علی طالب زاده: هنوز خاطرمان نرفته چگونه دلار آمریکا در عرض تنها دو سال از ۱۲۰۰ تومان به مرز ۳۷۰۰ تومان رسید و ارزش پول ملی به یکباره با سقوط باور نکردنی همراه شد.دلاری که خیلی ها حتی فکر رکورد زدن ۲۰۰۰ تومانی اش را هم در سر نمی پروراندند.همان زمان هم که دلار گران شد بسیاری این کار را عمد از سوی دولت برای تامین منابع ریالی خود می دانستند و برخی دیگر افزایش صادرات و ارزآوری و تحریم شبکه بانکی را عامل اصلی گرانی دلار بیان می کردند.اما حالا که به یکباره این کاغذ بی پشتوانه به قولی ارزان شده دلیل اش چیست؟اکنون هم تحریم شبکه بانکی سخت تر شده و هم فروش نفت با سختی بیشتر همراه شده است؟
شاید الان باورش برای همه دشوار باشد دلاری که روند صعودی خود را ادامه می داد و همه کارشناسان براساس نمودار و ارزیابی فنی معتقدند بودند که دلار بالاتر خواهد رفت چگونه از ۳۶۰۰ تومان حدود ۴۰ روز پیش به ۳۰۹۰ تومان روز یکشنبه رسیده است.
دلایل این موضوع را می توان در چند بخش خلاصه کرد.اولین دلیل این کار به گفته فعالان بازار نبود تقاضای بالا در بازار برای امور تجاری و واردات است. معمولا با کاهش تقاضا، قیمت کاهش مییابد و با افزایش تقاضا، قیمت افزایش، البته در صورتی که عرضه ثابت در نظر گرفته شود.
یکی از صرافیها که میگوید بیش از ۲۰ سال در این بخش فعالیت کرده درخصوص دلایل کاهش قیمت ارز به فارس، گفت: مدتی است سازمان توسعه تجارت ثبت سفارش جدید نمیکند و به همین دلیل خرید ارز در بازار کاهش یافته و زمینه افت قیمت ارز فراهم شده است.
وی افزود: در چند روز اخیر خریدها بیشتر خرد و برای نیازهای ضروری بوده است و تجار و بازرگانان نه برای واردات و نه حواله به بازار مراجعه نمیکنند.
در همین باره روز گذشته اسدالله عسگر اولادی عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران و تهران، گفت: بانک مرکزی و مرکز مبادلات ارزی دلاری در اختیار واردکنندگان قرار نمیدهند و کالاهای وارد شده در گمرکات جنوبی کشور در انتظار دلار است تا بتوانند وارد کشور شوند.
البته به نظر میرسد تحلیل اول، که همان عدم ثبت سفارش واردات کالا است، محتملتر به نظر برسد، زیرا در صورت عدم پرداخت ارز توسط مرکز مبادلات و یا بانک مرکزی، واردکننده از بازار آزاد نیاز خود را تامین خواهد کرد و در این صورت قیمت دلار در بازار رشد مییابد، اما در صورت توقف ثبت سفارش تلاش برای تامین ارز اعم از دولتی و آزادمتوقف میشود.
سخنان صرافی ها درباره کاهش تقاضا برای ارز واردات را می توان در موضع گیری برخی فعالان بخش خصوصی نیز دید.
۱۰ ماهی است که مرکزی برای تامین ارز وارداتی و نظارت بر ارز صادراتی راه اندازی شده است. اما همچنان بر سر نحوه عملکرد، روند ثبت سفارش و ورود ارز صادراتی به آن ابهامات و اختلاف نظرهایی وجود دارد.
اوایل مهر ماه پارسال بود که زمزمه های راه اندازی مرکز مبادله ارزی در راستای تصمیمات جدید ارزی شنیده شد. روند کاری این مرکز نیز در ابتدا به این شکل تعریف شد که کسانی که دارای ارز هستند مانند صادرکنندگان و دارندگان ارز حاصل از فروش خارجی، صندوق توسعه ملی و بانک مرکزی در این محل ارز عرضه کرده تا خریداران و دارندگان ارز بتوانند ارز مورد نیاز خود را مبادله کنند.
نحوه دریافت ارز نیز در این مرکز در ابتدا این طور تشریح شد که تنها کسانی که برگه ثبت سفارش تایید شده مربوط به کالاهای اولویت سوم تا دهم را داشته باشند، میتوانند به این مرکز مراجعه و به مبادله ارز بپردازند.
تعیین قیمت ارز نیز در این مرکز به این شکل بود که بانک مرکزی به صورت روزانه قیمت ارز را دو درصد زیر نرخ بازار به مرکز مبادله ارزی ابلاغ کند و بنابراین امکان شکل گرفتن نرخهای متفاوت در آن وجود نداشت. همچنین قرار بود نرخ متوسطی که از بازار روز قبل دریافت میشود، ملاک تعیین قیمت ارز در این مرکز شود.
در ابتدای آغاز به کار این مرکز روال به این شکل بود که اولویتهای اول و دوم طبق روال سابق ارز مرجع ۱۲۲۶ تومانی دریافت کرده، کالاهای اولویتهای سوم تا پنجم ارز با دو درصد زیر قیمت بازار و در نهایت اولویتهای ششم تا دهم نیز با ارز آزاد وارد شوند و تغییری دراین زمینه ایجاد نشود. هرچند این روال ادامه پیدا نکرد و و به غیر از کالاهای اولویت ۱۰ اولویتهای دیگر ثبت سفارش شدند. اما مهم ترین وجه راه اندازی این مرکز وعده کاهش قیمت ارز در بازار آزاد بود.
اکنون بسیاری از واردکنندگان معتقدند که دولت از روی عمد زمان ثبت سفارش کالا و تخصیص ارز را کند کرده و عملا هیچ ثبت سفارشی برای واردات رخ نمی دهد.با این کار وارد کننده نیز دلیلی نمی بیند که برای تامین ارز به بازار غیر رسمی مراجعه کند.
می توان نتیجه گرفت که دولت برای آرام کردن بازار ارز و به نوعی ارزان سازی مصنوعی آن میزان تقاضای ارز واردات را به شدت در دو ماه اخیر کاهش داده و اثرات این موضوع مستقیما به بازار غیر رسمی منتقل شده است.
تحولات سیاسی در بازار ارز نقش داشته است؟
برخی دیگر در بازار ارز می گویند ارزانی ارز به تحولات بین المللی و سیاسی کشور و جهان ربط دارد.تعویق موقت ارسال لایحه جدید تحریم های کنگره و امیدواری به گشایش برخی تحریم ها بویژه بانکی از دلایل ارزانی است.
اما این تحولات چندان تاثیر گذار در سقوط دلار نیست چراکه در دهه اول تیرماه امسال تحریم های جدیدی از سوی آمریکا به ایران تحمیل شد و تحول جدیدی نیز در اروپا و سایر کشورها برای گشایش تحریم ها دیده نشده است.
شاید قبول دخالت عمدی دولت از طریق کند کردن ثبت سفارش کالا که به کاهش تقاضا در بازار ارز منجر شده است را بتوان بیشتر از تحولات سیاسی در ارزانی ارز قبول کرد.باید صبر کرد و دید که با روی کار آمدن دولت دلار همچنان روند نزولی خود را ادامه می دهد یا خیر؟
انتهای پیام