سرویس یواساسدی (USSD) یکی از سادهترین روشهای پرداخت الکترونیکی است؛ آنقدر ساده که تنها با داشتن یک گوشی موبایل معمولی و بدون نیاز به اتصال اینترنتی و با واردکردن چند کُد کارِ خیلیها را راه میاندازند؛ اما بیعدالتی در مدل کسبوکار این سرویس دادِ پیاسپیها را درآورده است. مدلی که در آن اپراتورهای ارائه دهنده یواساسدی برنده بازی و پیاسپیها بازنده آن هستند.
شرایط و تعهدات قرارداد میان اپراتورها و پیاسپیها به قول یکی از فعالان این حوزه، قرارداد ترکمانچای مدرن در عصر دیجیتال است. پیاسپیها برای گرفتن سَر کُد ناچار به پذیرش شرایط تعیینشده توسط اپراتورها هستند. سردمدار اپراتورها نیز جیرینگ است که در این میان علاوه بر دریافت ۱۰۰ میلیون کف درآمدی ماهانه، ۷۰ تا ۸۰ درصدِ درآمد هر تراکنش را برمیدارد.
یکی از کارشناسان حوزه پرداخت که اطلاعات دقیقی در خصوص قراردادهای واگذاری سر کد یواساسدی به پیاسپیها دارد میگوید: «وضعیت فعلی کاملاً به ضرر پیاسپیهاست و کاملاً ناعادلانه به نفع اپراتورها. با فعالسازی سرویس یواساسدی هزینههای اپراتورها بابت چاپ کارت شارژ، توزیع کشوری، انبارهای منطقهای، پرداخت کارمزد بیشتر به شرکتهای توزیعکننده فیزیکی، هزینههای لایههای توزیع و … کاهشیافته است.»
هم شارژ بفروش هم کارمزد بگیر
بخش دردناکتر قضیه این است که بانکها و پیاسپیها کانالهایشان را در اختیار اپراتورها قرار میدهند تا از این طریق مردم شارژ بخرند؛ اما در این کسبوکار برنده اول و آخر اپراتورها هستند. چراکه هزینههای بازاریابی را پیاسپیها میدهند، هزینههای فروش سنتی از دوش اپراتور برداشته میشود و درنهایت کارمزد ۸۰ درصدی هم نصیب اپراتور میگردد. درصورتیکه اگر استفاده از یواساسدی برای خرید شارژ نبود اپراتورها هزینه قابلتوجهی را برای فروش شارژ باید متحمل میشدند.
یک کارشناس حوزه پرداخت در این خصوص میگوید: «اپراتورهای ایرانسل و رایتل، کارمزد فروش شارژ الکترونیکی را عادلانه پرداخت مینمایند؛ اما جیرینگ یک درصد کمتر به پیاسپیها کارمزد پرداخت نموده و هیچ شرکتی هم اجازه خرید مستقیم شارژ الکترونیکی از اداره فروش همراه اول با کارمزد بیشتر را نخواهد داشت. این انحصار فقط برای سرویس یواساسدی وجود دارد. البته ایرانسل نیز جدیداً بابت فروش شارژ Top-Up کارمزد فروش را از ۴ به ۳ تقلیل داده اما این برای فروش از کلیه کانالها یکسان است. به نظر بنده کاهش میزان کارمزد شارژ کلاً ناعادلانه بوده و اپراتورها بهغیراز عدم هزینه در چاپ و توزیع کارت و غیره با کاهش میزان سود، درآمد خود را افزایش میدهند که این بخش واقعاً سهم پیاسپیها و سایر شرکتهایی است که دارای شبکههای فروش الکترونیکی هستند.»
آمار درآمدی اپراتورها از راه یواساسدی که وی در اختیار ما قرار داد به این شرح است: «ایرانسل بابت اجاره یکساله سرخط یواساسدی حدود ۶۵۰ میلیون به بالا به ازای هر TPS هزینه دریافت مینماید (حداقل ۵۰ TPS ) رایتل نیز همانند ایرانسل رفتار نموده اما از حدود ۱۵۰ میلیون تومان به بالا به ازای TPS هزینه دریافت مینماید (حداقل ۱۰ TPS ) جیرینگ بابت راهاندازی یواساسدی کف تعهدی حداقل ۵/۱ تا ۲ میلیاردی برای هر شرکت قرار داده است و ۱ درصد از میزان فروش شارژ نیز درآمد کسب مینماید.»
در مورد فروش شارژ نیز درآمد حاصل به این شرح است: «آمار فروش شارژ را نیز تقریباً میتوان با این اعداد از آمار شاپرک محاسبه نمود: سهم بازار ایرانسل از فروش شارژ ۶۰درصد، همراه اول ۴۰ درصد و رایتل تقریباً سهم ناچیزی دارد. سهم شارژ در خوشبینانهترین حالت به نسبت قبض حدود ۸۵ به ۱۵ است.»
