الهام حدادی: در ایران منشاء اصلی این پدیده کویرها و باتلاقهای در حال خشکشدن عراق است. درگذشته سه کشور ایران، عراق و عربستان بهصورت مشترک هزینههای مالچپاشی این اراضی را تأمین و تمام اراضی در فصل خاصی از سال مالچپاشی میشد. مالچ ماده چسبنده گرفته شده از مواد نفتی است که برای تثبت شنهای روان در اراضی بیابانی استفاده میشود. بهعلت بروز برخی مشکلات و تغییر رویه دولتها در این ارتباط، این اقدام درسالهای اخیر صورت نگرفت و پدیده ریزگرد بهصورت گسترده بخشهایی از کشور را مورد هجوم قرار داد.
این پدیده نه تنها سلامتی انسانها را به خطر میاندازد، بلکه باعث ایجاد خسارات زیادی به بخش کشاورزی شده و تلفات دامها را نیز به دنبال دارد. در واقع بروز چنین پدیدهای زندگی را در مناطقی که در معرض آن قرار دارد را فلج میکند و بر اقتصاد و معیشت ساکنان آن نواحی تاثیرات منفی زیادی می گذارد.وجود این ریزگردها بیماری تنفسی و در نتیجه کاهش توان نیروی کار خسارتی است که از وجود هوایی آلوده در شهر ناشی میشود و در درازمدت در کاهش تولیدات اقتصادی تاثیر خواهد گذاشت.
این روزها متاسفانه شاهد این هستیم که در استان خوزستان هجوم ریزگردها تا چه اندازه باعث آزار مردم منطقه شده و این مردم با صبوری در انتظار بروز معجزهای هستند تا آنهارا از شر این پدیده طبیعی برهاند تا بتوانند به زندگی عادی خود بازگردند.
گفتنی است شهر اهواز مرکز استان خوزستان از سوی سازمان بهداشت جهانی بهعنوان یکی از آلودهترین شهرهای جهان شناخته میشود که ریزگردها باعث مشکلات تنفسی ساکنان این شهر شده است.سالانه حدود ۲۲ هزار نفر در استان خوزستان به دلیل مشکلات ناشی از آلودگی هوا و ریزگردها به بیمارستان و مراکز درمانی مراجعه میکنند.
همچنین با ادامه این روند و عدم رسیدگی به آن کارخانهها، مراکز صنعتی و کشاورزی همواره تحت تأثیر پدیده گردوغبار بوده و متحمل زیان های بسیاری میشوند.
ضررهای ریزگردها بر کشاورزی و دامداری
خسارات ورود ریزگردها در هر استان با توجه به نوع فعالیت های کشاورزی و دامی تاثیرگذار است.در استان خوزستان کشاورزی و تولید محصولات کشاورزی بیشتر بهروش سنتی انجام میگیرد و محصولات آن عبارتند از خرما، پرتغال، سیب درختی، هندوانه، خربزه، خیار، سیبزمینی، پیاز، گوجه فرنگی، زیتون، نیشکر، گندم، جو و دانههای روغنی، برنج، اکالیپتوس و گیاهان دارویی.
بروز این پدیده در وهله اول روی سلامت کشاورزان تاثیر منفی میگذارد زیرا آنها را از انجام به موقع اموری همچون آبیاری، سمپاشی، کاشت بذر و … باز میدارد.تاخیر در انجام این فعالیتها تاثیر منفی بسیار زیادی بر تولید محصولات دارد و موجب کاهش تولید محصولات کشاورزی میشود و این مساله درآمد کشاورزان را تحتالشعاع قرار میدهد. همچنین اثرات منفی پدیده ریزگردها بر فیزیولوژی محصولات نیز مشاهده میشود به گونهای که محصول درآینده از نظر بازاریابی و مشتری پسندبودن با مشکل رو به رو خواهد شد.
دیر رسیدن محصولات به بازار و به تعویق افتادن توزیع آنها در بازار مسالهای است که بر روی ظاهر محصول اثرگذار بوده و فروش آن را با مشکلاتی روبهرو میکند. وقوع گردوخاک روی میزان نیاز محصولات به آب، میزان تبخیر و تعریق گیاهان تاثیر میگذارد. هنگامی که خاک به ضخامت یک یا ۲ میلیمتر بر سطح برگ یا ساقه گیاه مینشیند، جذب نور و فتوسنتز گیاه را مختل میکند.
