بسیم لاله*
از زمان انقلاب ترکیه که توسط گروهی از افسران جوان به رهبری مصطفی کمال آتاتورک صورت گرفت تا ۱۰سال پیش تمام دولتهایی که بر سر کار آمدهاند سعی داشتند که حکومت سکولار بهارثمانده از زمان آتاتورک را حفظ کنند. اما از زمان روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه جامعه و حکومت به آرامی از نظام سکولاریسم فاصله گرفته است. ضمن آنکه این حزب محبوبیت خاصی در بین اقشار مختلف مردم ترکیه داراست. مهمترین علت محبوبیت و موفقیت این حزب وجود یک تیم تکنوکرات اقتصادی قوی در عقبه این حزب است. در زمان انتخابات سال ۲۰۰۲ ترکیه درآمد سرانه هر فرد، هشتهزاردلار در سال بود و از زمانی که این حزب توانست اکثر کرسیهای پارلمان را به دست آورد، با پیاده کردن برنامه اقتصادی خویش این درآمد را در سال گذشته به ۱۶هزاردلار در سال رساند ضمن اینکه ارزش پول ملی این کشور نسبت به دلار ۲۰درصد قویتر شده است.ظفر شایلین وزیر اقتصاد و دارایی ترکیه در مصاحبه با «شرق الاوسط» از اعتمادبهنفس بالای کشورش در مقابل دیگر کشورهای اتحادیه اروپا سخن گفت. وی با استناد به آمار و ارقام معتبر گفتههای خود را ثابت میکند. مطابق این ارقام ترکیه نسبت به ۲۳ کشور دیگر عضو اتحادیه اروپا وضعیت بسیار مناسبی دارد. اقتصاد ترکیه در سال گذشته دومین اقتصاد در حال رشد در اتحادیه اروپا بوده است. به گفته شایلین سهعامل مهم باعث شده است که ترکیه ظرف مدت ۱۰سال به این پیشرفت خیرهکننده دست پیدا کند. گفتوگوی شرقالاوسط با وی در ادامه میآید.
ترکیه در سالهای اخیر دستاوردهای خیرهکنندهای در زمینه اقتصادی داشته است و مهمتر اینکه توانسته از بحران اقتصادی که گریبانگیر اکثر کشورهای اروپایی را گرفته، سالم عبور کند. علت این موفقیتها را در چه میبینید؟
دلایل بسیار زیادی برای این پیشرفتها و موفقیتها وجود دارد اما اگر بخواهیم بهطور مختصر بیان کنیم، سهعامل ثبات سیاسی، نقش محوری نخستوزیر و اصلاحات اقتصادی انجامشده دلایل این موفقیت است. این اصلاحات باعث شد که ترکیه بهطور کامل به اقتصاد آزاد روی آورد و از دیگر عوامل مهمی که ترکیه توانست بحران کنونی اروپا را پشتسر بگذارد، رشد اقتصادی بالا، ایجاد اشتغال و افزایش صادرات بوده است. در منطقه یورو طی چهار سال گذشته چهارمیلیون نفر شغل خود را از دست دادهاند در حالیکه طی همین مدت در ترکیه پنجمیلیون شغل جدید ایجاد شده است. از نظر نرخ بیکاری ترکیه کمترین آمار بیکاری را در اتحادیه اروپا دارد. در سال ۲۰۱۱ رشد اقتصادی اروپا ۵/۱درصد بوده در حالیکه رشد اقتصادی ترکیه ۵/۸درصد بوده است. ۱۰سال پیش من رییس اتاق بازرگانی ترکیه در آنکارا بودم، در آن زمان اگر کسی به من میگفت ترکیه در ۱۰سال آینده چنین پیشرفتی میکند، باور نمیکردم.
