نشست گروه بیست در مسکو در شرایطی پایان یافت که جنگ مبادلات ارزی همچنان به عنوان چالشی بزرگ اقتصاد جهانی را تهدید می کند.
روزنامه فرانسوی لوموند نوشت تعداد زیادی از کشورهای نوظهور از جنگ ارزی ابراز نگرانی کرده اند. این کشورها از آن واهمه دارند که جنگ ارزی موجب کاهش ارزش ذخایر ارزی آنها شود و به رقابت اقتصادی در عرصه بین المللی آسیب وارد کند.
گفتگو درباره جنگ ارزی از جمله موضوعات اصلی نشست بیست کشور ثروتمند جهان در مسکو بود.هرچند هفت کشور صنعتی جهان تلاش می کنند در این زمینه با دادن تعهداتی از ترس و نگرانی کشورهای نوظهور بکاهند اما به نظر می رسد پیامدهای جنگ ارزی به حدی جدی است که این کشورها وعده های کشورهای صنعتی را در این خصوص توخالی می دانند.
کارشناسان مسائل مالی میگویند اینکه کشورهای عضو گروه بیست روز شنبه در پایان نشست دو روزه خود قول دادند برای کاهش ارزش پول ملی خود در مقابل دیگر ارزهای معتبر جهان کاری انجام نخواهند داد، وعده ای پوچ و بیهوده است.
کارشناسان معتقدند این گونه وعدهها تنها در کوتاه مدت کاربرد دارد و نباید انتظار داشت خیلی سریع آرامش به بازار مالی برگردد. اصولا این گونه وعدهها تنها در سطح نشستها و در کوتاه مدت مصرف دارد، زیرا هر کدام از کشورها برای آنکه زمینه را برای صادرات بیشتر و کم هزینهتر خود فراهم کنند چاره ای جز پایین آوردن ارزش برابری پول خود در مقابل دیگر ارزهای جهان ندارند.
کارشناسان اقتصادی و مالی در پایان نشست گروه بیست تصریح کردند اینکه وزیران دارایی و روسای بانکهای مرکزی گروه بیست در این نشست قول دادند به طور مستقیم برای کاهش ارزش پول ملی خود وارد عمل نشوند، هرگز تضمین کننده آن نیست که ارزش پول ملی آنها واقعا کاهش نیابد. زیرا وقتی بانکهای مرکزی با تزریق گسترده پول به بدنه اقتصاد کشور به منظور حمایت از رشد اقتصادی و کاهش بیکاری، خود به خود زمینه برای کاهش ارزش پول کشورهای مجری چنین سیاسی فراهم میشود. کشورهای عضو گروه بیست در پایان نشست خود در مسکو با انتشار بیانیهای اعلام کردند ما هرگز برای بالا بردن قدرت و توان رقابت اقتصادی خود، ارزش برابری پولهای خود را کاهش نخواهیم داد. ما همچنین در مقابل هر گونه سیاست حمایت گرایی اقتصادی مقاومت خواهیم کرد و سعی میکنیم بازار خود را به دیگر بازارهای جهانی باز نگه داریم.
اما آمریکا و ژاپن به عنوان دو اقتصاد مطرح جهان از همین حالا سیاستهای مشوق پولی خود را به منظور فراهم کردن رشد اقتصادی بیشتر خود آغاز کردهاند. این اقدام آنها برخلاف وعدههای این دو کشور در نشست سران گروه بیست، باعث کاهش ارزش دلار و ین در ماههای اخیر و در نتیجه فراهم شدن زمینه برای جنگ ارزها شده است. این اقدام اکنون اعتراض چین و برخی دیگر از کشورهای نوظهور را در پی داشته است. البته هم آمریکا و هم ژاپن سعی کردهاند به نوعی این سیاست پولی خود را توجیه کنند.
بن برنانکی رئیس بانک مرکزی آمریکا در این باره اعلام کرد کشورش برای رسیدن به اهداف اقتصادی داخلی، از ابزارهای سیاست داخلی استفاده میکند. توکیو نیز تاکید کرده است بانک مرکزی ژاپن اگر اقدام به خرید اوراق قرضه و سهام شرکتهای موجود در دست مردم کرده است، تنها با هدف خروج اقتصاد ژاپن از رکود اقتصادی است.
