آن گونه که دانشجویان معترض میگویند، به نظر میرسد که شرایط پرداخت این وام به نوعی انتخاب شده که کمتر کسی به مرحله دریافت وام برسد؛ شرط و شروطی که آن را با هفت خوان قیاس میکنند و دلایلی به آن منضم میکنند که نشان میدهد ممکن است رستم هم باشی اما از پسش برنیایی!
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اخبار پول (poolpress.ir)به نقل از تابناک، پس از آنکه پرداخت «پژوهانه رساله»، یعنی مقرری علمی دانشجویان دوره دکترا بی هیچ مقدمهای از ابتدای سال گذشته متوقف شد، از جمله راهکارهایی که مسئولان وزارت علوم برای کمک به این دانشجویان برگزیده علمی معرفی کردند و بر محاسن آن به نسبت پژوهانه تاکید داشتند، اعطای وامی ویژه به دانشجویان دکترای تخصصی بود که چون به مانند پژوهانه بلاعوض نبود، به جهاتی هدفمند تر به نظر میرسید.
بدین ترتیب اعتراض دانشجویانی که از قطع ناگهانی پژوهانه رساله گلایه داشتند و تنها منبع مالی مورد اتکای خود برای انجام امور تحصیلی را از دست رفته میدیدند، فروکش کرد و همه چشم انتظار ماندند تا شرایط اعطای این وام ابلاغ شده و پرداخت آن در دستور کار قرار گیرد. اتفاقی که در روزهای ابتدایی آبان ماه، با ابلاغ «دستور العمل اعطای وام ویژه دانشجویان دکتری تخصصی» توسط وزارت علوم جامه عمل پوشید تا چشم انتظاری ها برای پرداخت این وام ویژه آغاز شود.
البته دستورالعمل (متن کامل آن را اینجا بخوانید) حکایت از سختیهای زیادی در مسیر اعطای این وام داشت. شروطی که برخی به مانند شرایط اعطای پژوهانه رساله بود (مانند این شرط که تنها به آن دسته از دانشجویان روزانه دانشگاه های دولتی قرار میگیرد که آزمون جامع را پشت سر گذاشته باشند) و برخی اختصاصیِ این وام طراحی شده بود؛ مثل «استاد راهنما میتواند در صورت عدم رضایت از پیشرفت کار دانشجو، درخواست لغو اعطای وام را بنماید.»
تا اینجای کار ظواهر امر حکایت از آن داشت که مسئولان وزارت علوم برای پرداخت این وام نکات بسیاری را مورد توجه قرار دادهاند تا نه خارج از اطلاع اساتید و مسئولان دانشکده ها و دانشگاه ها پرداختی به دانشجویان صورت گرفته و نظارتی بر هزینه کرد آن وجود نداشته باشد، نه مبلغ پرداختی بلاعوض باشد که نیازمند و بی نیاز متقاضی دریافتش باشند و مواردی از این دست، ولی این موارد آنقدر زیاد شدند که عملا دریافت وام ویژه به پروژه ای دشوار تبدیل شد و حکایت از آن سوی بام افتادن در رویکرد مسئولان متجلی شد.
این سخت گیری ها زمانی بیشتر خود را نشان میدهند که میبینیم بندهایی چون «حضور تمام وقت دانشجو در دانشگاه با تایید استاد راهنما و گروه آموزشی مربوطه احراز شده باشد.» در دستورالعمل پرداخت وام قرار گرفته و دانشگاه ها بر اساس آن، بررسی درخواست دانشجویان متقاضی دریافت وام در گروه های آموزشی و دانشکده ها و پس از آن، تصویب در چند معاونت دانشگاه را در دستور کار قرار دادهاند که پروسهای زمانبر، بروکراتیک و فرسایشی است که گاه میتواند به کل دریافت وام را ملغی کند.
یکی از دانشجویان دوره دکترای دانشگاه تهران در این باره میگوید: بیستم بهمن ماه از طریق یکی از سایتهای خبری از پرداخت وام “ویژه دکتری” مطلع شدیم و روز بعد (۲۱ بهمن ۹۳) به کارشناس پژوهشی دانشکده … [نام دانشکده نزد «تابناک» محفوظ است] مراجعه کردیم که در پاسخ به ما گفت: «تا ۳۰ بهمن فرصت دارید مدارک مورد نیاز را فراهم کنید.» مدارکی که فراهم نمودنشان در چنین زمان کوتاهی عملا ممکن نیست و شرایط دانشگاه اجازه تکمیلشان را نمیدهد!
وی میافزاید: اگر واجد شرایط دریافت این وام باشید، یعنی آزمون جامع را گذرانده باشید، پژوهانه دریافت نکرده باشید، پیش نیازهای سوابق آموزشی و پژوهشی را داشته باشید و بر اساس شروط مندرج در فرم یک، برای دریافت این وام رتبه بندی شده باشید، لازم است دو ضامن معتبر (جدای آن ضامن هایی که در مقاطع قبلی مثل کارشناسی ارشد ضمانت پرداخت تسهیلات شما را عهده دار شده باشند) معرفی کنید که انجام این کار در بازه بلند مدت هم دشوار است، چه برسد در فرصتی یک هفتهای.
