اخبارپول- مریم ابونیا: بازار امروز پر از جنسهای رنگارنگ و پیشنهادهای وسوسهکننده است. از ویترینهای پرنور مغازهها گرفته تا تبلیغات پر زرق و برق اینستاگرامی، همه در تلاشند تا چشم و ذهن ما را تسخیر کنند. اما در این میان، یک سؤال اساسی وجود دارد: ما واقعاً کدام کالا را نیاز داریم و کدام خرید فقط نتیجهی هیجان یا حواسپرتی است؟
اینجاست که مفهومی به نام اقتصاد توجه وارد ماجرا میشود. شاید تا حالا بیشتر دربارهی اقتصاد پول شنیده باشیم، اما حقیقت این است که توجه ما هم مثل پول یک منبع کمیاب است. هر جا آن را خرج کنیم، تصمیمهایمان همانجا شکل میگیرد.
اقتصاد توجه چیست؟
اقتصاد توجه به زبان ساده یعنی ارزشمندترین سرمایه ما نه فقط پول، بلکه توجه و تمرکز ماست. به عبارتی، در دنیایی که اطلاعات و کالاها بیپایان هستند، این توجه ماست که تعیین میکند کدام محصول، کدام تبلیغ یا کدام پیام بر ما اثر بگذارد. به همین دلیل، شرکتها میلیاردها تومان خرج میکنند تا فقط چند ثانیه نگاه ما را جذب کنند. بنابراین وقتی توجه خود را مدیریت کنیم، عملاً مسیر خرید و مصرف خود را هم مدیریت کردهایم.
چرا توجه مهمتر از پول است؟
فرض کنید وارد یک فروشگاه میشوید. در کارت بانکی شما مقدار محدودی پول هست. این پول محدود است و نمیتوانید هر چیزی بخرید. اما مسئله اینجاست که توجه شما هم محدود است. اگر توجهتان به سمت اجناس تخفیفی یا رنگی جلب شود، احتمالاً همانها را میخرید، حتی اگر به آنها نیاز نداشته باشید.
به بیان دیگر، قبل از اینکه پول خرج کنیم، توجهمان خرج میشود. اگر توجه به سمت نیاز واقعی برود، خرید منطقی میشود. اگر توجه به سمت تبلیغات و هیجان برود، خرید پشیمانی به همراه دارد.
بازار و جنگ برای ربودن توجه
امروز دیگر فروش فقط به کیفیت کالا وابسته نیست. برندها و فروشگاهها بهخوبی میدانند که باید توجه مشتری را بهدست آورند. از موسیقی ملایم در سوپرمارکت گرفته تا طراحی خاص بستهبندی و پیشنهادهای لحظهای، همه برای این است که ذهن ما متوقف شود و در همان چند ثانیه، تصمیم بگیرد.
در شبکههای اجتماعی هم همینطور است. هر اسکرول، سیلی از تبلیغات و پیشنهادها را به سمت ما میآورد. در ظاهر همهچیز رایگان است، اما واقعیت این است که ما داریم توجهمان را میفروشیم.
چگونه با اقتصاد توجه، خرید بهتری داشته باشیم؟
ما نمیتوان منکر تشکیلات پیچیده برای جلب توجه ما توسط برندها شویم اما برای مدیریت خرید در دنیای شلوغ امروز، باید یاد بگیریم توجهمان را مثل پول حسابشده و آگاهانه خرج کنیم. در ادامه چند چند راهکار ساده در این زمینه داریم.
۱. فهرست نیاز واقعی
قبل از خرید، یک فهرست کوتاه بنویسید. این کار توجه شما را روی نیازهای واقعی متمرکز میکند. وقتی وارد فروشگاه یا سایت خرید میشوید، ذهن شما کمتر به سمت اجناس اضافی منحرف میشود.
۲. مکث سهثانیهای
هر وقت چشمتان به جنسی افتاد که ناگهانی دوست داشتید بخرید، سه ثانیه مکث کنید و از خودتان بپرسید: «آیا این همان چیزی است که نیاز داشتم یا فقط توجهام را دزدیده؟» همین مکث کوچک جلوی بسیاری از خریدهای بیمورد را میگیرد.
۳. مدیریت محیط
بسیاری از خریدهای اشتباه نتیجهی محیط اطراف ماست. اگر تبلیغات زیاد میبینید، یا دائماً در فروشگاههای آنلاین پرسه میزنید، توجه شما مدام دزدیده میشود. محدود کردن زمان حضور در این فضاها، عملاً مدیریت توجه است.
۴. توجه به بدن، نه فقط ذهن
گاهی بدن نشانههایی میدهد که میتواند راهنما باشد. خرید در زمان گرسنگی یا خستگی، توجه ما را منحرف میکند. وقتی خستهایم، بیشتر تحت تأثیر ظاهر اجناس قرار میگیریم. بهتر است خرید را به زمانی موکول کنیم که انرژی و آرامش داریم.
۵. تمرین اولویتبندی
اگر چند جنس توجه شما را جلب کرد، آنها را یادداشت کنید و از خود بپرسید: «اگر فقط یکی را میتوانستم بخرم، کدام را انتخاب میکردم؟» این تمرین ساده کمک میکند بفهمید توجه اصلی شما روی چیست و کدام نیاز واقعیتر است.
توجه بهعنوان سرمایه شخصی
همانطور که در حساب بانکیمان پول داریم، در ذهنمان هم حساب توجه داریم. هر روز این حساب شارژ میشود، اما ظرفیت آن محدود است. اگر بیحساب و کتاب خرج شود، وقتی به تصمیمهای مهم میرسیم (مثل خرید خانه، انتخاب بیمه یا سرمایهگذاری)، ذهن خالی و خسته خواهد بود.
مدیریت توجه در خریدهای کوچک روزانه، در واقع تمرینی است برای تصمیمهای بزرگتر. وقتی یاد بگیریم توجهمان را کجا خرج کنیم، احتمال اینکه در لحظات مهم زندگی انتخاب درستی داشته باشیم، بسیار بیشتر میشود.
باید بدانیم که بازار پر از جنس است، اما نیاز ما همیشه محدودتر از آن چیزی است که دیده میشود. مشکل اصلی، نداشتن پول یا کالا نیست؛ مشکل اصلی، نحوه خرج کردن توجه ماست.
اقتصاد توجه یعنی اینکه قبل از پول، یاد بگیریم تمرکزمان را کجا صرف کنیم. اگر توجهمان روی نیاز واقعی باشد، خرید سالمتر، منطقیتر و آرامتر خواهد بود. اما اگر اجازه دهیم تبلیغات و هیجان بازار توجه ما را برباید، خریدهایمان پر از پشیمانی و فشار مالی خواهد شد.
پس از امروز به جای اینکه بپرسیم «پولم را کجا خرج کنم؟»، بهتر است اول بپرسیم: «توجهم را کجا خرج میکنم؟»