اخبارپول- مریم ابونیا: در شرایطی که نرخ رشد نقدینگی همچنان بالا بوده و چشمانداز اقتصادی با نااطمینانیهای متعدد همراه شده، مسئله تورم انتظاری بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است.
اما سؤال اساسی این است که آیا نقدینگی بهتنهایی میتواند عامل تورم باشد یا آنچه واقعاً آتش تورم را شعلهور میسازد، انتظارات مردم از آینده است؟
تورم یکی از چالشهای ساختاری اقتصاد ایران در دهههای اخیر بوده و عوامل متعددی در شکلگیری و تداوم آن نقش دارند. در میان این عوامل، دو متغیر کلیدی نقدینگی و انتظارات تورمی بیش از سایرین مورد توجه اقتصاددانان قرار میگیرند.
نقدینگی، بهعنوان مجموع پول و شبهپول در اقتصاد، زمانی که رشد بالایی داشته باشد و در غیاب رشد متناسب تولید ناخالص داخلی، میتواند به عامل فشار بر سطح عمومی قیمتها تبدیل شود.
با این حال، شواهد تجربی در اقتصاد ایران نشان میدهد که صرف افزایش نقدینگی همیشه بهصورت خودکار منجر به تورم نمیشود؛ بلکه نحوه توزیع، سرعت گردش و مهمتر از همه، «ذهنیت مردم» نسبت به آینده اقتصادی، تعیینکننده مسیر نهایی تورم است.
نقش انتظارات تورمی
تورم انتظاری، به زبان ساده، یعنی مردم انتظار دارند قیمتها در آینده افزایش یابد. این انتظار ممکن است به دلیل تجربه گذشته، مشاهده رفتار دولت، نوسانات ارزی یا حتی سیگنالهای غیررسمی شکل بگیرد. آنچه اهمیت دارد، تأثیری است که این انتظار بر تصمیمگیری روزمره مردم میگذارد.
به عبارتی، تورم انتظاری به میزان پیشبینی افزایش قیمتها در آینده توسط افراد و نهادهای اقتصادی گفته میشود. این انتظارات نشاندهنده باور عمومی در مورد میزان تورم در دورههای آتی است و میتواند بر تصمیمات اقتصادی افراد و بنگاهها تأثیر بگذارد.
وقتی انتظارات تورمی بالا میرود، مردم خریدهای آینده را جلو میاندازند، تمایل به نگهداری ریال کاهش مییابد، تقاضا برای کالاها، ارز، داراییهای بادوام و حتی خدمات افزایش مییابد و در نهایت، رفتار مصرفکننده بهخودیخود به عامل ایجاد تورم تبدیل میشود.
به بیان دیگر، انتظارات تورمی میتوانند نقش یک «کاتالیزور روانی» برای بالفعلسازی اثرات نقدینگی ایفا کنند.
نقدینگی: شرط لازم، نه کافی
بررسی روندهای بلندمدت در اقتصاد ایران نشان میدهد که رشد نقدینگی همواره بالا بوده، اما شدت و زمانبندی بروز تورم، به متغیرهای دیگری نیز وابسته است. در سالهایی که انتظارات جامعه نسبت به ثبات اقتصادی تقویت شده، حتی با وجود رشد نقدینگی، نرخ تورم کنترلشده باقی مانده؛ و در مقابل، در سالهایی که انتظارات به سمت افزایش قیمتها گرایش داشته، حتی افزایش خفیف نقدینگی نیز با جهش قیمتی همراه بوده است.
در واقع، نقدینگی زمانی اثرگذار میشود که انتظارات، آن را فعال کنند. میتوان این رابطه را به این صورت توصیف کرد: نقدینگی همان سوخت است، اما آتش از انتظارات روشن میشود.
بر اساس اعلام بانک مرکزی حجم نقدینگی کشور در پایان اسفندماه سال گذشته از ۱۰ هزار همت گذشت. حجم نقدینگی کشور در پایان اسفندماه ۱۴۰۳ به ۱۰،۱۶۵ هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به پایان سال ۱۴۰۲ رشد ۲۹.۱ درصدی را نشان میدهد.
بر این اساس، نرخ رشد دوازده ماهه نقدینگی در پایان سال ۱۴۰۳ به ۲۹.۱ درصد رسیده است، در حالی که این نرخ در پایان سال ۱۴۰۲ معادل ۲۴.۳ درصد بود. این آمار حاکی از افزایش ۴.۸ واحد درصدی نرخ رشد نقدینگی در سال گذشته است.
تجربههای اخیر و آینده پیشرو
در ماههای گذشته، با وجود کنترل نسبی نرخ ارز و ثبات بازارهای مالی، انتظارات تورمی در برخی مقاطع افزایش یافته است؛ بهویژه در پی انتشار خبرهایی درباره ناترازی بودجه دولت، تردید نسبت به آینده مذاکرات بینالمللی، و افزایش سطح عمومی قیمت برخی کالاهای اساسی. این روند نشان میدهد که کنترل انتظارات، دستکم به اندازه کنترل پایه پولی اهمیت دارد.
برخی کارشناسان معتقدند در شرایط فعلی، اعتماد عمومی به ثبات سیاستهای اقتصادی، مهمترین سد در برابر تورم آتی است. در صورتی که پیام روشنی درباره کنترل کسری بودجه، ساماندهی نظام بانکی و انضباط مالی از سوی دولت مخابره نشود، حتی در صورت مهار نقدینگی، تورم میتواند به مسیر صعودی بازگردد.
خاطرنشان میشود، تورم، پدیدهای تکعلتی نیست. در کنار عوامل بنیادین مانند کسری بودجه، رشد نقدینگی و ضعف تولید، آنچه میتواند مسیر آینده قیمتها را تعیین کند، تصویر ذهنی جامعه از آینده اقتصاد است. در این میان، نقش رسانهها، شفافیت سیاستگذار و پیشبینیپذیر بودن تصمیمات اقتصادی، از اهمیت بالایی برخوردار است.
اگر دولت بخواهد با تورم مقابله کند، نهفقط باید نقدینگی را مهار کند، بلکه باید ذهنیت تورمی جامعه را نیز مدیریت کند. بدون این کنترل دوگانه، هیچ سیاست پولی یا مالی، اثربخش نخواهد بود.
درود ، خداقوت و برکت به کسب و کار شما و جامعه.
متن کاملا پر از تحقیق کارشناسی و روانشناسی کسب و کار دهه اخیر ایران است ، چند قسمت رو خوب اشاره نمودید همانند این پاراگراف ها:
شواهد تجربی در اقتصاد ایران نشان میدهد که صرف افزایش نقدینگی همیشه بهصورت خودکار منجر به تورم نمیشود؛ بلکه نحوه توزیع، سرعت گردش و مهمتر از همه، «ذهنیت مردم» نسبت به آینده اقتصادی، تعیینکننده مسیر نهایی تورم است.
نقش انتظارات تورمی :::
در واقع، نقدینگی زمانی اثرگذار میشود که انتظارات، آن را فعال کنند. میتوان این رابطه را به این صورت توصیف کرد: نقدینگی همان سوخت است، اما آتش از انتظارات روشن میشود.
عشق و برکت به زندگیتون
سپاس از نظر ارزشمندتون