محمود ابراهیمی*: در میان صنایع فعال در بازار سرمایه، صنعت بانکداری از جمله گروه‌هایی است که همیشه ارزش قابل توجهی از بازار سرمایه را در اختیار دارند.
در این صنعت که همیشه فعالان بازار نگاه خاصی به آن دارند و حرکت قیمتی آن را دنبال می‌کنند ۱۵ بانک حضور دارد که ۹/۱۰ درصد از ارزش بازار سرمایه را به خود اختصاص داده‌اند.
براساس آمار موجود، ارزش فعلی بورس ۹۷۹، ۹۲۳، ۲ میلیارد ریال است که بیش از ۲۴۹، ۲۹۸ میلیارد ریال آن در حوزه بورس و بالغ بر ۳۰۴، ۶۲۸ میلیارد ریال آن در بازار فرابورس متعلق به صنعت بانکداری است.
امروزه با توجه به پیشرفت روزافزون علوم و به ویژه ارتباطات و فناوری اطلاعات، گستره خدمات بانکی نیز افزایش یافته و بسیاری از کارکردهای قبلی، جای خود را به بانکداری الکترونیک سپرده‌اند.
تامین مالی از طریق بازار سرمایه، یکی از روش‌هایی است که پیوند بازار پول و بازار سرمایه را برقرار کرده؛ پیوندی که از اهمیت بالایی برخوردار است به گونه‌ای که در برخی موارد که بازار سرمایه در خطر سقوط قرار داشته به مدد بازار پول توانسته است به بقای خود ادامه دهد.
اگرچه در برخی مقاطع، عده‌ای بر این اعتقاد بودند که بازار پول و بازار سرمایه باید از یکدیگر تفکیک شوند اما با حضور ۱۰ بانک دولتی و خصوصی در بورس و شش بانک در فرابورس و شرکت‌های سرمایه‌گذاری و صندوق‌های سرمایه‌گذاری وابسته به این بانک‌ها، چنین فرضیه‌ای هیچ گاه رنگ تحقق نمی‌گیرد. بازار سرمایه در هر کشوری بارزترین شاخص برای معرفی ساختار، ثبات و قدرت اقتصادی است. بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته دنیا، توسعه بازار سرمایه را به‌عنوان مهم‌ترین اهداف و محرک‌های اقتصادی می‌دانند و تفاوت‌های حاصله در دو قرن اخیر به خوبی به این امر اذعان دارد.
یکی از اهداف بازار سرمایه، تامین مالی برای بنگاه‌های اقتصادی اعم از تولیدی و خدماتی است که در این راه بدون کمک و همراهی بازار پول نمی‌توان بازار سرمایه را در مسیر دستیابی به اهداف خود متصور دانست. بازار سرمایه حاوی شرکت‌ها از صنایع مختلف اقتصادی است. یکسری از این شرکت‌ها به طور مستقیم در چرخه تولید قرار دارند که به نوعی از آنها با عنوان بنگاه‌های سرمایه‌پذیر یاد می‌شود. در کنار این شرکت‌ها، بنگاه‌های اقتصادی دیگری نیز وجود دارند که به عنوان سرمایه‌گذار و تامین‌کننده، نیاز شرکت‌های سرمایه پذیر به جریان وجوه نقد را برطرف می‌کنند. بانک‌ها یکی از همین بنگاه‌های اقتصادی هستند که با ایفای نقش واسطه‌گری، خدماتی را به سایر بنگاه‌های اقتصادی ارایه می‌کنند.
البته بانک‌ها در کنار این وظیفه، خدمات دیگری را چه به اشخاص حقوقی و چه به اشخاص حقیقی ارایه می‌دهند. بانک‌های موجود در بازار سرمایه در ایران را می‌توان به دوبخش بانک‌های دولتی و بانک‌های خصوصی تقسیم کرد. بانک‌های دولتی بانک‌هایی هستند که ساختار دولتی خود را حفظ کرده و فقط درصد پایینی از سهام آنها در بورس عرضه شده است. البته این را نیز باید گفت که مدیران این بانک‌ها در تحول سختاری بانک‌ها موفق عمل کرده‌اند و می‌توان بانک‌های ملت و تجارت را به عنوان نمونه در تحول ساختاری از دولتی به خصوصی بارز خواند. با این حال هنوز هم با فلسفه و نقش‌های مهمی که صنعت بانکداری باید در اقتصاد کشور، خصوصا بازار سرمایه ایفا کند، فاصله داریم و به نظر می‌رسد یکی از موارد لازم برای نیل به این هدف، عرضه بلوک سهام بانک‌ها و تزریق تفکر و رقابت بیشتر از طریق سهامداران عمده جدید باشد بنابراین در این خصوص به بررسی روند شاخص بانک‌ها در بازار سرمایه و دلایل افت‌وخیز آن پرداخته می‌شود.