این دانشجوی دکترا در ادامه میگوید: در مرحله بعد بایستی فرم شماره دو به تایید استاد راهنما رسیده و در شورای گروه مطرح شود تا آنجا نتیجهگیری کنند که به متقاضی وام تعلق بگیرد یا خیر؟ این در حالی است که جلسه گروه به صورت ماهانه و در اولین هفته هر ماه برگزار میشود. بعد از دریافت این تاییدیه نیز تازه پروسهای دیگر به جریان میافتد که بررسی تاییدیه در معاونت پژوهشی دانشگاه است که روند آن، بررسی سوابق آموزشی و پژوهشی وامگیرنده در کارگروه پژوهشی است که به رد یا تایید درخواست منجر میشود.
وی در ادامه با اشاره به زمان بر بودن این روند، میگوید: بخش سوم فرم، معاونت پژوهشی را ملزم کرده که پرونده درخواست وام را به معاونت تحصیلات تکمیلی دانشگاه فرستاده و در آنجا بار دیگر درباره پرداخت/عدم پرداخت وام تصمیمگیری شود و در آخر بایستی این درخواست به تأیید معاونت آموزشی دانشگاه هم برسد. اگر همه این مراحل با خوبی و خوشی طی شد، نوبت آن میرسد که مستندات به همراه مدارک ضمانت دو ضامن معتبر -که با تأیید دفترخانه اسناد رسمی رسیده،- به وزارت علوم ارسال شود تا در آنجا بررسی نهایی توسط کارشناس مربوطه انجام شود.
بدین ترتیب میتوان دریافت که چرا امثال این دانشجو، روند دریافت این وام ویژه را با هفت خوانی که رستم در شاهنامه طی کرد مقایسه کرده و معتقدند که مسئولان به رغم آنکه میگویند وام میدهیم، شرط دریافت آن را برای دانشجویانِ متقاضی، شکست دیو سپید و عبور از هزارتو گذاشتهاند تا عملا عده قلیلی از پس طی کردن این مسیر بر آمده و میزان و کمتر کسی از مزایای آن بهره مند شود.
البته همه این موارد، تنها اشکالاتی نیستند که به پرداخت این وام خاص وارد میشوند؛ از جمله دیگر اشکالات ماجرا، مشخص نبودن میزان وام پرداختی است که بر اساس دستورالعمل یاد شده در بالا و بخشنامه ۱۶۴۴۰ به این منظور، تنها میتوان دریافت که قرار است ماهیانه ۵۰۰ هزار تومان (در صورت دارا بودن برخی شرایط بسیار ویژه،۶۰۰ هزار تومان) باشد و پرداخت آن از ۲۴ ماه تجاوز نکند اما هیچ جا اشاره نشده که مثلا اگر مشکلات گروه آموزشی و دانشکده مانع از تصویب رساله دانشجویی در ترم پنجم شد، چگونه باید از حقوق آن دانشجو در بهره مند شدن از این وام دفاع کرد؟ اگر استاد، درخواست هایی خارج از روال از دانشجو داشته باشد و مجوز قطع پرداخت این وام را (که در دستورالعمل به وی اعطا شده) مستمسک قرار دهد، چطور؟
به ردیف این اشکالات، موادی در دستورالعمل مانند: «متقاضی موظف است هر شش ماه یکبار وضعیت پیشرفت تحصیلی خود را که مورد تأئید دانشگاه مربوطه باشد، [احتمالا به وزارت علوم] گزارش نماید.» را میتوان افزود که احتمالا تکرار همه مراحل طی شده برای دریافت وام در دانشگاه، آن هم هر شش ماه یکبار را برای دانشجوی دکترا رقم خواهد زد. روندی فرسایشی که میتواند فکر و ذکر دانشجویان را به خود مشغول کرده و ایشان را تبدیل به ارباب رجوع پای ثابتی در گروه، دانشکده و معاونت های دانشگاه کند!
عجیب تر اینجاست که برخی دانشجویانِ معترض به این روند معتقدند که صرف طی کردن همه مراحل هم ممکن است به پرداخت وامی منجر نشود چراکه از یکسو بحث اولویت ها و رتبه بندی در این میان مطرح است و از سوی دیگر، پرداخت وام منوط به تایید درخواست دانشجو در دانشگاه نیست، بلکه تصمیم گیرنده در این باره، وزارت علوم است که میتواند درخواست را بپذیرد یا آن را مردود اعلام کند.
با این حساب میتوان مسئولان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری را مخاطب قرار داد و از ایشان پرسید که منظور اصلی شان از پرداخت چنین وامی چه بوده و با توجه به سخت گیری های که داشته اند و دشواری هایی که پدید آمده، تا چه اندازه عملکرد خود را در رسیدن به آن منظور موفق ارزیابی میکنند؟!
انتهای پیام