دکتر جمشید پژویان*: اینکه فکر کنیم تمام مشکلات اقتصادی مربوط به ۸ سال گذشته است نوعی فرافکنی است. تقریبأ حدود سی سال بیشتر است که مشکل رکود تورمی در کشور وجود دارد. در واقع نمیتوان دورهای در اقتصاد را به یادآورد که به رونق اقتصادی رسیده باشیم. در مقابل هم نرخ تورم متوسط در ۳۰ سال گذشته در اقتصاد ایران حدود ۲۰ درصد بوده است. این مسائل را نه به واسطه اینکه بگویم در ۸ سال گذشته دولتهای نهم و دهم، سیاست غلط نداشتهاند یا اینکه دیگر دولتها بدون اشتباه بودهاند. مساله مهم در اینجا این است که تمام دولتها با توجه به دیدگاههای سیاسی خود تفاوتهای قابل توجهی در بحث مسائل اقتصادی داشتهاند و موضوع مشترک بین آنها این است که به نقش و اهمیت راهکارهای اقتصادی کمتر توجه داشتهاند. در مجموع سیاستهای لازم برای برون رفت از مشکلات اقتصادی این است که باید دولتها تنها توجه خود را صرف شاخصهای کلان نکنند. چرا که دولتها نسبت به مسائل ساختاری اقتصاد و مشکلات اقتصاد خرد بیتوجه بوده و هستند، نشانه آن این است که ما همواره شاهد حضور دخالت دولت در اقتصاد وکنترل قیمتها و پایین نگه داشتن قیمت حاملهای انرژی بوده ایم. وقتی قیمتهای نسبی به نفع حاملهای انرژی باشند هم در سبد معرفی خانوارها و هم سبد تولیدی بیش از حد اندازه بهینه از این نهادهها استفاده خواهد شد. این باز هم بینتیجه خواهد بود چرا که استفاده از تکنولوژیهای فرسوده که مربوط به چند دهه گذشته است، سبب مصرف انرژی بالا در کشور خواهد شد. تقریبا نه تنها کشورهای صنعتی بلکه کشورهای در حال توسعه هم که کالاهای سرمایهای خود را از کشورهای صنعتی وارد میکنند به سمت صرفه جویی در مصرف انرژی و بهره وری بالاتر در تولید گام برداشته اند. بحثی که اقتصاد ما یا هر اقتصادی را آسیب میزند بحث کارایی اقتصادی و بهره وری اقتصادی است که آیا این اقتصاد میتواند روان حرکت کند یا مشکلات زیرساختی در اقتصاد زیاد است و نمیتوانیم از طریق سیاستهای که در گذشته اعمال میشد، این مشکلات را حل کنیم. تورم به این معناست که به دلیل افزایش نقدینگی بر مقدار تقاضا فشار زیادی وارد میشود و هم عرضه توانایی پاسخگویی به تقاضا را ندارد. در اقتصادمان مشکل سمت عرضه را همیشه داشتیم. رکود در اقتصاد ما همیشه بوده است که ما قادر نبودیم تولیداتمان را با رشد مداوم و مناسب ادامه دهیم و تنگاهای تولید همیشه بوده است. تورم ناشی از سمت عرضه و رکود ناشی از ناتوانی در تولید که ناکارآمد و مناسب است را همیشه داشتیم و این یعنی رکود تورمی. تورم افزایش قیمتها باعث تشویق تولیدکنندگان به تولید میشود که میتوانند با افزایش تولیدات خود قیمتها را بالا ببرند. البته در ایران این مساله هیچگاه رخ نداد چرا که سمت عرضه و تولید این کشش افزایش قیمت را نداشت. تنها راهحل برون رفت از تورم رکود و اشتغال این است که مشکلات زیرساختی اقتصاد رفع شود تا رشد اقتصادی و افزایش تولیدات شکل بگیرد.
* اقتصاددان
منبع: آرمان