این پدیده بر میزان آبرسانی به محصول تاثیر منفی میگذارد. در زمان وقوع این پدیده، آبرسانی فیزیکی که توسط تولیدکننده صورت میگیرد به تعویق میافتد و آب دیرتر در اختیار گیاه قرار میگیرد و این مساله جذب سطحی و ریشهای آب هر محصول را تحت تاثیر قرار میدهد.گردوخاک موجود، سر منشأ بسیاری از بیماریها و ویروسهای مختلف است که بهوسیله آبیاری یا جذب سطحی در ریشه، ساقه و برگ گیاهان منتقل میشود و این مساله هزینههای گزافی را برای تولیدکننده به دنبال دارد.
اینکه پدیده گردوخاک میتواند بر روی نهادههای کشاورزی تاثیرگذار باشد،هنگامی که ریزگردها با کودها ترکیب میشوند جذب کود و مواد شیمیایی به محصول را بهعنوان سموم دفع آفات، با مشکل رو بهرو میکند. وقتی گردوخاک بر سبزینه گیاه مینشیند و کشاورز گیاه را سمپاشی میکند، سمی که به حالت مایع یا پودر است فقط موجب پاک شدن گرد و خاک از روی سطح گیاه میشود و اثر سم مصرفی بر روی محصول از بین میرود و دیگر اثری بر آن نخواهد گذاشت.
محصولات کشاورزی خوزستان از چندین ماه گذشته تحت تاثیر پدیده کمآبی قرار داشتهاند،این موضوع سطح زیرکشت بسیاری از محصولات را کاهش داده و اکنون با بروز پدیده گرد و خاک این مشکلات دو چندان شده و خسارات زیادی برای تولیدکنندگان به دنبال داشته است.نهادهای دولتی باید با حضور دستگاههای نظارتی بهمنظور ارائه گزارشهای واقعی به مردم درباره امور پیشگرانه از این پدیده که شامل مالچپاشی و بیابانزدایی میشود، اقدامات لازم را انجام دهند.
سهم استان خوزستان در تولید شیر برابر با ۶ درصد شیر تولیدی کشور میباشد و هشتمین استان کشور در تولید شیر است. استان خوزستان از لحاظ تعداد جمعیت دامی رتبه پنجم را در کشور دارد. اگرچه چرای بیرویه دام در مراتع این استان باعث کاهش ظرفیت تولید علوفه در این مراتع شده است ولی استان خوزستان با داشتن زمینهای کشاورزی مرغوب و آب فراوان، پتانسیل بالایی برای کشت انواع علوفه دارد. استان خوزستان این قابلیت را داراست که با افزایش تولید علوفه و غذای دام و ایجاد دامداریهای صنعتی، به قطب تولید فرآوردههای دامی کشور تبدیل شود. در استان خوزستان دامدارى به سه شیوه عشایرى، روستایى و جدید رایج است. پرورش گوسفند، بز، گاو، گاومیش، شتر و طیور در استان خوزستان رواج دارد.
تلف شدن دام به دلیل مصرف علوفه آلوده به ریزگردها، معضلی دیگر است که در بخش دامی شاهد آن هستیم و ادامه این روند متاسفانه به مرور موجب از بین رفتن دامها و طیورو در نتیجه ایجاد مشکلات جبرانناپذیری در حوزه دامداری میشود.
اختصاص ۳۰۰ میلیارد تومان بودجه جهت کاهش ریزگردها
چندی پیش ناصر سودانی،نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی اعلام کرد که هیات دولت در مصوبه ای ۳۰۰ میلیارد تومان برای کاشت نهال در کانونهای خیزش غبار و ریزگردهای خوزستان اختصاص داده است.به گفته عضو کمیسیون انرژی مجلس خشکیده شدن تالاب هورالعظیم باعث این مشکلات در استان خوزستان شده به شکلی که جلگه نیمه خشک هورالعظیم را تبدیل به بیابانی کاملا خشک کرده و این منطقه در سالهای اخیر به یکی از خیزشگاهها و کانونهای اصلی برخاست غبار تبدیل شده است و براساس مصوبه اخیر دولت، وزارت نفت موظف شده که ۲۰۰ هزار هکتار از اراضی هورالعظیم را احیا کند اما متاسفانه فقط ۲۵ هزار هکتار از این میزان که حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد میشود را احیا کرده است.
