بحران بازار غیرمتشکل پولی قابل تکرار است

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی اخبارپول، حدود سه میلیون نفر از مردم به امید دریافت سود بیشتر و با پذیرش ریسک بالا در موسسات مالی و اعتباری بحران زده سپرده‌گذاری کرده‌اند اما اکنون که ریسک آن‌ها به ضرر منتهی شده است، مسئولیت را به دوش دولت انداخته‌اند و دولت نیز خسارت آنها را از جیب همه مردم ایران پرداخت کرده است.
به تازگی با تصمیم کمیته منتخب سران سه قوه و برنامه ریزی بانک مرکزی پرداخت تا سقف ۱۰ میلیارد ریال به سپرده گذاران موسسات غیرمجاز در بانک ها و موسسات عامل آغاز شده است.
در این رابطه عباس عبدی، جامعه‌شناس و فعال سیاسی در گفت و گو با ایرنا درباره ترکیب سپرده‌گذاران در بازار غیرمتشکل پولی گفت: بخشی از آنها افرادی بوده‌اند که پول اندکی را در اختیار داشتند و می‌خواستند از همان پول اندک، سودی را به دست بیاورند و به عنوان کمک خرج زندگی از آن استفاده کنند.
وی افزود: البته بخش دیگر، کسانی بوده‌اند که می‌خواسته‌اند وام بگیرند اما از آنجا که نظام بانکیِ ما پاسخگوی نیازهای خُرد مردم نیست و به راحتی وام نمی‌دهد، به موسسات مالی و اعتباری رجوع کرده‌اند تا مبلغی را سپرده‌گذاری کنند و پس از مدت مشخصی، معادل همان مبلغ یا حتی دو تا سه برابر آن را وام بگیرند.
به عقیده این جامعه شناس، بخش سوم نیز کسانی هستند که دارایی یا سرمایه قابل توجهی را در اختیار داشته‌ یا فروخته و تبدیل به پول کرده و سپرده‌گذاری در این موسسات را راه ساده‌ای برای دریافت سود بالا تشخیص داده‌اند. برای مثال، پس از اینکه بازار مسکن برای مدتی دچار رکود شد، عده‌ای خانه خود را فروختند و در موسسات مالی و اعتباری سپرده‌گذاری کردند. یا افرادی که واحدهای تولیدی آنها به دلیل مشکلات تولید، سوددهی کافی نداشت، تصمیم گرفتند کارخانه‌های خود را بفروشند و با سپرده‌گذاری در این موسسات، سود قابل توجهی را دریافت کنند. بنابراین می‌ توان گفت که تنوع طبقاتی سپرده‌گذاران موسسات مالی و اعتباری زیاد است.
عبدی افزود: با این حال، مطالعات موجود نشان می‌دهد، حتی آن دسته از سپرده‌گذارانی که پول‌های کلان داشته‌اند، عموماً نوکیسه هستند؛ زیرا دارندگان سرمایه‌های اصیل از چنین روش‌هایی برای کسب سود استفاده نمی‌کنند و متوجه عوارض آن هستند. عده‌ای نیز احیاناً با اهدافی مانند پولشویی به سپرده‌گذاری در موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز اقدام کرده‌اند و مواردی نیز وجود دارد که برخی افراد با جمع‌آوری پول‌های دیگران به سپرده‌گذاری پرداخته‌اند و بخشی را خود برداشته و بقیه را به دیگران داده اند و حالا با بحران عظیمی که پیش آمده، به افراد زیادی بدهکار شده‌اند.
این جامعه‌شناس با یادآوری اینکه حدود سه میلیون نفر در موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز سپرده‌‌گذاری کرده و اکنون دچار بحران شده‌اند، گفت: این افراد باید مسئولیت کار خود را بپذیرند.
وی یادآور شد: مردم حتی موقعی که می‌خواهند پول خود را در بانک‌های رسمی و معتبر بگذارند، تحقیق می‌کنند که کدام بانک – مثلا از نظر اعتبار یا ارتباط با شغل یا نزدیکی به محل کار و سکونت – مناسب‌تر است اما به نظر می‌ رسد که سپرده‌گذاران این موسسات، در این‌باره تحقیق نکرده‌اند و تنها به دلیل تبلیغ و بازاریابی این موسسات یا توصیه دوستان و آشنایان دست به ریسک بزرگی زده‌اند که نهایتاً در تجربه اقتصادی مردم ایران، خسارت سنگینی را به بار آورد.
