انسداد سوییچ؛ حرفه ای یا غیرحرفه ای

روز گذشته بانک صادرات و چندی قبل بانک ملت یکی از درگاه های پرداخت خود را که بر بستر موبایل USSD یکی از شرکت های ارائه دهنده این نوع خدمات بود مسدود کردند. به گفته یکی از مسئولان بانک صادرات این حرکت به دلیل دریافت هزینه‌های نامتعارف برای انجام تراکنش ها بوده اما واقعیت امر این است که کارمزدها تغییری نسبت به قبل نکرده است تنها مسیر واریز کارمزدها با گذشته کمی متفاوت شده است.

از کل کار مزد ۴۰ درصد به شاپرک و شتاب می رسد و ۶۰ درصد سهم psp است. از این میزان سهم در تراکنش های بر بستر USSD اوپراتور سهم ۸۰ درصدی را مطالبه می کند و تنها حدود ۲۰ درصد از ۶۰ درصدی از کل کارمزد به حساب شرکت ارائه دهنده خدمات پرداخت گذاشته می شود /علت اصلی وقوع این مسئله را باید در ساختار نامناسب کارمزد در نظام پرداخت کشور ما پیدا کرد.
روز گذشته بانک صادرات و چندی قبل بانک ملت یکی از درگاه های پرداخت خود را که بر بستر موبایل USSD یکی از شرکت های ارائه دهنده این نوع خدمات بود مسدود کردند. به گفته یکی از مسئولان بانک صادرات این حرکت به دلیل دریافت هزینه‌های نامتعارف برای انجام تراکنش ها  بوده اما واقعیت امر این است که کارمزدها تغییری نسبت به قبل نکرده است تنها مسیر واریز کارمزدها با گذشته کمی متفاوت شده است. اما  ارزیابی این حرکت که برخی بازیگران صنعت پرداخت در زمانی که شرایط به سودشان نیست به صورت یک طرفه اقدام به بر هم زدن معادلات بازی برای مثال مسدود کردن یک کانال کنند زنگ خطری است که هم فعالان صنعت پرداخت الکترونیک و هم نهاد ناظر و متولی این صنعت باید به صورت جدی آن را مورد ریشه یابی، تحلیل و بررسی قرار داده و نسبت به وقوع چنین اتفاقاتی تمهیدات بازدارنده را پیش بینی کنند.

داستان از کجا آغاز شد

چند روز قبل خبری در یکی از خبرگزاری ها منتشر شد مبنی بر مسدود شدن کارتهای بانک صادرات،  در همین حال یک روز بعد از انتشار خبر مدیر امور فن آوری اطلاعات بانک صادرات گفت:هیچ کارتی از بانک صادرات مسدود نشده است و این بانک تنها یکی از درگاه‌های پرداخت خود را که از طریق یک شرکت ارائه دهنده خدمات پرداخت به نام آسان پرداخت پرشین سوئیچ پشتیبانی می شد را به دلیل دریافت هزینه‌های نامتعارف برای انجام تراکنش ها  مسدود نموده است . در پیگیری این  موضوع از سوی خبرنگار پایگاه خبری بانکداری الکترونیک مسئولان شرکت آسان پرداخت پرشین سوئیچ  اعلام کردند بانک ملت نیز چندی قبل اقدام به مسدود کردن درگاه پرداخت خود به روی کاربرانی که سرویس های USSD این شرکت را دارند کرده است. مسئولان این شرکت اعلام کردند که هیچ گونه هزینه نامتعارف از بانک بابت خدمات مذکور دریافت نشده و همچنان بر اساس نظام کارمزدی که بانک مرکزی ابلاغ کرده است بر سرویس USSD این شرکت حاکم  است.

