احمد حاتمی یزد٭: دستورالعمل جدیدی که به بانکها ارایه شده مبنی بر این است که بانکها میتوانند برای سپردههای کوتاهمدت سود مدنظر خود را ارایه دهند و در این زمینه بانک مرکزی دخالتی نخواهد کرد. اگر این دستورالعمل در یک شرایط دیگر داده میشد، میتوانستیم در مورد تاثیرات مثبت یا منفی احتمالی آن صحبت کنیم اما در شرایط فعلی تحلیل این مساله نشان میدهد که این دستورالعمل تنها ظاهرسازی است.
این دستورالعمل هیچ تاثیری بر نظام بانکی ایران نخواهد گذاشت چرا که بانکهای ایران مدتها است که سپرده بلندمدت ندارند. زیرا بعد از تورمی که در یکی دو سال آخر دولت سابق بر کشور حکمفرما بود هیچکس حاضر نبود به طور بلندمدت در بانکها سپردهگذاری کند. به همین خاطر عملا این دستورالعمل نمیتواند تاثیر خاصی بگذارد چون بانکها هم عملا برای سپردههای کوتاهمدت مجبور هستند که همان سود ۲۰ درصد را بپردازند. به همین خاطر اتفاقی که قبلا در بانکها میافتاد، اینبار شکل موجهتری به خود میگیرد در نتیجه تنها ظاهر و شکل این مساله تغییر میکند.
از طرف دیگر کاهش نرخ تسهیلات بانکی برای برخی امیدواری آفرید که بخش تولید کشور میتواند از تسهیلات بانکها استفاده کند و با دریافت تسهیلات بتواند تحرکی به بخش صنعت و تولید کشور بیاورد. در حالی که این اتفاق هم در حال حاضر نخواهد افتاد. پرداخت تسهیلات به بخش صنعت بیش از آنکه به نرخ تسهیلات مربوط است، به میزان دسترسی به منابع مربوط است. در دوره فعالیت دولتهای نهم و دهم در حالی نقدینگی کشور ۱۰ برابر افزایش پیدا کرد که بخش عمده این نقدینگی در دست بنگاههای بزرگ قرار گرفت و در ادامه آن مطالبات معوق دچار تورم شد. امروز اعلام میشود که مطالبات معوق بانکها از مردم در ایران معادل صد هزار میلیارد تومان است. اما کسی به این مساله اشاره نمیکند که علاوه بر این معوقات مستقیم، همین مقدار هم مطالبات معوقی است که دولت به نظام بانکی نپرداخته است و حدود همین مقدار هم مطالبات تسهیلاتی است که بانکها به مشتریان بدهکار خود دادهاند تا معوقات قبلی خود را تسویه کنند. در نتیجه مطالبات معوق بانکی در ایران سه برابر رقمی است که اعلام میشود. با توجه به این میزان هنگفت مطالبات معوق، بانکها در دسترسی به منابع مالی دچار مشکل شدند و حتی اگر بخواهند هم نمیتوانند به کسی تسهیلات بدهند.
علاوه بر این بخش تولید ایران نیاز به سرمایه در گردش دارد به همین خاطر نیازمند وام با سود پایین است تا بتواند چرخهای تولید را به راه اندازد. این اتفاق هم نیازمند آن است که بدهکاران بدهی خود را به بانکها بپردازند، تا آنها هم بتوانند به بخش تولید وام دهند. اینکه وضعیت سیستم بانکی ایران به این روز افتاده است ناشی از سیاستهای غلط دولت سابق است. این دولت سابق بود که به بانکها فشار میآورد که تسهیلات بانکی را به طرحهای زودبازده بدهند. همین مساله باعث شد که افراد به اسم تولید وام میگرفتند اما در بخش مسکن سرمایهگذاری میکردند. در نتیجه هم قیمت مسکن ناگهان سه برابر شد و هم به دلیل مطالبات معوق سیستم بانکی به شرایط امروزی خود رسید. باید پذیرفت که تسهیلات زودبازده، شرم سیستم و نظام بانکی ایران است و بخش مهم مشکلات امروز این سیستم ناشی از این طرحهاست.
٭ مدیرعامل سابق بانک صادرات
منبع: اعتماد