اخبارپول- مریم ابونیا: در سالهای اخیر، نظامهای پولی و مالی جهان شاهد تحولی عمیق با ورود مفهومی نو به نام «پول دیجیتال بانک مرکزی» (CBDC) بودهاند. ایران نیز از این قافله عقب نمانده و با معرفی رمزریال، بهدنبال انطباق با روندهای جهانی و ارتقای زیرساختهای پرداخت است.
رمزریال که توسط بانک مرکزی بهعنوان نسخه دیجیتال ریال تعریف شده، در مرحله پایلوت در حال آزمایش است و وعدههایی چون شفافیت مالی، کاهش هزینههای پول فیزیکی و تسهیل پرداختهای هوشمند را به همراه دارد.
اما این نوآوری با پرسشهایی جدی نیز روبهرو است: آیا زیرساختهای فنی و اجتماعی کشور آماده چنین تغییری هستند؟ آیا مردم به این شکل جدید از پول اعتماد خواهند کرد؟ و مهمتر از آن، آیا این ابزار تهدیدی برای حریم خصوصی شهروندان نیست؟
رمزریال چیست و در چه مرحلهای قرار دارد؟
رمزریال، شکل دیجیتالی ریال است که مستقیماً توسط بانک مرکزی ایران منتشر میشود و پشتوانهای همانند اسکناسهای چاپی دارد. بر خلاف رمزارزهایی مانند بیتکوین که غیرمتمرکز هستند، رمزریال کاملاً تحت کنترل و نظارت بانک مرکزی قرار دارد و نقش واسطهای بانکها را نیز حفظ میکند.
طبق اعلام بانک مرکزی ایران، پروژه رمزریال از سال ۱۴۰۱ وارد مرحله آزمایشی شد و هماکنون بهصورت محدود در برخی بانکها و بین مشتریان منتخب در حال آزمون است. هدف این مرحله، ارزیابی عملکرد فنی، امنیتی و پذیرش اجتماعی این ابزار پیش از اجرای سراسری آن است.
نکته مهم آن است که رمزریال بههیچوجه جایگزین رمزارزهای موجود مانند بیتکوین یا اتریوم نیست. این ابزار نه برای سرمایهگذاری بلکه برای پرداختهای روزمره طراحی شده است و مستقیماً با ارزش ریال معادل است.
فرصتهای رمزریال برای نظام بانکی و اقتصاد کشور
ورود رمزریال به نظام پولی کشور میتواند مزایای قابل توجهی برای بانک مرکزی، بانکها و کاربران عمومی داشته باشد. بطور مثال، کاهش هزینههای تولید و توزیع اسکناس به این صورت که چاپ، توزیع و نگهداری پول فیزیکی، هزینهبر بوده و رمزریال این فرایند را دیجیتال و کمهزینه میکند.
همجنین موضوع افزایش شفافیت مالی که بسیار قابل توجه است. تراکنشهای مبتنی بر رمزریال قابلیت ردیابی بالایی دارند. این ویژگی میتواند به مبارزه با پولشویی، فرار مالیاتی و فساد مالی کمک کند. علاوه بر این، افزایش امنیت پرداخت با این ابزار بهتر حفظ می شود. این ابزار مالی مبتنی بر فناوری رمزنگاری و بلاکچین طراحی شده که امنیت تراکنشها را افزایش میدهد.
موضوع تقویت بانکداری دیجیتال هم در اینجا مطرح است. رمزریال میتواند زمینهساز توسعه خدمات مالی نوآورانه (مانند قراردادهای هوشمند و پرداختهای خودکار) باشد و بانکها را به سمت تحول دیجیتال سوق دهد.
چالشهای رمزریال در اقتصاد ایران
اگرچه رمزریال ظرفیتهای بزرگی دارد، اما اجرای آن بدون مواجهه با موانع ممکن نیست. در همین رابطه، نگرانیهایی درباره حریم خصوصی وجود دارد. یکی از دغدغههای جدی مردم، امکان رصد تمامی تراکنشهای دیجیتال توسط نهادهای نظارتی است. اگر به ابزاری برای کنترل بیش از حد مردم تبدیل شود، با مقاومت اجتماعی مواجه خواهد شد.
نکته بعدی مساله زیرساختها و آمادگی فنی بانکها است. بسیاری از بانکهای کشور همچنان درگیر چالشهای قدیمی زیرساختی هستند. ورود رمزریال نیازمند ارتقای سامانهها، آموزش کارکنان و نوسازی شبکه پرداخت است.
بحث اعتماد عمومی هم مطرح است. فرهنگ عمومی استفاده از ابزارهای نوین مالی در ایران هنوز در حال شکلگیری است. بدون آموزش و شفافسازی، ممکن است مردم نسبت به رمزریال دچار بیاعتمادی شوند.
همجنین خطر ریسکهای امنیتی را نیز نباید از نظر دور داشت. هرگونه اختلال یا نفوذ امنیتی در زیرساخت رمزریال میتواند فاجعهبار باشد. طراحی امن، تستهای مکرر و همکاری با متخصصان امنیتی از ضروریات این مسیر است.