به عقیده این فعال سیاسی، در واقع، آنها در ازای دریافت سودهای غیرمتعارف، ریسک بزرگی را پذیرفته‌اند و با این خوش‌بینی که «انشاء‌الله گربه است!» وارد کاری شده‌اند که اطلاع کافی درباره آن نداشته‌اند.
عبدی خاطر نشان کرد: اگر چه حدود سه میلیون سپرده‌گذار در موسسات مالی و اعتباری، رقم قابل توجهی است اما در مقایسه با بیست یا سی میلیون نفری که دارای حساب بانکی هستند، آنقدرها زیاد نیست. ضمن اینکه بخش زیادی از این سه میلیون نفر نیز مبالغ کمی را سپرده‌گذاری کرده بودند و دچار خسارت سنگین نشده‌اند.
این جامعه شناس تاکید کرد: موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز با توجه به اینکه در همه جا شعبه‌ داشتند و سر و شکل شعبه‌های‌شان گاهی از شعب بانک‌های دولتی نیز جذاب‌تر بود، این فکر را در عده‌ای از مردم به وجود آوردند که حتما پشت‌ آنها به جایی گرم است و از همین رو بدون این‌که متوجه ریسک‌های موجود باشند، اقدام به سپرده‌گذاری کردند؛ هرچند که نمی‌توان مسئولیت دولت به معنی عام آن، یعنی State را در این ماجرا نادیده گرفت.
عبدی در پاسخ به این پرسش که آیا این تجربه ناگوار در آینده قابل تکرار است یا خیر، گفت: حتما قابل تکرار است؛ زیرا مردم به سرعت، گذشته را فراموش می‌کنند که البته امری طبیعی است.
وی تاکید کرد: همین الان هیچ تضمینی وجود ندارد که بانک‌های رسمی موجود ورشکسته نشوند اما مردم به جای اینکه درباره وضعیت بانک‌ها تحقیق کنند، سپرده‌های خود را به بانکی می‌برند که سود بیشتری می‌دهد و به مسایل دیگر توجه نمی‌کنند.
این فعال سیاسی افزود: اینکه بانک‌ها دارای مجوز فعالیت از بانک مرکزی هستند، بدین معنی نیست که همگی عملکرد یکسان دارند و بقای همه آنها از سوی بانک مرکزی تضمین شده است.
وی این مثال را مطرح کرد که وزارت صنایع نیز به خودروسازان مختلف مجوز تولید داده است و همه خودروها با مجوز تولید می‌شوند، اما مردم می‌دانند که وقتی قیمت یک خودرو، نصف قیمت خودروی دیگر است، حتما کیفیت و امنیت پایین‌تری دارد. پس یا آن را نمی‌خرند یا اگر خریدند، ریسک خرابی یا آسیب جانی در هنگام تصادف را می‌پذیرند.
عبدی خاطر نشان کرد: در نظام بانکی نیز بانک ‌ها برای جذب سپرده‌ های مردم رقابت می‌کنند و درصدهای مختلفی سود می‌دهند. این سپرده ‌گذاران هستند که ابتدا باید درباره وضعیت بانک‌ها تحقیق کنند و دیگر اینکه ریسک سپرده‌گذاری را مانند ریسک هر فعالیت اقتصادی دیگر بپذیرند.
این جامعه شناس گفت: فراموش نکنیم بزرگترین سوء استفاده مالی در آمریکا به همین شیوه انجام شد و «برنارد میدوف» ۶۵ میلیارد دلار پول مردم را گرفت و در پایان فقط کمتر از چند میلیارد توانستند از او بگیرند و حتی بیش از ۱۰ میلیارد از گیرندگان سودهای قبلی گرفتند و به سپرده گذاران دادند و دولت آمریکا هیچ مسئولیتی را نپذیرفت.
عبدی در جمع‌بندی سخنان خود گفت: همیشه عده‌ ای پیدا می‌ شوند که ریسک سودهای بالا را می‌ پذیرند و در موسسات نامطمئن سپرده ‌گذاری می‌ کنند، اما وقتی ریسک آنها به ضرر منتهی شد، مسئولیت را به دوش دولت می‌اندازند؛ چندان که در بحران اخیر نیز خسارت سپرده ‌گذاران موسسات مالی و اعتباری از جیب همه مردم ایران پرداخت شد و همه مردم ضرر اقدامات نسنجیده آنها را متقبل شدند.