نظام کارمزدها مصوب بانک مرکزی

بر اساس بخشنامه شماره ۲۷۴۲۰۴/۹۰ مورخ ۱۶/۱۱/۹۰: ابلاغ ضوابط شبکه الکترونیکی پرداخت کارتی (شاپرک) بانک مرکزی: از تاریخ ۱۵/۱۲/۹۰ تمامی کارمزدهای پذیرندگی «شتابی» مربوط به پذیرش تراکنش‌های پایانه‌های فروش، درگاه‌های پذیرش کارت اینترنتی و تلفن همراه مربوط به بانک‌ها، صرفاً به حساب «شاپرک» منظور می‌شود.
همچنین کارمزدهای پذیرش کارت در تراکنش‌های خرید که از پذیرندگان کارت دریافت می‌شود، مطابق با دستورالعمل زیر محاسبه شده و دستورالعمل‌های پیشین مرتبط با این موضوع نسخ می‌شوند:

– حداقل کارمزد «پذیرنده» معادل یک درصد مبلغ تراکنش حداکثر تا سقف دو هزار ریال تعیین می‌شود. این کارمزد به ارائه‌دهنده خدمات پرداخت تعلق دارد.

– کارمزد بین بانکی برای هر تراکنش موفق خرید همانند گذشته معادل ۷۰۶ ریال تعیین می‌شود که از بانک صادر کننده کارت دریافت و به صورت زیر تسهیم می‌شود:

– دویست و پنجاه ریال سهم مرکز «شتاب»؛

-دویست و پنجاه ریال سهم «شاپرک»؛

-دویست و شش ریال سهم ارائه‌دهنده خدمات پرداخت.

همچنین تسهیم کارمزد‌ها بر اساس موافقت‌نامه سطح خدمات (SLA) و ضریب عملکردی است که توسط «شاپرک» برای هر یک از ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت، مرکز «شتاب» و «شاپرک» ارزیابی شده و پس از کسب نظر بانک مرکزی به صورت ماهانه قابل پرداخت خواهد بود.

– کارمزد تراکنش‌های مانده‌گیری و پرداخت قبض، به شیوه فعلی ادامه می‌یابد.

بنابراین گزارش، به صورت کلی از کل کارمزد پس از کسر سهم شتاب و شاپرک از مبلغ باقی مانده در تراکنش های بر بستر  USSD  اوپراتور نیز سهم  ۸۰ درصدی را مطالبه می کند و تنها حدود ۲۰ درصد به حساب شرکت ارائه دهنده خدمات پرداخت گذاشته می شود. در تراکنش های غیر خرید مانند مانده گیری و پرداخت قبوض کارمزد به نسبت ۴۰ به شاپرک و شتاب و ۶۰ به شرکتهای psp تقسیم می شود.
 

چرا اینگونه شد

پس آنکه شبکه پرداخت الکترونیکی کارت راه اندازی شد کلیه فرایندهای پرداخت الکترونیک مبتنی بر کارت بین بانکی اعم از اینترنتی، موبایل و کارتخوان از طریق سامانه شاپرک مدیریت شد. چنین اتفاقی باعث گردید تا سمت و سوی کارمزد ها از سمت بانکها به سمت شاپرک تغییر پیدا کند . لذا برخی بانکها بخاطر پرداخت کارمزدهای مربوط به پرداخت قبوض و.. با هزینه های چند میلیارد تومانی مواجه شدند. برای مثال بانک صادرات عنوان می کند که از این محل ماهانه ۴ تا ۵ میلیارد تومان زیان می کند.

در حالی که تا قبل از شاپرک هزینه ها پرداختی و کارمزدهای دریافتی بین بانکها به گونه ای تسهیم می شد که اغلب به تسویه می انجامید.