ترکیه بهرغم تمام تلاشهایش هنوز نتوانسته است مجوزهای لازم جهت عضویت در اتحادیه اروپا را به دست بیاورد، این امر چه تاثیری در اقتصاد ترکیه دارد؟
برای عضویت در اتحادیه اروپا معیارهایی وجود دارد؛ یکی از این معیارها تولید ناخالص داخلی است که ترکیه از این جهت در بین ۲۳ کشور عضو اتحادیه اروپا مقام اول را دارد. یکی دیگر از این معیارها ساعات کاری است؛ ساعت کاری اروپا در هفته ۳۷ساعت و در فرانسه ۳۵ساعت است اما در ترکیه هر فرد باید در هفته ۴۵ ساعت کار کند و این یکی از مهمترین علتها برای رد درخواست عضویت ترکیه در اتحادیه اروپاست. ترکیه ۵۰ سال است که سعی میکند به عضویت اتحادیه اروپا دربیاید اما اتحادیه اروپا مدام اشکالتراشی میکند و حاضر نیست توافقنامههای تجارت آزاد را با ترکیه اعمال کند و ترکیه را از لحاظ آزادیهای سیاسی و دموکراسی فاقد استانداردهای لازم میداند. اتحادیه اروپا تبدیل به یک باشگاه مسیحی شده است و اعضای آن حضور یک کشور موفق مسلمان را در این اتحادیه نمیتوانند تحمل کنند. در حال حاضر سهم ترکیه از بازارهای جهانی افزایش یافته است و از نظر رشد صادرات، ترکیه دومین کشور جهان و از نظر رشد اقتصادی در اروپا بعد از استونی رتبه دوم را کسب کرده است. در سال ۲۰۱۰ ترکیه صاحب ۴۸درصد بازارهای اروپا از طریق صادرات بوده است اما در سال ۲۰۱۲ این رقم کاهش یافته و به ۳۸درصد رسیده که با توجه به رشد صادرات ترکیه نشان میدهد این کشور بازارهای جدید را در آسیا و مخصوصا خاورمیانه پیدا کرده است هرچند انقلابهای اخیر در کشورهای عربی باعث کند شدن رشد صادراتی ما شده است. در حال حاضر کالاهای ترکیه به ۲۴۱ نقطه در جهان صادر میشود و تنها به دو کشور میکرونزی و نروژ هیچگونه صادراتی نداشتهایم. در حال حاضر از لحاظ رتبهبندی رشد ناخالص داخلی، ترکیه مقام ۱۶ را در جهان بهدست آورده است و از لحاظ قدرت خرید مردم در جایگاه ۱۵ هستیم. ما به قدرتمان و تواناییمان ایمان داریم، میدانیم الان در چه جایگاهی از اقتصاد دنیا هستیم. ما توانستیم طی ۱۰سال تولیدات داخلی خودمان را سهبرابر کنیم و صادرات خودمان را به بیش از چهار برابر برسانیم و از سوی دیگر درآمد سرانه هر فرد ترک را به بیش از سهبرابر افزایش دهیم. این در حالی است که به اعتقاد من موسسات رتبهبندی جهانی جانب انصاف را رعایت نکردهاند و این ارقام را کمتر از میزان واقعی اعلام کردهاند.در سال ۲۰۰۳ سرمایهگذاری مستقیم خارجی در ترکیه ۶/۱۴میلیارددلار بوده در حالی که در پایان سال گذشته این رقم ۵/۸ برابر افزایش داشته و به ۷/۱۲۳میلیارددلار رسیده است. ۷۵درصد از این سرمایهگذاریها توسط اروپاییها انجام شده است. علت سرمایهگذاری اروپاییان در ترکیه این است که این کشور را محیطی امن برای سرمایههای خود میدانند ضمن آنکه سیستم بانکی قوی و ثبات سیاسی و اقتصادی ترکیه نیز از عوامل تاثیرگذار بر جذب این سرمایهگذاریهاست. هدف بلندمدت ما این است که طی ۱۰سال آینده ترکیه به یکی از ۱۰ قدرت اقتصادی برتر دنیا تبدیل شود.
اکثر کشورهای اسلامی در حال بازیابی اقتصاد خود هستند؛ مخصوصا کشورهایی مانند مصر، تونس و لیبی که بهتازگی انقلاب کردهاند و میخواهند اقتصادی بر پایه شریعت اسلامی داشته باشند. پیشنهاد شما به این کشورها چیست؟
به عنوان یک محقق مسلمان میتوانم این را بگویم که ما هنوز تواناییهایمان را بهدرستی نشناختهایم. در حال حاضر ۵۷ کشور جهان مسلمان هستند و یکسوم جمعیت جهان را مسلمانان تشکیل میدهند. بهطور میانگین تولید ناخالص داخلی این کشورها ششتاهفتدرصد و سهم آنها از تجارت جهانی پنجتاششدرصد است. علاوه بر این تبادل تجاری این کشورها با یکدیگر ۱۵ تا ۱۶درصد است در حالیکه بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا این رقم ۷۵درصد است. از سوی دیگر حجم مبادلات آمریکا با کانادا و مکزیک در سال، بیش از ۵۰۰میلیارددلار است. متاسفانه کشورهای اسلامی هماهنگی لازم را در زمینه اقتصادی ندارند و با وجود فعالیتهای زیاد ترکیه هنوز کشورهای مسلمان به این واقعیت مهم توجه نکردهاند. امیدوارم در آینده اتحادیه تجاری از کشورهای مسلمان تشکیل شود و همکاریهای تجاری این کشورها با یکدیگر افزایش پیدا کند.
منبع: شرق
به امید روزی که ایران هم به اندازه ی ترکیه پیشرفت کند.