکاری فراسازمانی، مشارکت فعال و موثر در سیاست‌گذاری و قانون‌گذاری، توسعه هدفمند سرمایه‌های انسانی و سازمانی و ایجاد و یکپارچه‌‌سازی سامانه‌های اطلاعات مدیریتی و عملیاتی.
در این برنامه‌ها همچنین در قالب این هفت محور بیش از ۲۴۳ هدف راهبردی استخراج شده است که برای هر هدف، اقدامات راهبردی معینی تعریف شده است. مسوول اجرایی هر هدف مشخص شده، زمان آغاز و پایان طرح با تاریخ‌های دقیقی تعیین‌شده و خروجی‌های ملموس و قابل انتظار آن نیز تعریف شده‌اند. در‌عین‌حال واحد‌های همکار با هر هدف در مجموعه وزارت اقتصاد و خارج از آن نیز مشخص شده‌اند.
در توضیح عمومی در‌خصوص برنامه‌های راهبردی پیشنهادی سازمان بورس اوراق بهادار آمده است:
دستیابی به اهداف کمی برای بسیاری از برنامه‌های سیاستی پیش‌بینی شده در بازار سرمایه متاثر از عوامل درون‌زا و برون‌زا است. آنچه برای سازمان بورس قابل اجرا و قابل تکلیف شدن است در حیطه اختیارات آن (عوامل درون‌زای بازار سرمایه) قابل تعریف است.
در توضیح عمومی این برنامه‌ها همچنین آمده است: احصای سایر عوامل (برون‌زا) موثر بر نتیجه، توسط سازمان بورس اوراق بهادار انجام خواهد شد. سپس تعیین تکلیف برای همکاری سایر نهادهای ذی‌ربط در دستیابی به اهداف ذکر‌شده مستقیما توسط مقامات عالی یا با تعریف مقررات جدی امکان‌پذیر خواهد بود. لذا لازم است بسیاری از بخش‌های دیگر دولتی و غیر‌دولتی نیز اقدامات موثر خود را به انجام رسانده باشند تا به همراه تکالیف انجام‌شده سازمان به هدف مورد نظر دست یازیده شود. در نتیجه این‌گونه اهداف، هدف کمی مختص به سازمان بورس و اوراق بهادار نیست. به‌عنوان مثال در صورت عدم تصویب انتشار سالانه ۳۰ هزار میلیارد ریال لایحه بودجه و عدم تمایل خزانه‌داری کشور مبنی‌بر انتشار ۳۰ هزار میلیارد ریال اوراق خزانه اسلامی سازمان بورس واوراق بهادار مقصر نخواهند بود. سازمان بورس در دستیابی به این اهداف نقش یاری‌رسان و کمک‌کننده را ایفا خواهد کرد. این امر در قالب بستر‌سازی زیر‌ساخت‌ها (اعم از مقررات و فناوری اطلاعات و…) و زمینه‌سازی حضور (انتشار) با شکل‌گیری نهاد قابل تصور است.
یکی از اهداف راهبردی در این سند مشارکت در انتشار اوراق خزانه اسلامی مندرج در بودجه کل کشور توسط دولت است که در این راستا اقداماتی درخصوص تعامل با دولت، بانک مرکزی و مجلس در تعیین خصوصیات اوراق بهادار دولتی لازم است.
همچنین مشارکت در انتشار اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار غیرمشارکتی توسط دولت با اقدام به پذیرش اوراق بهادار دولتی در بازارهای سازمان یافته تحت نظارت لازم است؛ مشارکت در انتشار اوراق سلف نفتی توسط دولت نیز از دیگر اهداف راهبردی این سند در نظر گرفته شده است.
در بخش دیگری از سند مزبور، ارتقای ارزش معاملات املاک و مستغلات بازار دستگاه‌های دولتی از طریق اقدام به کمک به بورس کالای ایران برای آماده‌سازی سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای معاملاتی برای املاک و همچنین بررسی امیدنامه‌ها، گزارش‌ها و اسناد اطلاعات ارائه‌شده به منظور صدور مجوز عرضه املاک و مستغلات در بورس صورت خواهد گرفت.
در بخش دیگری از این سند تامین منابع مالی کوتاه‌مدت شرکت‌ها از طریق ابزارها و نمادهای مالی طراحی شده توسط سازمان بورس به‌عنوان هدف راهبردی در نظر گرفته شده که در این راستا، طراحی ابزارهای تامین مالی کوتاه‌مدت نظیر اوراق مرابحه، مضاربه و جعاله، طراحی صندوق‌های تامین مالی کوتاه مدت، طراحی صندوق‌های خرید دین، تعریف مشوق‌های ممکن برای انتشار ابزارهای تامین مالی کوتاه‌مدت و تشکیل نهادهای مالی تامین مالی کوتاه‌مدت و تعریف مقررات در رویه‌های لازم برای پذیرش اوراق بهادار کوتاه‌مدت و واحدهای صندوق‌های تامین مالی کوتاه‌مدت ازاقدامات لازم درتحقق این هدف ذکر شده است.
