حسن روحانی از همان نخستین روزهای آغاز کارش، به عنوان رییس‌جمهور، گام‌هایی برای اصلاح اقتصاد بیمار ایران برداشته است. با اینکه در دوران هشت ساله پیش از او که محمود احمدی‌نژاد در قدرت بود، قیمت نفت دوبرابر شد اما بخش بیشتر این افزایش درآمد به واردات کالاهای کم‌ارزش و پرداخت وام‌های ناکارآمد اختصاص یافت. در این دوران، تولیدکنندگان داخلی ضربه خوردند، نرخ تورم همراه با بیکاری اوج گرفت و اقشار معمولی مردم فقیرتر شدند. با وجود این شرایط، روحانی در تلاش است ورق را برگرداند. وی برای شروع درمان اقتصاد ایران اقدام به تشکیل کابینه‌یی متشکل از تکنوکرات‌هایی کرده است که بیشتر آنها در دوران دو رییس‌جمهور اصلاحگر پیشین، اکبر هاشمی‌رفسنجانی و سید محمد خاتمی، صاحب مقام بوده‌اند. این دو رییس دولت‌های قبل از احمدی‌نژاد نماینده مکتب «راست مدرن» اقتصادی در ایران به حساب می‌آیند. آنها تلاش داشتند اقتصاد را به سمت آزادی بیشتر بازارها سوق دهند و در حالی که پایه مالیاتی را گسترش می‌دهند به دنبال کسب اعتبار از موسسات بین‌المللی مانند بانک جهانی نیز بودند. علی طیب‌نیا، وزیر جدید اقتصاد ایران یکی از تکنوکرات‌های دولت روحانی است که بخشی از دوران تحصیلش را در مدرسه اقتصادی لندن گذرانده است. او نشان داده که دنبال سامان بخشیدن به سیستم مالیاتی ایران و مالیات بر ارزش افزوده است. این کار باعث کاهش وابستگی اقتصاد کشور به درآمد حاصل از صادرات نفت خواهد شد که بر اثر اعمال تحریم‌های غرب از پایان سال ۲۰۱۱ به کمتر از نصف رسیده است. همچنین بیژن زنگنه، وزیر نفت اصلاح‌طلب، خواهان عقد قراردادهای تازه با جلب نظر چشمگیر شرکت‌های نفتی خارجی است تا به این ترتیب سرمایه و مهارت آنها را به ایران منتقل کند. آقای روحانی همچنین گفته است که سازمان برنامه و بودجه را بازگشایی خواهد کرد. این سازمان در ایران نقش یک نهاد تقریبا مستقل برای ارزیابی بودجه را داشته است که در سال ۲۰۰۷ به دستور احمدی‌نژاد ناگهان بسته شد. همچنین محمد نهاوندیان، رییس دفتر رییس‌جمهور، برنامه‌های اصلاحی اقتصادی دیگری را پیشنهاد داده است تا احتکار ارز در ایران را کاهش دهد. بسیاری در ایران با احتکار ارز دنبال بهره بردن از تغییرات شدید ارزش ریال در برابر دلار هستند؛ مبادلاتی که هر روز در حجم وسیع با دست به دست شدن بسته‌های اسکناس ریال و دلار در بازار بزرگ تهران صورت می‌گیرد. ولی‌الله سیف، رییس جدید بانک مرکزی ایران، اشاره کرده است که نرخ سود بانکی جهت کنترل تورم باید بالا برود. کوان هریس، از دانشگاه پرینستون، که سفرهای متداولی نیز به ایران دارد، معتقد است: «این کار به دلیل سیاست‌های مالی ضعیف چند سال اخیر منجر به ورشکستگی‌‌های زیادی در این کشور می‌شود. این مساله‌یی است که دولت باید خود را برای رویارویی با آن آماده کند چرا که این مشکل به‌طور خود به خود و در بازار حل نخواهد شد.»با وجود هر پیش‌آمدی اصلاحات مورد نظر آقای روحانی احتمالا با دشواری مواجه می‌شود مگر آنکه وی بتواند تحریم‌های اروپا و امریکا را روی بانک‌های ایرانی و همچنین فروش نفت بردارد. علت پیروزی او در انتخابات تا حد زیادی به خاطر این تصور عمومی بود که وی می‌تواند بهترین شانس ممکن برای برداشته شدن تحریم‌ها باشد. اما اکنون با متمایل شدن امریکا برای بمباران سوریه، نزدیک‌ترین متحد ایران، آقای روحانی در حال کشیده شدن به یک جنگ منطقه‌یی است که کمترین تمایلی به آن ندارد. سخنگویان دولت، مخالفان سوری را متهم به استفاده از سلاح‌های شیمیایی کرده‌اند اما این‌بار لحن‌شان بسیار محتاطانه‌تر از زمان آقای احمدی‌نژاد است. آنها به‌طور کلی استفاده از سلاح‌های شیمیایی را محکوم کرده و به دنیا یادآوری کرده‌اند که ایران، خود، قربانی استفاده شدن از سلاح‌های شیمیایی در جریان جنگ هشت ساله این کشور با عراق بوده است. در واقع، زمزمه‌هایی شنیده می‌شود از اینکه ایران می‌تواند به جای حمایت خود از بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه که منجر به ادامه جنگ در این کشور می‌شود، از قدرت نفوذ سیاسی و مالی خود برای سوق دادن آقای اسد جهت مذاکره با مخالفان استفاده کند. اگر خشونت فعلی لبریز شود، ممکن است به لبنان و حزب‌الله نیز آسیب رسیده و باعث کاهش نفوذ ایران در منطقه شود. اما اگر ایران بتواند آقای اسد را به سمت مذاکره پیش ببرد، ممکن است حتی گشایشی در روابطش با امریکا و مناقشات طولانی مربوط به برنامه هسته‌یی‌‌اش ایجاد کند. واسطه‌های غیرمستقیم میان ایران و امریکا هم اینک نیز از میان رفته‌اند. در اتفاقی نامتداول، طی سفر سلطان قابوس، پادشاه عمان به ایران که پیش از این نیز پیغام‌هایی را میان ایران و امریکا رد و بدل کرده بود، جفری فلتمن وی را همراهی می‌کرد. وی یک دیپلمات ارشد امریکایی است که طی سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۲ معاون امور خاور نزدیک وزارت خارجه در دولت اوباما بود و هم‌اکنون معاون سیاسی دبیرکل سازمان ملل است. یک روزنامه چاپ ایران نوشته است که پادشاه عمان به‌طور محرمانه پیشنهادی را از جانب امریکا برای ایران داشته است که بر طبق آن ایران در ازای کاهش میزان غنی‌سازی خود می‌تواند مجددا از سیستم بانکی SWIFT استفاده کند. امریکا و ایران تاکنون صحت چنین موضوعی را تایید نکرده اند.
منبع: اعتماد به نقل از اکونومیست
  |
 |
 |
 |
 |
 |
