رکود بازار سکه و ارز، خروج حجم زیادی پول ریسک ناپذیر از بازار پولی به سوی بازار سرمایه که بازاری پر از ریسک محسوب میشود باعث شده شاخص بورس تهران در چشم برهم زدنی رکوردهای چشمگیری را تصاحب کند و بر قلههایی بایستد که در تاریخ ۴۷ ساله بورس مدتها از آن یاد شود، اما این همه ماجرا نیست، بازار سرمایه هم مانند هر بازار دیگری بالا و پایین دارد چرا که بازدهی ۱۱۰ درصدی بازار سرمایه در مقایسه با دیگر بازارهای بورس دنیا، حتی کشورهای همسایه، خود هشدار و اخطاری است بر اینکه دیریا زود حبابی به بزرگی ۴۲۰ هزارمیلیارد تومان میترکد و تبعاتی بسیار گسترده بر اقتصاد به جای خواهد گذاشت. شاهین شایان آرانی در پاسخ به این سوال اعتماد که دلایل حبابی بودن قیمت را چه میدانید، گفت: عدم تعیین نرخ صحیح سود بانکی، عدم وجود فضا برای سرمایهگذاری اقتصادی و دورنمای مثبت ایجاد شده از مذاکرات که بسیار چاشنی رویا را نیز دارد، از مهمترین دلایلی است که باعث شده بورس تهران از قیمتهای عادله خارج شده و انتظارات واهی و سودای عجیب و غریبی برای کسب سود بیشتر ایجاد شود که تمام این عوامل شاخص بورس تهران را به سوی حبابی شدن هدایت میکند.
چرا این همه سرمایه به سوی بازارسرمایه روان شده است؟
زیرا فضای اقتصادی کشور ما برای جذب سرمایه بسیار محدود شده است، نرخ سود بانکی زیر نرخ تورم موجب شده که حجم قابل توجهی پول ریسکناپذیر به سمت بازار ریسکپذیر بازار سرمایه سوق داده شود، عدم مهندسی کردن درست نرخ سودها و از بین رفتن تعادل در جذب منابع از دیگر دلایل مهم محسوب میشود که این چند عامل موجب شده بازار بورس ایران به سوی حبابی شدن برود، اگرچه این افزایش قیمت و رشد قیمتها سهامداران و کارگزاران را خوشحال میکند اما من اگر مسوول بورس بودم حتما از این رشدهای عجیب و غریب میترسیدم، نگران میشدم و افتخار هم نمیکردم به این پروازهای بیمحابا، زیرا افزایش بیرویه شاخص پیام بدی است و حکایت از تداوم ندارد.
به نظرشما آیا مسوولان بورسی میتوانند تداوم و ثبات این نوع بازدهی را پیشبینی کنند؟
خیر نمیتوانند مسلما، بر اساس عرف بازدهی بازارسهام باید ۱۰ تا ۲۵ درصد زیر تورم باشد در حالی که این رقم در ایران ۱۱۰ درصد است یعنی ۴۰ تا ۵۰ درصد بازده اضافی بیش از عرف و استاندارد که این اصلا منطق ندارد و باید پرسید واقعا این ۵۰ درصد بازدهی اضافه چقدر ادامه خواهد یافت. دریک اقتصاد سالم منطق بازدهی بازار۱۰ تا ۳۰ درصد است و اگراین بازار دچار سقوط شود شوک بزرگی اتفاق میافتد.
مسوولان بازار سرمایه اگربه دنبال سلامتی و پایداری و ثبات بازار سرمایه هستند نباید بگذارند چنین شوکهایی رخ دهد.
بازده بورس روی تورم بورس چقدراست؟
تجربه ثابت کرده است بازده ۶۰ تا ۷۰ درصد روی نرخ تورم پایداری و تداوم خواهد داشت، اما ۱۱۰ درصد خیر، ادامهدار نخواهد بود و سرمایهگذاران باید مواظب باشند.
آیا شما به عنوان یک کارشناس زبده بازار بورس حاضر به سرمایهگذاری در این شرایط آن هم با سود بالا بودید؟
خیر من در شرایط کنونی به هیچوجه حاضر به سرمایهگذاری نیستم، زیرا یکی از دلایلی که سیگنال خطرناک بودن این بازار را میدهد شاخص قیمت به درآمد یا همان «پ برایی» است که درحال حاضر روی عدد ۵/۷ ایستاده است درحالی که عدد منطقی این شاخص ۴ تا ۵/۶ است، درحالی که عدد ۵/۷ خود سیگنالی است مبنی براینکه این شاخص از حد نرمال خارج شود و من درمجموع با وجود این سود بالاو قیمتهای خوب شرایط را نگرانکننده ارزیابی میکنم.
دراین میان راهحل چیست؟
دراین میان دولت یک وظیفه مهم دارد، ایجاد تعادل میان بازار پولی و سرمایه، به عبارتی با اصلاح نرخ سود بانکی سرمایههای فراری از سیستم بانکی را دوباره به این بازار برگرداند زیرا پرداخت سود زیر نرخ تورم یک نوع سرکوب مالی است و راهحل مهم و اساسی دیگر این است که به مردم آگاهی بدهیم به ویژه آنان که در قالب سهامداران خرد و حقیقی یا همانها که پولهای ریسکناپذیر خود را وارد بورس کردهاند و به آنها بگوییم که این بازار پرریسک است و قیمتها بیجهت بالاست و به طور آگاهانه و با مطالعه سهام خریداری کنید و در این میان مهمترین و اصلیترین وظیفه دولت اصلاح نرخهاست.
انتهای پیام