اما سوال این است که مسدود کردن درگاه های پرداخت  زیان اصلی به کدام نهاد وارد می کند:بانک مرکزی، بانک صادر کننده،  psp یا کل صنعت پرداخت؟اما چگونه:

سود و زیان بانک در پرداخت های  USSD

به صورت کلی بانکها از محل  تراکنش های کارتی که از شاپرک می گذرد از چهار طریق کسب سود می کنند. یکی از محل کارمزدهایی که به حساب شاپرک واریز می شود. چرا که اغلب بانکها سهامدار این شرکت هستند و بخصوص بانک صادرات و ملت از سهامدارن بزرگ این زیرساخت محسوب می شوند. همچنین بانک صادرات یکی از سهامداران شرکت ملی و خدمات انفورماتیک نیز هست.  مسیر سوم رسوب منابعی است که از محل تراکنش در بانکهای صاحب حساب (پذیرنده ) ایجاد می شود. همچنین اغلب بانکها سهامدار عمده شرکت pspنیز هستند که درنهایت سود این شرکتها به حساب بانکها لحاظ می شود. اما چهارمین مسیر کسب سود بانکها از محل صرفه جویی است. بر اساس مطالعاتی که انجام شده استقاده از بستر USSD برای پرداخت قبوض ماهانه بیش از ۱۵۰ میلیارد تومان صرفه جویی از محل کاغذ، استهلاک دستگاه،ترافیک ونیروی انسانی و… به دنبال دارد که بخش بزرگی از این صرفه جویی به نفع بانکهاست.

چرا بانک ملت و صادرات کانالهای خود را بستند

بر اساس گفته مسئولان شرکت پرشین سوئیچ تعداد کاربران موبایلی استفاده کننده از بستر USSD این شرکت بالغ بر ۱۵ میلیون کاربر بوده است که  به نظر می رسد کل عوایدی حاصل از تراکنش های پرداخت به حساب این بانکها واریز نمی شده است. از سوی دیگر در حالی که شرکت به پرداخت  تحت  مالکیت بانک ملت نیز در حوزه USSD فعال است در نتیجه با مسدود کردن کانال پرداخت خود روی شرکت پرشین سوئیچ عملا نوعی سعی کرده است فعالیتی به سود شرکت تحت فعالیت خود داشته باشد.

رفتار حرفه ای

به نظر می رسد که مسدود کردن یک کانال یک رفتار حرفه ای نباشد چرا که با وجود نهاد ناظر امکان طرح مسئله و یافتن راهی که رابطه برد- برد بین بانک و شرکت هایی چون پرشین سوئیچ ایجاد شود وجود دارد. از سوی دیگر اگر قرار است ریشه های درخت صنعت پرداخت الکترونیک در کشور ما مستحکم  شود  راهی جز این نیست که بازیگران این صنعت با تبعیت از قوانین و مقررات موجود راهی را برای پویایی این اقتصاد پیدا کنند و بجای بازی یک طرفه به اصلاح امور اقدام کنند.به گفته مسئولان شرکت مذکور تعداد استفاده کننده گان از خدمات این شرکت به ۱۵ میلیون کاربر رسیده بود

ریشه اصلی کجاست

البته علت اصلی وقوع این مسئله را باید در ساختار نامناسب کارمزد در نظام پرداخت کشور ما پیدا کرد و اینکه مشتری بابت خدماتی که دریافت  می کند پولی پرداخت نمی کند. در چنین شرایطی طبعا اتفاقاتی همانند آنچه بانک ملت و صادرات انجام دادند طبیعی است. بر این اساس راه حل مطلوب حرکت به سمت استقرار نظام  منطقی کارمزد در حوزه خدمات الکترونیک بانک ها هستند. در واقع بانک مرکزی باید به سمتی پیش رود تا نظام کارمزد خدمات بین مشتری و ارائه دهنده خدمات ارتباطی برد- برد باشد.