بنابراین گزارش این ۳۰۰ میلیارد تومان در اختیار وزارت جهاد کشاورزی و دو ارگان جهاد نصر و قرارگاه سازندگی خاتمالانبیاء قرار خواهد گرفت.
صنعت توریسمی که با گرد و خاک تعطیل شد
استان خوزستان بهخاطر داشتن ظرفیتهای گردشگری و بهدلیل برخورداری از جاذبههای طبیعی پرشمار، آثار تاریخی منحصربهفرد و نیز صنایعدستی متنوع میتواند جاذبه گردشگری خوبی برای جذب توریست و رونق صنعت توریسم داشته باشد اما بدی هوا موجب کنسل شدن پروازهای زیادی میشود و از این رو برنامههای سفر را نامطمئن میکند و در این شرایط آستانه تحمل گردشگران مطرح است که طبیعتا چنین شرایط آب و هوایی از این آستانه خارج است و هیچ کس حاضر نیست به مکانی با این شرایط آب و هوایی سفر کند و این امر هم موجبات ایجاد خسارات مالی از طریق تعطیل شدن صنعت توریسم به این منطقه میزند.
ضمن اینکه کنسل شدن پروازها بهسمت خوزستان به نوبه خود ضرباتی به سیستم اقتصادی کشور در حوزه حملونقل هوایی و همچنین به افرادی که بنا به دلایلی ناچار به سفر به آن منطقه هستند، وارد میکند که این نیز قابل توجه است و این نکته را یادآور میشود که هرچه زودتر باید کاری برای رفع این مشکلات کرد.
چه باید کرد؟
به گزارش تریبون، در زمان وقوع گردوغبار باید تسهیلاتی همچون افزایش ناوگان حملونقل عمومی، فعال شدن مراکز بهداشتی درمانی، توزیع ماسک و خدمات شهروندی به مردم ارائه شود.راه اندازی مترو میتواند در رفت و آمدهای درون شهری مردم و آسایش هرچه بیشتر آنها در هنگام وقوع پدیده گرد و غبار تأثیر گذار باشد.
همچنین مردم با وقوع گردوغبار ابراز نارضایتی کرده و اگر انتظارهای صحیح مردم از نظام ومسؤولان برطرف نشود، این نارضایتی منجر به واکنشهای مردمی خواهد شد.
ضمن اینکه خروج نخبگان دینی و شخصیت های علمی از جمله مشکلاتی است که با افزایش وقوع پدیده ریزگردها در خوزستان سرعت بیشتری به خود میگیرد.
آموزش و پروش، مراکز علمی، بازار و صنایع هر کدام بهشکلی تحت تأثیر آسیبهای گردوغبار قرار دارند و مسؤولان باید درباره رعایت عدالت در گرفتن مالیات از مردم خوزستان تجدید نظر کنند.استانداری خوزستان، کارشناسان و نهادهای مربوطه هم باید هرچه سریعتر به این پدیده زیست محیطی رسیدگی کنند.
خلاصه کلام اینکه اگر مسئولان به موقع به فکر حل این مشکل نیافتند و در این زمینه اقدامی عاجل صورت نپذیرد، رفته رفته شاهد از میان رفتن صنعت کشاورزی، دامپروری و توریسم در این استان خواهیم بود. ضمن اینکه ساکنان این منطقه از نظر سلامتی درشرایط بحرانی قرار دارند و حتی اگر خسارات مالی و مشکلاتی معیشتی و ضررهای اقتصادی را در نظر نگیریم به خاطر حفظ سلامتی این هم وطنانمان که ناخواسته در شرایط نامطلوبی قرار گرفتهاند، باید کاری کرد.
انتهای پیام