این سود کلان برای اپراتورها و اندک برای پیاسپیها صدای کارشناسان حوزه پرداخت را در شبکههای اجتماعی درآورده است. گرچه چالشهای یواساسدی به همینجا ختم نمیشود و کارشناسان امنیت پایین و نبود SLA را نیز در این خصوص به چالش میکشند.
ناامن اما پرطرفدار
در بحث امنیت، بهطورکلی بانکداری همراه هنوز نتوانسته است رضایت متخصصان را جلب کند و یواساسدی نیز بهعنوان یکی از روشهای پرداخت همراه از این قاعده مستثنا نیست. به همین دلیل در اغلب کشورهای پیشرفته دنیا و با وجود کانالهای دیگر پرداخت، این سرویس نسبت به ایران و برخی کشورهای دیگر کمتر توسعهیافته است؛ اما به دلیل در دسترس بودن خصوصاً در مناطق دورافتاده که دسترسی به اینترنت، کارتخوان و خودپرداز وجود ندارد در کشور ما نسبتاً استقبال خوبی از آن شده است.
در خصوص پایین بودن امنیت نیز گویا جیرینگ جلوتر از رقبای خود است. کارشناس پرداخت طرف گفتوگوی ما میگوید: «امیدوارم که در سرویس یواساسدی جیرینگ با توجه به اینکه منو سرویس در سمت سرورهای جیرینگ بوده و تنها در لحظه پرداخت به Gateway شرکتهای پیاسپی متصل میشود، امنیت لازم و کافی را دارا باشد. چراکه جیرینگ منو سرویس یواساسدی را طبق قرارداد در سمت خود دیده اما در چند شرکت پیاسپی نیز منو سمت خود آنهاست. درحالیکه ایرانسل و رایتل اصلاً دخالتی در حوزه فنی منوها ندارند.»
آش کشک خاله
یکی دیگر از مسائلی که مشتریان یواساسدی با آن مواجه هستند، بحث SLA ضعیف آن است. گفته میشود اپراتورهای ایرانسل ۹۹ درصد و رایتل ۹۹.۹ درصد SLA ارائه نمودند؛ اما به نظر کارشناسان به شکل کلی (گنگ و نامفهوم) بوده و باید بهبود یابد؛ اما جیرینگ نماینده همراه اول نیز کلاً هیچ SLAای را ارائه نکرده است و دلیلش را هم اینگونه بیان میکنند: «چون همراه اول کلاً بابت هیچ سرویسی SLA ارائه نمینماید، ما هم برای یواساسدی هیچگونه SLAای را نداریم.»
ابتدای اردیبهشت امسال محسن قادری، مدیرعامل شاپرک، خبر از رشد ۲۰۰ درصدی درگاههای پرداخت الکترونیکی موبایلی یا همان یواساسدی در سال ۹۳ نسبت به ۹۲ داده بود. از طرف دیگر با تبلیغات گستردهای که شرکتهای پیاسپی نیز برای این سرویس دارند (تا جایی که چند شرکت اسپانسر برنامههای پرطرفدار تلویزیونی شدهاند) احتمالا باید منتظر جا افتادن بیشتر این روش در میان مردم باشیم.
شرایط همکاری اپراتورها و شرکتهای پیاسپی در مورد یواساسدی چند سالی است که به همین منوال جاافتاده است. به دلیل انحصاری که چند اپراتور در این حوزه دارند و از طرف دیگر رقابت شدید میان شرکتها برای افزایش سهم در بازار، باوجود نا عدالتی آشکار شرکتها چارهای جز قبول این شرایط ندارند. گفتن جمله «مسئولین باید کاری کنند» دیگر خیلی تکراری شده است گرچه بالاخره مسئولین هم باید کاری کنند، اما تجربه نشان داده است که به دلیل قدرت طرف مقابل مسئولین کاری از دستشان برنمیآید و این شرکتها هستند که با کنار گذاشتن چشم و همچشمی میتوانند جلوی این نا عدالتی را بگیرند.
البته در این میان برخی معتقدند یواساسدی یک کانال منسوخشده است و چند سال دیگر فاتحهاش خوانده است و بنابراین قائله این بحثها هم بهزودی میخوابد، اما مهم این نوع بدعتگذاریهاست که دامان صنعت پرداخت را میگیرد و حالا نگرانی دیگر، سرایت این بیماری به کانالهای دیگر است که گویا همین حالا هم پرداخت اینترنتی دچار آن شده و فروشندگان اینترنتی از پیاسپیها طلب سهم ۸۰ درصدی درآمد حاصل از درگاههای پرداخت اینترنتی دارند و شنیدهها حاکی از تن دادن شرکتهای پیاسپی به این درخواست است. تا کجا میرود این راه، خدا میداند.
منبع: هفته نامه عصر ارتباط