دولت یازدهم با نوآوری‌هایش راه تازه‌یی در گفت‌وگو با غرب باز و امیدهایی را برای کاهش تحریم‌ها ایجاد کرده است. احتمال عادی شدن مناسبات ایران و غرب به ویژه ایالات متحده امریکا، رهبران سیاسی کشورهای گوناگون به ویژه همسایه‌های ایران را به تکاپو وا داشته است. آنها به این می‌اندیشند که اگر ایران از زیر سایه تحریم بیرون آید شاید منافع آنها دیگر مثل سابق نباشد. رهبران ترکیه از جمله این کشورها هستند که البته معتقدند کاهش یا حذف تحریم‌های ایران به افزایش مبادلات آنها با ایران منجر می‌شود. ایران و ترکیه از «پایان دوران سرد مناسبات و آغاز مرحله جدیدی» صحبت می‌کنند و مقامات دو کشور اکنون لحن آشتی‌جویانه‌یی دارند. به ویژه پس از «شکستن تابوی گفت‌وگوی امریکا و ایران» مقام‌های ترکیه از احتمال رشد تبادلات تجاری تا ۱۰۰ میلیارد دلار با ایران خبر دادند. احمد داووداوغلو در مصاحبه با شبکه خبر «سی‌ان‌ان ترک» اظهارداشت: باز شدن بازار ایران به روی جامعه بین‌الملل، امکانات فوق‌العاده‌یی برای ترکیه به عنوان همسایه ایران فراهم خواهد آورد و ترکیه از امکانات عالی برای رفع نیازهای بازار ایران برخورداراست. عبدالله گل، رییس‌جمهور ترکیه هم از شروع مذاکره میان ایران و امریکا استقبال کرد. روزنامه‌های ترکیه اکنون می‌نویسند تجار و شرکت‌های این کشور در انتظار حضور بیشتر در بازار ایران هستند. اما کارشناسان از مشکلات حل نشده سیاسی و اقتصادی ترکیه و ایران هم صحبت می‌کنند. دراین رابطه آنها به موضوع «قرارداد گازی ایران و ترکیه» اشاره می‌کنند که یکی از مهم‌ترین اختلافات میان دو کشوراست و پرونده آن در «دادگاه بین‌المللی لاهه» مورد بررسی است. علی باباجان، معاون اردوغان ۲۰ مهر ۱۳۹۲ خبرداد که کشورش دیگر معاملات تهاتری یعنی «طلا به جای گاز» را انجام نخواهد داد. وی گفته است ترکیه مجبور است به دلیل تحریم‌ها به این کارپایان دهد.
تجارت ایران و ترکیه
ترکیه سالانه ۱۰ میلیارد مترمکعب گاز از ایران می‌خرد. هردو کشور تا به حال موفق شدند تحریم‌ها را با معاملات تهاتری دور بزنند. رسانه‌های ترکیه می‌نویسند که ترکیه گران‌ترین گاز وارداتی را از ایران می‌خرد و به‌شدت ناراضی است.
با وجود تشدید اختلافات سیاسی میان دو کشور، مبادلات تجاری در سال‌های اخیر رشد داشته است. در ۱۰ سال گذشته و پس از روی کارآمدن حزب «عدالت و توسعه»، مبادلات تجاری ایران و ترکیه از ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار در سال، به میزان ۲۵ میلیارد دلار یعنی تا ۱۰ برابر ارتقا یافته است. به عقیده پروفسور محمت سیف‌الدین ارول، رییس «مرکز استراتژیک اویروآسیا» (آسام) در ترکیه، ادعای داوود اوغلو مبنی بر تبادلات ۱۰۰ میلیارد دلاری با ایران، با اجرای قراردادهای استراتژیک که تابه‌حال بدون اجرا مانده‌اند، می‌تواند عملی شود. وی تاکید می‌کند: «ایران قادراست انرژی کشورهای آسیای میانه و دریای خزر را به ترکیه انتقال دهد و به کشور ترانزیت گاز تبدیل شود اما برای اجرای چنین پروژه‌یی امریکا باید موافقت کند.»به نظر ارول ترکیه پلی بین ایران و غرب بوده و در مذاکرات آنها نقش میانجی را بر عهده گرفته است و اکنون عادی‌سازی مناسبات ایران و امریکا به نفع ترکیه خواهد بود. والتر پوش، یکی از ایران‌شناسان و ترک‌شناسان «بنیاد علم و سیاست»