اما کاهش ارزش برابری پول کشورها با هر هدف و انگیزهای که باشد، چه عمدی و برنامه ریزی شده باشد و چه ناشی از تاثیرات و پیامدهای جانبی سیاست پولی خاصی باشد، کاهش به حساب میآید و این در نهایت زمینه ساز جنگ ارزها خواهد شد.
تحلیلگران میگویند جنگ ارزها به معنای واقعی کلمه آغاز شده است و در این جنگ، یورو بازنده اصلی است. صحبت کردن از جنگ ارزها در شرایط کنونی و با توجه به اینکه بیشتر کشورهای توسعه یافته با کسری بودجه هنگفتی مواجه هستند توجیه پذیر است.
زیرا در شرایط کنونی که بسیاری از کشورهای اروپایی طرحهای ریاضت اقتصادی برای کاهش کسری بودجه و کاهش بدهیهای حاکمیتی خود به اجرا گذاشتهاند که امر تمایل آنها را برای وارادت به شدت پایین میآورد.
در نتیجه برخی کشورها برای آنکه زمینه را برای صادرات بیشتر و رشد اقتصاد خود فراهم کنند ارزش پول ملی خود را در مقابل دیگر ارزهای معتبر جهان کاهش میدهند تا هزینه صادراتش آنها ارزان تمام شود و تولید ناخالص داخلی بیشتری داشته باشند.
اما همه کشورها با توجه به شرایط اقتصادی و پولی که دارند نمیتوانند در ارزش برابری پول خود دستکاری کنند و ارزش آن را در مقابل دیگر ارزهای معتبر جهان پایین آورند. کشورهای اروپایی از این دست کشورها هستند و هنگامی که چنین وضعی پیش میآید در واقع جنگ ارزها رخ داده است. در این جنگ نیز کشورهایی برنده هستند که ارزش پول خود در برابر دیگر ارزهای معتبر جهان تا بیشترین حد کاهش داده باشند و در نتیجه زمینه را برای صادرات بیشتر خود فراهم کرده باشند. البته برخی کارشناسان میگویند کاربرد جنگ ارزها اصطلاح نابجایی است و به جای آن بهتر است از رقابت سرسختانه بانکهای مرکزی اقتصادهای مطرح جهان سخن بگوییم. این کارشناسان درباره سیاست جدید پولی بانک مرکزی ژاپن نیز که به تزریق پول به بدنه اقتصاد خود روی آورده است گفت ژاپن به عمد وارد جنگ ارزها نشده است. چون واقعیت اقتصاد ژاپن با دیگر کشورهای اقتصادی و مطرح جهان فرق میکند. ژاپن از بیست سال پیش تاکنون دچار کمبود نقدینگی در اقتصاد خود است و همین امر باعث کاهش شدید رشد اقتصادی این کشور در سالهای اخیر شده است.
اقتصاد ژاپن در شکل کنونی برعکس دیگر اقتصادهای مطرح جهان به تورم و افزایش حجم پول در گردش نیاز دارد. تنها راه رسیدن به چنین هدفی نیز تزریق پول به اقتصاد و پایین آوردن ارزش ین در مقابل دیگر ارزهای معتبر جهان است. شینزو آبه نخست وزیر ژاپن، از همین رو از بانک مرکزی این کشور خواسته است با اجرای سیاست تسهیل کمی، زمینه را برای افزایش عرضه پول به منظور فراهم کردن زمینه رشد اقتصادی و به تبع آن اشتغالزایی بیشتر فراهم کند. در این سیاست، بانکهای مرکزی برای آنکه پول بیشتری به بدنه اقتصاد کشور متبوعشان تزریق شود به بازخرید داراییهای مالی یعنی اوراق قرضه و سهامی که در دست مردم و شرکت هاست اقدام میکنند. بانک مرکزی آمریکا نیز برای آنکه زمینه را برای افزایش تولید ناخالص داخلی آمریکا فراهم کند به بازخرید داراییهای مالی یعنی اوراق قرضه و سهامی که در دست مردم و شرکت هاست اقدام کرده است. هرچند سیاستهای انبساط پولی در آمریکا و ژاپن حساسیت این دو کشورها را در قبال هم افزایش نداده است،امادرباره چین این حالت صدق نمیکند. چین نمیخواهد در معادله تجاری با ژاپن ضرر کند. با توجه به سیاست پولی اصولی که در کشورهای اروپایی وجود دارد می توان نتیجه گیری کرد که بازنده اصلی جنگ ارزها، یورو است.بانک مرکزی آمریکا و بعد از آن بانک مرکزی ژاپن متهم شدند برای حمایت از اقتصادهای خود ارزش پول های ملی خود را کاهش داده اند و با پایین آوردن ارزش دلار و ین شرکای تجاری خود را در تنگنا قرار داده اند.