درباره USSD

Unstructured Supplementary Service Data یک مکانیزم انتقال اطلاعات بر بستر شبکه GSM است. این روش بر مبنای تعامل با سرور اپراتورهای موبایل ( Home Location Register ) استوار است. در این روش داده ارسالی به سرور بدون ذخیره سازی ، پاسخ داده می شود. به این روش اصطلاحاً Session-Based می گویند، بدین معنی که بلافاصله پس از دریافت یک درخواست USSD از موبایل، یک ناحیه کاری توسط سرور برای درخواست رسیده ایجاد می شود و نرم افزار شروع به برقراری ارتباط با موبایل مربوطه می نماید. در این روش که بر مبنای منوبندی(Menu Based) می باشد، مشتری ابتدا با ارسال یک درخواست به شکل *۱nn# به شبکه، امکان مشاهده گزینه هایی را به صورت منویی دارد و با انتخاب شماره هر کدام از منوها و ارسال به سرور شبکه درخواست خود را مطرح می نماید و سرور شبکه با دریافت این شماره و با استفاده از ناحیه کاری ایجاد شده مراحل درخواست مشتری را به سمت مربوطه هدایت می نماید.

امنیت USSD
برخلاف SMS که ازفضای خالی داده ای شبکه جهت ارسال اطلاعات استفاده می کند ، در USSD از فضای ارسال صوت استفاده می شود. بنابراین از لحاظ میزان امنیت در حد بسیار بالایی قرارداشته و امکان شنود آن به سختی امکان پذیر است. روش کار بدین صورت است ،زمانی که یک پیام با فرمت USSD ارسال می شود، دستگاه موبایل با آن پیام همچون یک تماس صوتی برخورد کرده و تماس مربوطه را به گیرنده BTS ارسال می نماید. BTS نیزپس از دریافت پیام، آن را به سرور اصلی و در نهایت به MSC منتقل می کند.
قالب پیامهای USSD
براساس استاندارد شماره ۱۰۰۶۲۵ موسسه ETSI روش شماره گذاری در USSD به صورت #XXX* تعریف شده است .یک اپراتور ممکن است براساس نیازهای خود سرویسهایی تعریف نموده باشد که پس از شماره گیری توسط کاربر، سرویس مناسب وی داده شود .

تفاوت همبانک با ussd کارت (همراه بانک)

هر دو این سامانه ها  بر بستر کد دستوری ussd می باشند(بانک و اپراتور و یا شرکت psp (پرداخت الکترونیک اما با

ussdکارت  کاربر  با کارت بانکی عضو شتاب به خود پرداز غیر بانک خود مراجعه کند و عملیاتی محدودی مثل:
موجودی ؛خرید شارژ ؛پرداخت قبوض؛ پرداخت کمک مردمی و صدقه و… انجام دهد. اما  همبانک  اینگونه  است که کاربر به اینترنت بانک و حساب شخصی خود در بانک دسترسی دارد و علاوه بر عملیات قبل
مانند انتقال وجه شتابی ؛انتقال وجه بین بانکی (ساتنا و پایا)؛گرفتن صورتحساب از حساب بانکی و کارت و مسدود کردن حساب و کارت و … خدمات مربوط به  چک(تایید و مسدود کردن و..) ؛پرداخت اقساط بانکی ؛افتتاح حساب و تغییر حساب و  کارهای دیگر را دریافت می کند.

ussdکارت
پرشین سوییچ #۷۳۳*
بانک سامان #۷۲۴*
بانک پاساگارد #۷۲۰*
بانک مسکن #۷۳۷*
پست بانک #۷۴۷*
بانک کشاورزی#۷۳۰*
بانک گردشگری #۷۴۶*

کدهای #۷۲۳*
و #۷۴۳* و #۷۳۱* و #۷۴۵*برای بانک پاساگارد و مسکن و سینا نیز موجود بوده
همبانک
بانک سینا #۷۲۷*
بانک انصار #۷۶۳*
بانک ملی #۷۱۷*
همچنین اپراتور همراه اول کیف پول الکترونیکی خو را با نام جیرینگ #۱۲۳* و مستقل از سیستم بانکی راه انداخته است
کد دستوری ussdجامع همراه اول #۱۱۱* است

انتهای پیام