(Stiftung Wissenschaft und Politik) در برلین آلمان نظری مخالف این کارشناس ترک دارد. وی به دویچه وله می‌گوید: مذاکره ایران و امریکا به نفع ترکیه نیست. وی تاکید می‌کند: «ایران و ترکیه رقیب هم هستند و اختلافات استراتژیکی با هم دارند و سخنان داوود اوغلو هم بیشتر آرمان‌گرایانه است. سیاست خارجی ترکیه برای «رساندن تنش با همسایگان به صفر» هم عملا به شکست انجامیده است.»این کارشناس بنیاد علم و سیاست همچنین خاطرنشان می‌کند: «در حال حاضر هم چیزی میان ایران و امریکا عوض نشده است. این فقط یک گفت‌وگوی تلفنی بوده و در امور استراتژیک چیزی تغییر نیافته است.»والتر پوش نتیجه می‌گیرد که گرچه ترکیه پتانسل عظیمی برای تامین نیازهای بازار ایران دارد اما پیش‌بینی داوود اوغلو عملی نیست. وی می‌افزاید: «اگر واقعا تحریم‌ها علیه ایران کاهش یابد فقط ترکیه وارد بازار ایران نخواهد شد. فرانسه، آلمان، ایتالیا و انگلیس هم برای حضور در بازار ایران رقابت خواهند کرد و ایرانیان فرصت انتخاب خواهند داشت.» به عقیده عارف کسگین، کارشناس مرکز تحقیقات استراتژیک ترکیه عادی‌سازی روابط ایران و غرب دو سویه است و نتایج و پیامدهای مثبت و منفی برای ترکیه دارد. وی در این رابطه نخست به پیامدهای منفی آن اشاره می‌کند: «ازاهمیت استراتژیک ترکیه کاسته خواهد شد و ایران می‌تواند بسیاری از نگرانی‌های غرب را رفع کند و بهتر از ترکیه عمل کند، چون خود این مشکلات را ایجاد کرده است. از سوی دیگر تحولات منطقه‌یی هم آنگونه که ترکیه انتظار دارد، پیش نخواهد رفت. عادی شدن روابط ایران و غرب درباره سوریه هم به ضرر ترکیه است.»این کارشناس در ادامه به نکات مثبت عادی‌سازی مناسبات ایران با غرب هم اشاره می‌کند و تاکید دارد که این مساله سبب تحرک اقتصادی منطقه می‌شود و به کاهش تنش‌های موجود از جمله کاهش درگیری شیعه و سنی خواهد انجامید.
ناخرسندی از رفع تحریم ایران
کسگین، کارشناس مقیم آنکارا به دویچه‌وله می‌گوید: «مشکلات ایران و ترکیه حاصل روابط بد ایران با دنیای خارج است و اگر این مساله عادی شود حجم تبادلات تجاری ایران و ترکیه رشد خواهد کرد. شرکت‌های غربی کم‌کم دارند وارد بازار ایران می‌شوند و ترکیه می‌خواهد شرایط تجاری خود با ایران را تغییر دهد. مسوولان ترکیه از ایران به دلیل موضوع سوریه و عراق ناخرسندند و در انتظار تغییر رفتار ایران هستند و منتظرند که ایران گام‌های مثبتی در این راه بردارد.»
داوود اوغلو، وزیر خارجه ترکیه می‌گوید؛ تلاش‌های قبلی کشورش برای کاهش تنش با ایران در دوره احمدی‌نژاد نتیجه‌یی نداده است. او در این رابطه همچنین خاطرنشان می‌کند: «اما دولت جدید ایران، با تفکرات نوین در حل بحران سوریه، دید مثبت دارد و آماده شنیدن گفتمان نوین در این زمینه است و اراده همکاری در حل بحران سوریه را نشان داده است. ترکیه به هیچ‌وجه نه تنها از نزدیکی ایران و امریکا ناخشنود نخواهد بود، بلکه مشوق این نزدیکی است و از آن به‌شدت استقبال می‌کند.»کارشناسان مقیم ترکیه هم که با دویچه‌وله صحبت کردند تایید می‌کنند تابه‌حال تحریم‌های امریکا علیه ایران، زیان اقتصادی شدیدی به ترکیه وارد ساخته است.
منبع: اعتماد
  |
 |
 |
 |
 |
 |
