در روزگاری که تورم بالا و نااطمینانی اقتصادی مردم را به‌دنبال راه‌های سریع درآمدزایی سوق داده، بازار «پیشنهادهای جذاب سرمایه‌گذاری» داغ‌تر از همیشه است.
از پیام‌های واتساپی و گروه‌های تلگرامی گرفته تا تبلیغات در پیج‌های اینستاگرامی، همه‌جا وعده‌ی سودهای کلان و تضمینی شنیده می‌شود. اما پشت این وعده‌ها، گاهی دام‌هایی پنهان است که می‌تواند زندگی مالی افراد را به‌کلی مختل کند.
در این مقاله، به‌صورت ساده و کاربردی می‌خواهیم بررسی کنیم چطور یک سرمایه‌گذاری قلابی را قبل از اینکه دیر شود، تشخیص بدهیم.
۱. وقتی «سود بالا» از واقعیت عبور می‌کند
اگر کسی به شما وعده‌ی سود ماهیانه‌ی ۲۰، ۳۰ یا حتی ۵۰ درصد داد، شک نکنید دارید به یک طرح پانزی یا سرمایه‌گذاری مشکوک نگاه می‌کنید. بانک‌ها، صندوق‌های رسمی و حتی بازار بورس چنین سودی را «نه تضمین می‌کنند و نه می‌توانند» در درازمدت بدهند. واقعیت این است که سود بالا همیشه با ریسک بالا همراه بوده و سود بالا به همراه ریسک پایین یک «افسانه مالی»است.
۲. اصرار بر تصمیم‌گیری سریع به عنوان هشدار قرمز
جمله‌هایی مثل «فقط تا امشب فرصت هست»، «فردا دیگه ثبت‌نام بسته می‌شه» یا «تعداد سهم محدوده» برای تحریک هیجانی شما طراحی شده. سرمایه‌گذاری واقعی، نیاز به بررسی، فکر و مشورت دارد، نه عجله.
۳. مجوز دارد یا نه؟ بررسی کن
پیش از هر سرمایه‌گذاری، از خودت بپرس:
آیا این شرکت یا فرد، مجوز رسمی از نهادهای قانونی (مانند سازمان بورس، بانک مرکزی یا مرکز توسعه تجارت الکترونیکی) دارد؟
آیا سابقه و رضایت مشتریان قبلی در دسترس است؟
باید دید چه ابزارهایی داریم. ابزارهایی مثل، سامانه کدال برای بررسی شرکت‌های بورسی، سایت سازمان بورس برای نهادهای مالی دارای مجوز، درگاه ای‌نماد برای کسب‌وکارهای اینترنتی می‌تواند کمک کننده باشد.
باید دید چه ابزارهایی داریم. ابزارهایی مثل، سامانه کدال برای بررسی شرکت‌های بورسی، سایت سازمان بورس برای نهادهای مالی دارای مجوز، درگاه ای‌نماد برای کسب‌وکارهای اینترنتی می‌تواند کمک کننده باشد.
۴. عدم توضیح شفاف یعنی کلاهبرداری
اگه نتوانستید بفهمید پول شما دقیقاً کجا سرمایه‌گذاری می‌شود یا چطور سود ایجاد می‌شود و ریسک‌ها چه هستند، همانجا متوقف شوید.
سرمایه‌گذاری واقعی باید شفاف، قابل‌سنجش و قابل‌ردیابی باشه.
۵. وقتی احساسات شما “ابزار” می‌شوند
برخی کلاه‌برداران مالی با بازی روی احساسات، شما را فریب می‌دهند. پس اگر شنیدید که می‌گویند، «با این سرمایه‌گذاری می‌تونی خرج خانوادتو راحت بدی» «خودم هم تو این طرح پول گذاشتم، مطمئن باش» «ما از قدیم با هم دوستیم، بهت بد نمی‌خوام» احساساتتان را خاموش کرده و منطقی فکر کنید.
در نهایت اگر جایی «سود بالا»، «ریسک پایین»، «تصمیم سریع» و «ابهام اطلاعاتی» همزمان وجود داشت، تقریباً مطمئن باشید با یک کلاهبرداری مواجه هستید. نکته مهم اینکه قبل از سپردن پول به هر فرد یا نهادی، تحقیق کنید، سوال بپرسید، و مهم‌تر از همه اینکه، مشورت کنید.
چند پیشنهاد بیشتر برای مطالعه و دیدن:
* کتاب: «پول یا زندگی‌ات» – Vicki Robin & Joe Dominguez
* پادکست: فین‌کست – اپیزود ویژه‌ی «پانزی چیست و چگونه گرفتار نشویم؟»
* مستند: Dirty Money – فصل اول، قسمت اول (Netflix)
* منبع رسمی: سایت سازمان بورس و اوراق بهادار برای لیست نهادهای مجاز
اگر تجربه‌ای از پیشنهادهای مشکوک سرمایه‌گذاری داشتید یا سوالی برای شما پیش آمده، در بخش نظرات همین پست برای ما بنویسد.