در ابتدای دولت نهم فقط سه بانک اقتصاد نوین، پارسیان و کارآفرین، سهام خود را در بورس عرضه کرده بودند که اکنون سهام ۱۰ بانک شامل بانک‌های اقتصاد نوین، انصار، پارسیان، پاسارگاد، تجارت، سینا، صادرات، ملت، پست‌بانک و کارآفرین در بورس و همچنین سهام شش بانک شامل ایران زمین، خاورمیانه، حکمت، دی، سرمایه و گردشگری در فرابورس داد و ستد می‌شود.
روند شاخص بانک‌ها از مرداد ۱۳۸۴ تا مرداد ۱۳۹۲ (دولت نهم و دهم)
در دو نمودار مقابل روند حرکتی شاخص صنعت بانکداری را در دو بازه سالانه و ماهانه مشاهده می‌کنید. به خوبی می‌توان از روی نمودار سالانه درک کرد که شاخص صنعت بانکداری در بازار سرمایه روندی صعودی دارد. شاخص از شروع دولت نهم تا اواسط ۱۳۸۷ زیر ۱۰۰ واحد بوده و از اواسط ۱۳۸۷ شروع به رشد می‌کند که روند صعودی تا اواسط ۱۳۸۹ ادامه داشته و شاخص را به عدد ۳۰۰ واحد می‌رساند اما مجددا از اواسط سال ۱۳۸۹، شاخص بانک‌ها به مدت دو سال روند ثابتی را طی کرده و از اواسط ۱۳۹۱ روند صعودی را دوباره از سر گرفته که تاکنون نیز ادامه دارد. درخصوص روند ماهانه شاخص بانک‌ها نمودار به خوبی نشان می‌دهد که طی دو دولت نهم و دهم روند کم نوسانی با شیب مثبت طی شده است.
بررسی عوامل موثر بر صنعت بانکداری
در شرایط حاضر به دلیل پاره‌ای از مسایل از جمله سیاست‌های پولی بانک مرکزی، افزایش تورم و در پی آن افزایش هزینه‌های جاری بانک‌ها و رشد حجم بدهی‌های معوق بانک‌ها، صنعت بانکداری از رونق قبلی برخوردار نیست و جایگاه آن نیز در بازار سرمایه با افت مواجه شده است. از یکسو با افزایش قیمت ارز، پول ملی با کاهش ارزش روبه رو شده و سپرده‌گذاران ناگزیر پول خود را از بازار پول به بازارهای دیگر انتقال داده‌اند بنابراین بانک‌ها باید ذخایر خود را افزایش دهند که این نیز به کاهش سود بانک‌ها منجر خواهد شد.
از سوی دیگر برخی از بدهکاران سیستم بانکی با افزایش نرخ ارز توان پرداخت بدهی خود را ندارند و به این ترتیب بدهی معوقه بانک‌ها نیز افزایش خواهد یافت. همچنین قرار گرفتن بانک‌ها در شمول تحریم‌های بین‌المللی، کاهش بازدهی صنعت بانکداری در بازار سرمایه را در پی داشته است. در جهت بررسی اجمالی این عوامل دو عامل سیاست‌های پولی و اعتباری بانک مرکزی و تحولات اقتصادی کشور مورد بحث قرار می‌گیرد. همان‌طور که در نمودار ملاحظه می‌کنید، ۹/۱۰ درصد از ارزش بازار سرمایه متعلق به بانک‌های موجود در صنعت بانکداری است. ارزش بازار بورس اوراق بهادار تهران اکنون بالغ بر ۲,۹۲۳,۹۷۹ میلیارد ریال است که از این مبلغ بیش از۲۹۸,۲۴۹ میلیارد ریال آن متعلق به بانک‌هاست. همچنین ارزش فرابورس ایران اکنون بالغ بر ۶۲۸,۳۰۴ میلیارد ریال است که از این مبلغ بیش از ۵۹,۲۲۳ میلیارد ریال آن متعلق به بانک‌هاست. در بین بانک‌های موجود در بورس، بانک ملت با مبلغ بیش از۶۷,۶۸۹,۵۰۰ میلیون ریال دارای بالاترین ارزش است و بانک پاسارگاد با مبلغ بیش از ۵۴,۹۳۰,۰۰۰ میلیون ریال در رتبه بعدی قرار دارد. در بین بانک‌های موجود در فرابورس، بانک سرمایه با مبلغ بیش از ۹,۶۸۸,۰۰۰ میلیون ریال دارای بالاترین ارزش است و بانک ایران‌زمین با مبلغ بیش از ۶,۷۰۴,۰۰۰ میلیون ریال در رتبه بعدی قرار دارد.
*تحلیلگر بازار سرمایه
منبع: جهان صنعت
انتهای پیام
  |
 |
 |
 |
 |
 |
