پویا جبل عاملی: ورود بخش اعظم دارایی بانکها به بازار مستغلات، استراتژی پرریسک (که بهزعم بانکها کم ریسک بوده است) با نقدشوندگی پایین و سودآوری در بلندمدت بوده است. از همین رو است که بانکها در انجام تعهدات خود با مشکل روبهرو شدهاند. به این مشکل باید بحث معوقات بانکی را نیز اضافه کرد. در حالی که اگر نسبت معوقات به کل وامها از ۱۰ درصد بیشتر شود، سیستم بانکی وارد بحران مالی شده است و در کشورما نیم دهه است که این بحران وجود دارد.
به خصوص با مراجعه بیش از حد کنونی بانکها به بانک مرکزی برای اضافه برداشت، میتوان با تعبیه معیارهای سختگیرانه، اضافه برداشت را مشروط به گامهایی موثر از سوی بانک در جهت اصلاح داراییهای خود کرد. موفقیت این کار در آن است که مقام ناظر نشانهای محکم از خود بروز دهد که بانک هر چقدر هم بزرگ باشد، تا برداشته نشدن این گامها اجازه اضافه برداشت را نمیدهد.
به این شکل این تصور از سیستم بانکی رخت خواهد بست که بانک مرکزی حاضر است هر موسسه و بانکی را به هر شکلی نگه دارد. الگوی مناسب بانکی آن است که با ورشکستگی و ادغام یک بانک، کل سیستم بانکی به هم نریزد و این کاری است که با یک سیاست ارتباطی قوی از سوی بانک مرکزی و اعتماد به سپردهگذار شدنی است و شاید اگر یک بانک مشمول این قاعده شود، بانکهای دیگر نیز به این موضوع پی خواهند برد که برای انجام تعهدات خویش اول خود باید کاری کنند.
قدم بعدی ایجاد شرکت مدیریت دارایی برای خرید معوقات بانکی و دادن نقدینگی لازم به بانکها است. از آنجا که این شرکت در نهایت در ایران دولتی خواهد بود و بیتردید بخش خصوصی بهدنبال ایجاد آن نخواهد رفت، نگارنده با شک و تردید به آن مینگرد؛ زیرا اضافه کردن هر گونه سازمان و بوروکراسی بیشتر به دولت در بلندمدت بلایی است که به منفعت کوتاهمدت آن نمیارزد. اما گام سوم و نهایی که اجرای آن میتواند نفسی تازه به سیستم بانکداری ایران ببخشد، استفاده از بانکهای خارجی است. بانکهای خارجی بهخصوص بانکهای بزرگ، با رعایت معیارهای بانکداری تجاری، میتوانند چنان رقابت سالمی را در سیستم ایجاد کنند که بانکهای ایرانی نیز به خود آیند. انجام عملیات بانکی توسط بانکهای خارجی به معنی آن است که دیگر اضافه برداشتی نخواهد بود. به معنی آن است که دیگر نه رابطه بلکه استحکام طرح توجیهی است که میتواند معیار وامدهی باشد، همچنین که نه تنها منابع اقتصاد بهطور بهینهتری توزیع میشود، بلکه با باز شدن حساب سرمایه، اقتصاد با پتانسیلی که دارد میتواند جذبکننده سرمایهای باشد که شدیدا به آن نیاز دارد. فراموش نکنیم، امروز بزرگترین بانکها، عملیات بانکی اسلامی را در کشورهایی که در این مورد سختگیرتر از ما هستند، انجام میدهند.
انتهای پیام