افزون بر این افزایش ارزش سرمایه‌گذاری غیرمستقیم خارجی در بازارهای اوراق بهادار متشکل از دیگر اهداف این سند است که در این راستا لازم به اقدام درخصوص تکمیل پرونده استفاده از زبان گزارشگری تجاری توسعه‌پذیر (XBRL) است.
دیگر هدف راهبردی این سند مشارکت در انتشار اوراق غیرمشارکتی شرکتی است؛ طراحی انواع اوراق بهادار غیرمشارکتی و پیشنهاد آن به شورای عالی بورس برای تصمیم، مذاکره با بانک مرکزی و دولت به‌منظور هماهنگی در تعیین نرخ سود اوراق بهادار غیرمشارکتی متناسب با ریسک، حذف ضامن جبران خسارت در انتشار اوراق بهادار غیرمشارکتی به‌منظور افزایش ظرفیت انتشار اوراق، پیشنهاد اصلاحات لازم در قانون بازار اوراق بهادار در زمینه مقررات افشای اطلاعات ناشرین اوراق بهادار ثبت شده نزد سازمان بورس، تسهیل و کاهش تشریفات غیرضروری درخصوص عرضه عمومی اوراق بهادار، تاسیس موسسات رتبه‌بندی و الزام ناشران به رتبه‌بندی اوراق غیرمشارکتی، طراحی اوراق بهادار غیرمشارکتی قابل تبدیل به سهام و طراحی اوراق بهادار غیرمشارکتی با نرخ سود شناور از اقدامات لازم درخصوص این هدف عنوان شده است.
افزون بر این تامین مالی از طریق افزایش سرمایه شرکت‌های ثبت شده و توسعه مشارکت در انتشار اوراق مشارکت شرکت‌های ثبت شده از دیگر اهداف این سند است.
افزایش تامین مالی در بازار اولیه نیز یکی از مهم‌ترین اهداف این سند است که از اقدامات راهبردی لازم در این راستا می‌توان به تشویق شرکت‌های مادر به سرمایه‌گذاری در شرکت‌های جدید‌التاسیس، پیشنهاد اصلاحات لازم در قانون تجارت برای تسهیل انتشار سهام به ارزش بازار و حذف ضامن اصل و سود اوراق بهادار به منظور افزایش ظرفیت انتشار اوراق اشاره کرد.
مشارکت در تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری در دارایی‌های ارزی هدف راهبردی تعیین شده است. این هدف با جلب موافقت بانک‌مرکزی برای تشکیل صندوق‌های سرمایه‌گذاری در دارایی‌های ارزی و تنظیم متناسب مقررات معاملات ارز صورت خواهد گرفت.
تحقق هدف راهبردی توسعه صندوق‌های سرمایه‌‌گذاری در زمین و ساختمان در تعامل با وزارت راه و شهرسازی، شهرداری‌ها و سازمان‌های تابعه و همچنین شرکت‌های ساختمانی برای جلب مشارکت آنها در تاسیس صندوق‌های زمین و ساختمان باید صورت گیرد. همچنین هدف راهبردی توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری در ساخت پروژه تولیدی باید با تنظیم مقررات صندوق‌های پروژه صورت گیرد. از سوی دیگر تحقق افزایش ارزی اوراق بهادار تحت مدیریت صندوق‌ها و سبدگردان‌ها به‌عنوان دیگر هدف راهبردی مورد تاکید قرار گرفته است.
در سند راهبردی سازمان بورس و اوراق بهادار بر لزوم افزایش تعداد سرمایه‌گذاران در اوراق بهادار نسبت به کل جمعیت تاکید شده است. هدف راهبردی که باید از طریق افزایش تعداد کدهای سهامداری از طریق برنامه‌های آموزشی، استقرار تابلوهای صندوق‌های قابل معامله و تسهیل در معامله آن، افزایش تعداد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک در جهت جذب سرمایه‌ افراد ریسک‌گریز صورت گیرد. همچنین گسترش فیزیکی بازار سرمایه به اقصی‌نقاط ایران، پیوستن به بازارهای منطقه‌ای و جهانی و امکان انجام معاملات سهام عدالت در بازار سرمایه از دیگر اقدامات راهبردی این هدف در نظر گرفته شده است.
افزایش ثابت ارزش بازار اوراق بهادار متشکل از تولید ناخالص داخلی نیز از طریق افزایش تعداد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس و فرابورس صورت خواهد گرفت.
هدف راهبردی افزایش سهام شناور آزاد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس تهران متناسب با مقررات مربوطه، رشد ارزش معاملات نقد در بورس کالای ایران به میزان سالانه ۵ درصد بیش از تورم و پذیرفتن قطعی سازمان بورس به‌عنوان عضو دائم نهاد بین‌المللی کمیسیون‌های اوراق بهادار از دیگر اهداف راهبردی هستند. هدف راهبردی صدور گواهی امضای الکترونیکی برای کاربران نرم‌افزارهای معاملات برخط با اقدام راهبردی تعامل با مرکز ریشه گواهی امضای الکترونیکی به منظور دریافت مجوز افتتاح مرکز میانی صدور گواهی الکترونیکی بازار سرمایه صورت می‌گیرد.

منبع: دنیای اقتصاد