کشورهای نوظهور مدتهاست که چنین اقداماتی را محکوم می کنند اما اروپا که برخی از کشورهای این قاره از جمله فرانسه درباره ارزش بیش از حد بالای یورو هشدار داده اند و آن را برای رقابت در بازار مضر می دانند اخیرا به جرگه مخالفان کاهش ارزش پول های ملی پیوسته اند و این اتفاق بعد از تصمیم بانک مرکزی ژاپن برای کاهش ارزش ین رخ داد.هفت کشور صنعتی جهان موسوم به گروه هفت برای جلوگیری از بروز مسابقه کاهش ارزش پول های ملی در اقدامی رقابتی که منجر به جنگ پول ها خواهد شد روز سه شنبه در بیانیه ای تاکید کردند این بازار است که باید نرخ برابری ارزها را تعیین کند.
صندوق بین المللی پول، بانک مرکزی اروپا یا سازمان همکاری و توسعه اروپا طی روزهای اخیر کوشیدند بیم و وحشت ناشی از بروز جنگ ارزها را کم رنگ کنند.
در حالی که گروه بیست می کوشد سیاست ها را برای رشدی بالا، پایدار و متعادل هماهنگ کند تمایل کشورها به سوی یافتن راه حل های داخلی که در آن همکاری با سایر کشورها وجود ندارد ،این خطر را افزایش می دهد که رشد اقتصادی نه چندان بالای جهانی در ورطه نابودی بیافتد.
رشد اقتصادی جهان به دشواری سیر صعودی پیدا کرده است و بار دیگر اروپا دچار مشکل است. در حقیقت رکود ناحیه یورو پارسال شدیدتر از پیش بینی ها بود.
در حالی که صندوق بین المللی پول خواستار سیاست های بودجه ای سخت گیرانه تر برای مقابله با بحرانی تر شدن وضعیت اقتصادی است و کمیسیون اروپا آماده است تا برای کاهش کسری بودجه کشورهای عضو تاریخ تعیین کند کشورهای تصمیم گیرنده در گروه بیست بر سر اثربخشی روش های ریاضت اقتصادی متفق القول نیستند.
روسیه که امسال ریاست گروه بیست را بر عهده دارد امیدوار است اهداف تعیین شده در نشست گروه بیست در سال دو هزار و ده در تورنتوی کانادا را به بعد موکول کند. در این سال بود که کشورهای ثروتمند متعهد شدند کسری بودجه خود را تا سال دو هزار و سیزده میلادی دست کم به نصف کاهش بدهند.
در این میان پی یر مسکوویسی وزیردارایی فرانسه نیز گفت کشورش حق داشت درباره ارزش برابری ارزهای معتبر جهان ابراز نگرانی کند زیرا اگر این کار صورت نمی گرفت امروز کشورهای مهم اقتصادی و نوظهور جهان موضع خود را درباره جنگ ارزها بیان نمی کردند.
فرانسه در هفته های اخیر درباره سیاست پولی آمریکا و ژاپن ابراز نگرانی و اعلام کرده بود این کشورها با این اقدام خود زمینه را برای کاهش ارزش دلار و ین در مقابل یورو فراهم کرده اند و در نتیجه صادرات فرانسه را با مشکل مواجه کرده اند. مسکوویسی گفت ما باید مشکل ارزش برابری ارزها را مطرح می کردیم زیرا با این کار فرانسه ، وزیران دارایی و روسای بانک های مرکزی کشورهای عضو گروه بیست موضع روشن خود را درباره جنگ ارزها اعلام کردند.
وزیر دارایی فرانسه افزود اعلام موضع این کشورها نشان از آن است که فرانسه در ابراز این نگرانی دلایل موجهی داشته است.