پیام یاغلی*: رشد و توسعه تکنولوژی و افزایش رفاه در جوامع بشری، بستری برای تولید انبوهی از داده‌ها در انواع و ابعاد مختلف فراهم آورده است.
بانک‌ها و ابزارهای مختلف بانکداری الکترونیکی سهم مهمی از تولید داده‌های اقتصادی و اجتماعی را در کشورها برعهده دارند. داده‌های مربوط به تراکنش‌های مالی و عملیاتی مربوط به مشتریان بانک‌ها به همراه داده‌های سایر حوزه‌های کسب‌و‌کار در انواع بازارهای کالا و خدمات یکی از مهم‌ترین فرصت‌ها را برای برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی فراهم آورده تا با بینشی که از تحلیل این داده‌ها کسب خواهند کرد، به ترسیم و تدوین استراتژی‌های نوین اقتصادی و اجتماعی جهت توسعه رفاه شهروندان جامعه بپردازند و الگوهای مطلوب اجتماعی، اقتصادی و در پاره‌ای موارد سیاسی را نه براساس نگاه از بیرون به داخل پدیده‌های اقتصادی و اجتماعی؛ بلکه براساس نگاه از درون به بیرون این پدیده‌ها شکل دهند.
به واقع در دنیای امروز سازمان‌ها و نهادهای پیشرو تصمیمات استراتژیک خود را براساس الگوهای کلاسیک مرسوم شکل نمی‌دهند بلکه این تصمیمات را بر مبنای شناخت روابط پیدا و پنهان پدیده‌ها اتخاذ می‌کنند و با دسته‌بندی رفتاری بین متغیرها و روابط حاکم بر آنها به تحلیل و انتخاب بهترین استراتژی جهت بازی در عالم اقتصاد و سیاست دست می‌زنند.
بانک مرکزی به عنوان بالاترین مقام ناظر بر فعالیت‌های بانک‌های کشور و متولی تنظیم شاخص‌های کلان اقتصادی در بسیاری از موارد نیازمند شناخت دقیق از رفتار فعالان اقتصادی در بازارهای پول و سرمایه و بازارهای غیرمتشکل پولی است. بدون شک بینش حاصل از این شناخت علاوه‌بر نیاز به تجربه و نظرات خبرگان این حوزه نیازمند آگاهی از خوی و رفتار عوامل مختلف اقتصادی در بازارهای مورد اشاره است. متاسفانه، در بسیاری از تصمیمات کلان و اثرگذار بر رفاه و توسعه اقتصادی کشور، تصمیم‌گیرندگان به‌دلیل ناتوانی از تحلیل عمیق لایه‌های مختلف اثرگذار بر شاخص‌های اقتصادی، مجبور به اتخاذ تصمیماتی می‌شوند که مبتنی بر روش‌های آزمون و خطا بوده و اثرات مخرب این تصمیمات تا سال‌ها بر پیکر اقتصادی کشور به‌جای مانده است.
این شرایط در حالی است که فناوری اطلاعات به عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان تحول، امکانات و روش‌های نوینی را در اختیار قرار می‌دهد تا با به‌کارگیری این امکانات بتوان تصمیماتی اثربخش را مبتنی‌بر روش‌هایی کارآ اتخاذ کرد.
به واقع آنچه امروزه عاملی در جهت ابراز ناتوانی در تصمیم‌گیری است داده‌های با حجم انبوه (Big Data) است که اتفاقا بزرگ‌ترین منبع جهت خلق تصمیمات استراتژیک مهم است.
تولید انبوهی از داده‌ها توسط مشتریان بانک‌های کشور که در بستر انواع بانکداری (الکترونیکی، مجازی، خرد، شرکتی و…) حادث می‌شود چالش‌های بزرگی را در بخش نظارت، توسعه و تحقیق و سیاست‌گذاری به وجود آورده که توجه ویژه‌ای را جهت چرخش‌های زیربنایی از حوزه نظارت سنتی به نظارتی سیستمی و پویا مطالبه می‌کند.
عدم یکپارچگی داده‌ها در کل شبکه بانکی کشور جهت ارزیابی و نظارتی پویا بریک پایگاه داده مجتمع از کل مشتریان بانک‌ها یقینا فرصت مهمی را جهت شناسایی عوامل مخل اقتصادی در دو بخش پولشویی و تقلبات بانکی از جانب ناظران و بازرسان حوزه نظارت ربوده و از طرفی بسیاری از فرصت‌های شناسایی رفتار عاملان اقتصادی را در بخش‌های مختلف اقتصادی کشور از جانب برنامه‌ریزان حوزه‌های اقتصاد شهری و روستایی و سیاستمداران تاثیرگذار بر فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی از بین برده است.
مواجهه با داده‌های با حجم انبوه نیازمند آمادگی و مجهز شدن به زیرساخت‌های سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و در دنیای امروز مغزافزاری است.
آنچه امروزه ناظران و استراتژیست‌های بازار پول و سرمایه نیازمند آن هستند، بیش از زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری است، مغزافزارها با تزریق دانش حاصل از کشف روابط بین پدیده‌ها به نرم‌افزارها که با روش‌های نوینی چون داده‌کاوی حاصل می‌شود، این امکان را به تصمیم‌گیرندگان می‌دهند که الگوهای تحلیلی خروجی نرم‌افزارها، هوشمند و نزدیک به ساختار تحلیلی مغز انسان باشد و پدیده‌ها نه براساس آنچه ما انتظار داریم تحلیل شوند، بلکه براساس آنچه ساختار واقعی پیدایش آنها است مورد بررسی قرار گیرند.
این نکته بیش از پیش باید مورد توجه قرارگیرد که آینده منتظر تصمیمات امروز ما نیست و امروز همان فردایی است که انتظارش را می‌کشیدیم، پس در شرایطی که در هر گوشه و کناری که حس و لمس می‌کنیم داده‌ها حضور دارند، هوشمندی در جمع‌آوری و ذخیره آنها و خردورزی در استفاده از این داده‌ها جهت خلق آینده مطلوب شرط بقا و حیات است.
در این بین تصمیم‌گیرندگان و سیاست‌گذاران کلان اقتصادی و اجتماعی کشور ضروری است که به این موارد توجه و اهتمام ویژه داشته باشند.
• استاندارد‌سازی پایگاه‌های داده حوزه‌های مختلف کلان اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، بهداشتی و درمانی، آموزشی و …
• ایجاد پروتکل الحاقی بین پایگاه‌های داده مختلف کلان فوق در کشور
• تقویت زیرساخت‌های مخابراتی و فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور جهت تولید، جمع‌آوری، ذخیره‌سازی، پردازش، انتقال و نمایش اطلاعات مورد نیاز تصمیم‌گیرندگان
• اهتمام ویژه به هوشمندسازی فعالیت‌های نظارتی از طریق به‌کارگیری نیروهای متخصص مجهز به دانش‌های نوین مهندسی دانش و داده کاوی
• توسعه فرهنگ به‌کارگیری اطلاعات و دانش در تصمیم‌گیری و حاکمیت داده (Data Governance) (در سازمان‌ها و نهادها تصمیمات مبتنی و مستدل بر سیستم‌های بر پایه کشف حقیقت است نه براساس شواهد و مصداق‌ها)
• توسعه ابزارهای ارتباط مستقیم با مخاطبان و مصرف‌کنندگان کالاها و خدمات جهت بازخوردگیری مستقیم و بی‌واسطه از جانب این گروه (Interactive Voting System)
* کارشناس بانکی
منبع: دنیای اقتصاد
  |
 |
 |
 |
 |
 |
